سهم ۵۳ درصدی مصالح و نهاده‌ها در هزینه تولید مسکن ملی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو حیدری رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در نشست تخصصی مدیریت زنجیره تامین مصالح از معدن تا ساخت گفت: باید به یک ساز و کار کارآمد و مناسب در زمینه محصولات فولاد و سیمان برسیم. نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن را آغاز کردیم و تلاش شد در حوزه زمین با بحث قرارداد ۹۹ ساله قیمت زمین را به صفر برسانیم. در زمینه مجوز‌ها هم اقدامات خوبی انجام شده است. آنچه باقی می‌ماند قیمت مصالح و نهاده‌ها است و اگر برای آن تدبیر نداشته باشیم سبب نوسان قیمت خواهد شد.

سهم زمین در مسکن ملی به صفر رسید
نوروزی مدیر کل اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در این نشست گفت: نگاه وزارت راه و شهرسازی این است که تا حد ممکن هزینه‌های مختلف ساخت را کاهش دهیم. یکی از بزرگترین هزینه‌های ساخت زمین است که بعضاً ۵۰ تا ۶۰ درصد را شامل می‌شود. در نهضت ملی مسکن این سهم صفر شده است.
وی افزود: ما ۵۰ هزار هکتار زمین برای نهضت ملی مسکن تخصیص دادیم و به ۴۰۰ هزار متقاضی زمین اختصاص پیدا کرده است، بنابراین اظهارات برخی رسانه‌ها صحیح نیست که سهم زمین را اولویت اول ذکر می‌کنند. اگر ۲۰ هزار تومان از هزینه ساخت هر متر مسکن کاهش پیدا کند، برای ساخت یک میلیون واحد در سال حدود ۲ همت هزینه کاهش پیدا می‌کند.
این مقام مسئول تاکید کرد: موضوع دیگر بحث بیمه و پروانه است. طی روز‌های اخیر هزینه‌های این دو مسئله کاهش پیدا کرده است در نتیجه تمام تلاش ما این است که تمام هزینه‌های ساخت نهضت ملی را کاهش دهیم. هزینه دیگر ما مصالح است. آمار‌ها نشان می‌دهد که قیمت مصالح و قیمت ساخت مسکن ارتباط مستقیم دارند و در سال‌های مختلف با یکدیگر همپوشانی داشته‌اند؛ بنابراین با افزایش قیمت مصالح به طور مستقیم هزینه ساخت نیز افزایش پیدا می‌کند. اکثر پروژه‌های ما به طور میانگین ۹۰ متر است. حدود ۵۳ درصد هزینه‌های ما در ساخت این خانه‌ها سهم مصالح است؛ بنابراین سهم آن بسیار زیاد است.
وی افزود: موارد مطرح شده در مورد هزینه ساخت نهضت ملی مسکن غلط است. هزینه‌های غیر مصالح مانند پروانه، مجوز‌ها و بیمه ۲۵ درصد و هزینه کارگر حدود ۲۳ درصد است. این مسئله نیز برای ما دردسر ساز است. کسی که می‌خواهد تولید کند بسیار تحت فشار است، اما وقتی خانه ساخته شد کسی به دلال کاری ندارد.

برابری قیمت فولاد و سیمان داخلی با قیمت جهانی
نوروزی اظهار کرد: روز گذشته قیمت‌های جهانی و منطقه را گرفتیم. محصولی که به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد، با احتساب مالیات ارزش افزوده و سود خرده فروشی، با قیمت جهانی مساوی است. به این معنا که شرکت‌های فولاد سیمان از رانت مواد اولیه و انرژی استفاده می‌کنند، اما محصول نهایی با نرخ جهانی به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
وزارت اقتصاد به وظیفه قانونی خود عمل کند
وی با بیان اینکه مشکل بورس کالا این است که تولیدکنندگان نمی‌توانند از سبد بورس کالا استفاده کنند، گفت: در نتیجه یک شرکت واسطه خرید را انجام می‌دهد و تولیدکننده ناچار است از او خرید را انجام دهد. براساس ماده ۱۳ قانون جهش تولید مسکن، قیمت مصالح بر عهده وزارت اقتصاد قرار گرفته است. در جلسه شورای عالی مسکن پیشنهاداتی داشتیم که وزارت اقتصاد امکان خرید مصالح ارزان را برای سازندگان مسکن ملی فراهم کند.
