جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۳ به سه محقق در زمینه الکترون‌ها تعلق گرفت

آکادمی سلطنتی علوم سوئد روز سه‌شنبه ۳ اکتبر (۱۱ مهر) نام پیر آگوستینی، فرنس کراوس و آن لوئیلیه را به عنوان برندگان جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۳ میلادی اعلام کرد.

در بیانیه هیأت داوران آمده است که این جایزه برای «به کار بستن روش‌های تجربی جهت تولید پالس‌های بسیار کوتاه آتوثانیه‌ای نور به منظور مطالعه بر رفتار الکترون در ماده» به این سه دانشمند اعطا می‌شود.

الکترون‌ها به‌قدری سریع حرکت می‌کنند که پیش از این تصور می‌شد دنبال‌ کردن آنها غیرممکن است. این سه دانشمند اما با مطالعات خود راهی برای ایجاد پالس‌های بسیار کوتاه نور کشف کردند که می‌توان از آن برای اندازه‌گیری حرکت سریع الکترون‌ها استفاده کرد.

به همین سبب آکادمی نوبل، برگزیدگان فیزیک امسال را به خاطر ارائه «ابزارهای جدید به بشریت برای کاوش در دنیای الکترون‌های درون اتم‌ها و مولکول‌ها» تحسین کرده است.

هرکدام از سه برنده جایزه نوبل فیزیک امسال روی یک بخش از خواص الکترون‌ها کار کردند. آن لوئیلیه کشف کرد اگر نور فروسرخ را از یک گاز نجیب رد کند، موج‌های نوری مختلفی با چرخه معین پدید می‌آیند. این موج‌ها در واقع در اثر تعامل نور لیزر با اتم‌های موجود در گاز ایجاد می‌شوند و به بعضی از الکترون‌ها انرژی اضافی می‌دهند که بعدا به صورت نور از آنها ساطع می‌شود.

• سه دانشمند از آمریکا، فرانسه و اتریش بطور مشترک جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۲ را دریافت کردند
• نوبل فیزیک ۲۰۲۱ به طور مشترک به سه فیزیکدان از آمریکا، ایتالیا و آلمان رسید

پیر آگوستینی نیز موفق به تولید یک سری پالس‌های نوری متوالی شد که هر پالس تنها ۲۵۰ آتوثانیه طول می‌کشید. همزمان فرنس کراوس، برنده دیگر نوبل ۲۰۲۳، توانست با یک آزمایش منحصر به فرد جداسازی یک پالس نوری منفرد را که تنها ۶۵۰ آتوثانیه طول می‌کشید، ممکن کند.

اعلام تدریجی نام برندگان جوایز شش‌گانه نوبل سال ۲۰۲۳ میلادی از روز گذشته آغاز شد و تا پایان هفته ادامه خواهد داشت. علاوه بر بخش پزشکی و فیزیک که دیروز و امروز اعلام شدند، این جوایز در بخش‌های شیمی (چهارشنبه ۱۲ مهر)، ادبیات (پنجشنبه ۱۳ مهر)، صلح (جمعه ۱۴ مهر) و اقتصاد (۱۷ مهر) نیز به برندگان اعطا خواهند شد.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

برندگان نوبل امسال علاوه بر مدال طلا و دیپلم افتخار، برنده یک جایزه نقدی به ارزش ۱۱ میلیون کرون (معادل ۹۸۶ هزار دلار) نیز خواهند شد. این پول از محل وصیتی است که مبتکر جایزه، آلفرد نوبل مخترع سوئدی، از خود به جا گذاشته است. جایزه امسال به دلیل کاهش ارزش پول سوئد، ۱ میلیون کرون نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

از برندگان دعوت می‌شود تا جوایز خود را در مراسمی رسمی در ۱۰ دسامبر، سالمرگ آلفرد نوبل دریافت کنند. جایزه صلح طبق خواسته او در اسلو در نروژ اهدا می‌شود، در حالی که مراسم اهدای دیگر جوایز در استکهلم برگزار خواهد شد.