جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۳ به سه پژوهشگر ذرات رسید

مؤسسه علمی و غیردولتی کارولینسکا در استکهلم که وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در رشته فیزیک و پزشکی را برعهده دارد، سه‌شنبه ۱۱ مهر / ۳ اکتبر اعلام کرد که سه دانشمند به نام‌های پیر آگوستینی، فِرِنک کراوس و آن لویی‌یر به دلیل تحقیقاتشان در مورد دنیای الکترون‌ها در اتم‌ها و مولکول‌ها به‌طور مشترک برنده نوبل فیزیک سال ۲۰۲۳ شدند.

پیر آگوستینی، فیزیکدان آمریکایی در دانشگاه اوهایو آمریکا، فِرِنک کراوس، فیزیکدان مجارستانی ـ اتریشی در دانشگاه لودویگ ماکسی‌میلیان مونیخ و آن لویی‌یر، فیزیکدان فرانسوی در دانشگاه لوند سوئد کار و تحقیق می‌کنند.

این جایزه به‌دلیل ارائه «روش‌های تجربی برای تولید پالس‌های نوری اتوثانیه برای مطالعه دینامیک الکترون در ماده» به این سه دانشمند اهدا شد.

مؤسسه کارولینسکا گفت این پژوهشگران پالس‌های نوری اتوثانیه‌ای تولید کرده‌اند که بسیار کوتاه اند و از طریق آن‌ها می‌توان از حرکات بسیار سریع الکترون‌ها عکس گرفت.

لویی‌یر تأثیر جدیدی را از طریق اثر متقابل نور لیزر با اتم‌های یک گاز کشف کرده است. آگوستینی و کراوس نشان داده اند که می‌توان از این رخداد برای تولید فلاش‌های نوری کوتاه‌تر از آن‌چه قبلاً ممکن بود استفاده کرد.

یک اتوثانیه معادل یک میلیاردم در یک میلیاردم ثانیه است. این میزان با نسبت یک ثانیه به سن جهان مطابقت دارد. از پالس‌های اتوثانیه می‌توان برای شناسایی مولکول‌های گوناگون در زمینه‌های متفاوت، از جمله در تشخیص‌های پزشکی استفاده کرد.

اِوا اولسون، رئیس کمیته نوبل فیزیک گفت:

اکنون می‌توانیم دری به روی دنیای الکترون‌ها بگشاییم. فیزیک اتوثانیه به ما این فرصت را می‌دهد تا مکانیسم‌هایی را که توسط الکترون‌ها کنترل می‌شوند، درک کنیم. گام بعدی، استفاده از آن‌ها خواهد بود.

آن لویی‌یر، فیزیکدان هسته‌ای فرانسوی در مورد چگونگی باخبر شدن خود از دریافت نوبل فیزیک گفت هنگامی که در دانشگاه مشغول تدریس بود خبر این موفقیت را دریافت کرده است. او افزود که پس از سه یا چهار بار تماس تلفنی از استکهلم در وقت استراحت توانست به این تماس‌ها پاسخ دهد و سپس آخرین نیم‌ساعت تدریس‌ برایش «بسیار دشوار» بوده.  

لویی‌یر با بیان این‌که دریافت نوبل فیزیک برای او بسیار مهم است، گفت: «این معتبرترین جایزه است و من بابت آن بسیار خوشحالم. به شمار زیادی از زنان این جایزه داده نشده و این بسیار بسیار برای من ویژه است.»

جایزه نوبل با ۱۱ میلیون کرون سوئدی (حدود ۹۵۰ هزار یورو) یکی از مهم ترین جوایز علمی جهان محسوب می‌شود.

سال گذشته جایزه نوبل فیزیک به‌طور مشترک به فیزیکدان فرانسوی آلن اسپکت، فیزیکدان آمریکایی جان کلازر و فیزیکدان کوانتومی اتریشی آنتون زایلینگر به دلیل فعالیت در زمینه مکانیک کوانتومی تعلق گرفت.

مشهورترین دریافت‌کنندگان جایزه نوبل فیزیک عبارتند از آلبرت انیشتین که در سال ۱۹۲۱ برای پژوهش‌هایش در مورد اثر فوتوالکتریک و ماری کوری که در سال ۱۹۰۳ برای تحقیقاتش در مورد تشعشعات رادیواکتیو این جایزه را دریافت کردند.

روز گذشته، دوشنبه ۱۰ مهر / ۲ اکتبر نوبل پزشکی ۲۰۲۳ به کاتالین کاریکو و درو وایسمن به‌خاطر کشف‌شان در مورد تغییرات پایه نوکلئوزیدی رسید. این کشف امکان ساخت واکسن‌های «آران‌ای پیام‌رسان»(mRNA) مؤثر علیه کووید۱۹ را فراهم کرد.