اجرای برنامه‌ریزی فولادی‌ها برای افزایش قیمت
سید رضا موسوی عضو انجمن انبوه‌سازان در خصوص وضعیت کنونی مصالح ساختمانی گفت: اگر بحث این است که سازندگان باید با سود حداقلی مسکن حمایتی تولید کنند، تولیدکنندگان مصالح نیز باید شرایط مشابهی داشته باشند. در حال حاضر برای پروژه‌های نهضت ملی، برای خرید سیمان امکان فراهم است، اما برای فولاد خیر. علت این است که سال گذشته حداقل خرید ۵ ظرفیت بود آن هم به صورت سبدی. سبد کالایی که به ما می‌دهند به درد ما نمی‌خورد. اگر به اعضای هیئت مدیره بورس کالا نگاه کنید مشاهده می‌کنیم که شرکت‌های فولاد در بورس کالا حضور دارند سیاست گذاری توسط افرادی انجام می‌شود که منافع دارند. برج ۸ سال گذشته با یکی از تولیدکنندگان فولاد صحبت کردیم و به من گفت که برنامه ما این است که تا پایان سال قیمت را به کیلویی ۳۰ هزار تومان برسانیم. آیا این عرضه و تقاضا است؟
وی تاکید کرد: سود شرکت‌های فولادی در سال گذشته چقدر بوده است؟ با بررسی این ارقام مشاهده می‌کنیم که قیمت‌ها غیر واقعی است. تقاضای ما این است که قیمت مصالح را دولت کاهش دهد. شما بروید خریداران بورس کالا را مشاهده کنید، یک شرکت در زیر مجموعه خود شرکت اصلی می‌رود از بورس کالا خرید می‌کند و سپس گران‌تر به ما می‌فروشد. آقای وزیر اقتصاد بزرگواری کنید یک جلسه که ما با متقاضیان پروژه‌ها جلسه داریم تشریف بیاورید و در جلسه شرکت کنید و درد مردم را ببینید.
با ساز و کار فعلی امکان ساخت میلیونی مسکن وجود ندارد
کرباسیون مهندس مشاور با بیان اینکه عدد رقم تعیین شده برای ساخت مسکن ملی (۴ میلیون) چیزی نیست که بتوانیم با ساز و کار فعلی به نتیجه برسانیم، گفت: حدود ۲۴ سال است که در بحث مسکن شعار‌های مختلف می‌دهیم، اما تکنولوژی‌های جدیدی را شاهد نیستیم. کدام کارخانه ساخت پیش سخته نسل ۳ و ۴ را در کشور داریم؟ سبک سازی در نهایت کاهش قیمت مصالح را به دنبال دارد.
وی افزود: وقتی عرضه و تقاضا برابر نباشد افزایش قیمت رخ می‌دهد و تکنولوژی کمک می‌کند تا تقاضای فولاد و مسکن کاهش پیدا کند. چاره‌ای جز خروج سیمان از بورس کالا نداریم.
کیهانی تولیدکننده قطعات بتنی اظهار کرد: دولت خود می‌داند شرایط چگونه است. ۲۰ میلیون آن سیمان تولید داشتیم، اما کم بود. با این وجود شرایط مثل امروز نبود. وقتی قیمت در حال رسیدن به تعادل است ناگهان اعلام می‌کنند که یک کوره خوابیده است. هر وقت بخواهند این کار را انجام می‌دهند. کارخانه سیمان صادرات انجام می‌دهند که آسیب شدیدی به کشور می‌زند. ۱۲۶ لیتر سوخت فسیلی مصرف می‌کنند در حالی که پول سوخت آن معادل هزینه‌ای که از صادرات می‌گیرند نیست.
وی اظهار کرد: آیا پول سوخت، برق ارزان و جاده‌ها با صادرات تامین می‌شود؟ خیر، ضرر هم می‌کنیم. سیمان را برای چه به بورس بردیم؟ قیمت تمام شده مشخص است و کارخانه جات مصرف‌کننده سیمان مشخص هستند و به راحتی می‌توان کنترل کرد. اما وقتی در بورس وارد می‌شود شاهد هستیم قیمت بورس از ۳۰۰ هزار تومان به یک میلیون رسیده است. امروز دلالی بیشتر از زمانی است که سیمان در بورس کالا عرضه نمی‌شد. باید سعی کنیم ساختمان‌ها را پیش ساخته بسازیم. با این کار ظرف مدت کوتاه تری می‌توان ساخت را انجام داد. وقتی یک ماشین سیمان را از کارخانه می‌آورند و قیمت سیمان افزایش یافته، قیمت حمل و نقل آن و هزینه‌های دیگر نیز افزایش پیدا می‌کند. غیر از اینکه سیمان از بورس خارج شود و محصولات مستقیما به مصرف‌کننده نهایی فروخته شود چاره دیگری نداریم.

لزم فروش فولاد مسکن ملی را به قیمت پایه
ضیائی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سازه‌های فولادی ایران در این نشست تاکید کرد: اشکالات بورس و مزایای آن را در نظر بگیریم. پیش از بورس کالا نمی‌توانستیم آن چیزی که می‌خواستیم را دریافت کنیم، اما هیئت مدیره بورس کالا اکثرا تولیدکننده فولاد هستند. حدود ۱۰ درصد فولاد را ما نیز داریم، اما زمان تحویل طولانی است و این موضوع به قرارداد‌های ما آسیب می‌زند. نکته دیگر این است که قیمت پایه، مورد قبول فولادساز بوده است در نتیجه از سال گذشته خواسته ما این بوده است که وقتی قیمت پایه توسط خودشان تعیین می‌شود، می‌توانند قیمت را در نهایت بسیار بالاتر بفروشند. پیشنهاد ما این است که فولاد را با قیمت پایه به تولیدکنندگان سازه‌های فولادی بدهند چرا که این سازه‌ها در ساخت مسکن مردم به کار گرفته می‌شود.
وی افزود: در بورس اخیر سهمیه بندی کردند، اما همان را ۶۰ درصد کردند و اگر قیمت پایین باشد و رقابت کم باشد خرید را باطل می‌کنند. باید ساز و کاری تعیین شود تا همه در هیئت مدیره بورس کالا حضور داشته باشند.

بورس کالا را تا زمان اصلاح تعلیق کنید
خطیبی عضو هیئت مدیره انجمن بتن با اشاره به اینکه قیمت ساخت مسکن برای مردم بالا است، گفت: حجم تولید مسکن که سه برابر نشده پس چرا قیمت سیمان سه برابر شده است. ظرف ۶ ماه قیمت به بیش از یک میلیون رسیده است. امروز سیاست شهرداری تهران این است که از رویه بتونی استفاده کند، اما پیمانکار جرات ورود پیدا نمی‌کند وقتی قیمت یک شبه افزایش پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: وقتی قیمت یک طرفه تعیین می‌شود مردم و تولیدکننده چه کاری باید کنند؟ ۲۰ سال پیش دلال ۱۸ هزار تومان سیمان دولتی می‌خرید و ۱۰۰ درصد از آن سود می‌برد؛ بنابراین تولید کننده سودی در این مسیر دریافت نمی‌کند. سیستم بورسی ناکارآمد است. ابتدا تعلیق کنید، اصلاح کنید و سپس دوباره راه اندازی کنید. حتی اگر خارجی‌ها هم بیایند نمی‌توانند کاری انجام دهند. پیش ساختگی را هم اگر بخواهیم اجرا کنیم می‌توانیم.
آزاد عضو انجمن سازندگان مسکن با بیان اینکه ما به جای پیشگیری از درد می‌آییم و می‌گوییم چگونه درد را دوا کنیم، گفت: ما پیمانکاران با کسانی که اقتصاد بازار آزاد را دارند متفاوت هستیم. اولین زیربنای اقتصاد کشور راه است. زیرساخت‌ها با نرخ دولتی، زیر نظر دولت و محاسبات دولت انجام می‌شود. دردی که امروز در جامعه ایجاد شده این است که طرح‌های عمرانی و طرح‌های مورد توجه دولت باید با لوازم ساختمانی مورد تایید دولت ساخته شود. باید برای مسکن ملی و طرح‌ها عمرانی باید همان شیوه گذشته که خود دولت قیمت را تعیین می‌کرد را اجرا کنیم. سازمان بورس هم باید خود را با این مسئله سازگار کند. باید بند ناف پروژه‌های عمرانی را از بورس کالا قطع کنیم.
سود ورود سیمان به بورس کالا در جیب دلالان
رحیمی رئیس انجمن تولیدکنندگان بتن ایران در این نشست گفت: مصرف سیمان در بتن است و عملا بزرگترین مصرف کننده سیمان ما هستیم. از زمانی که سیمان وارد بورس شد، دیدیم که همه پیش بینی‌های قیمت در بورس با پیش بینی‌ها ما منطبق نبود. شاهد هستیم که ما در رکود قرار داریم، اما قیمت سیمان افزایش پیدا می‌کند. همیشه قیمت بتن حدود ۲۰ درصد از سیمان بالاتر است، اما شاهد بودیم در بازه زمانی قیمت سیمان بالاتر است. سوال اول این است که چرا سیمان را وارد بورس کردیم؟ از زمان این اقدام سازمان بورس، کارخانه جات سیمان و دلالان سود خوبی بردند، اما ما سود ما به حداقل رسیده است. اولین کاری که سازمان بورس می‌کند این است که قیمت پایه و سهمیه تعیین می‌کند. امروز کارخانه جات سیمان قیمت پایه ثابت داشتند و وقتی تولید در تهران دچار رکود می‌شد، کارخانه جات تهران ناچار به کاهش قیمت بودند. اما امروز این مسیر را تغییر داده‌اند و سود‌های هنگفت کسب می‌کنند. در گذشته اگر یک پاکت سیمان گران‌تر فروخته می‌شد تعزیرات ورود می‌کرد، اما شاهد گران فروشی گسترده از سوی شرکت‌ها هستیم.
وی تاکید کرد: رقابت باید ساز و کار درستی وجود داشته باشد. تا زمانی که طراحی ما در بورس اصلاح نشود نمی‌توان کاری انجام داد. درآمد‌های مردم ریالی است برای چه هزینه‌ها را دلاری می‌کنید؟
قرائتی دبیر انجمن سازندگان مسکن با اشاره به اینکه ما به دنبال تثبیت قیمت هستیم، گفت: باید مدیریت عرضه داشته باشیم. نکته مهمی که به آن توجه نکردیم این است که به واسطه پیمان‌های جهانی آلودگی دچار جریمه‌های شدیدی خواهیم شد و قیمت فولاد دیگر این نخواهد بود. درآمد مردم ایران ریالی است، اما همه چیز را در کشور به دلار وصل کردیم. چرا باید به قیمت جهانی مواد اولیه به ما بدهند.
وی افزود: باید سوبسید را به تولید بدهیم، اما امروز تولید در کشور آسیب می‌بیند. هزینه عدم بهره کارخانه جات را مردم می‌دهند. با این تنش قیمت چگونه سازنده می‌تواند برنامه ریزی کند. در نتیجه این اتفاق می‌رویم به سمت ساخت و ساز ساختمان بی‌کیفیت.