سی و سومین سالروز وحدت آلمان، نابرابری‌ها هنوز برجا است

تبلیغ بازرگانی

وحدت دو آلمان یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر آلمان و جهان بود. با ادغام بخش شرقی در آلمان غربی، کشور آلمان فدرال با جمعیتی بیش از ۸۳ میلیون تن، به پرجمعیت ترین کشور قاره اروپا پس از روسیه تبدیل شد.

پرهزینه ترین پروژه تاریخ آلمان

وحدت دو بخش شرقی و غربی یکی از پرهزینه ترین برنامه‌های تاریخ آلمان بود.  مراکز اطلاعاتی آلمان برسر مجموع این هزینه‌ها اختلاف دارند. برخی منابع از ۲ هزار میلیارد یورو می‌گویند و منابعی دیگر بیش از ۱۳۰۰ میلیارد یورو را به واقعیت نزدیک تر می‌دانند.

مصرف این هزینه های سنگین، در ۳۳ سال گذشته ظاهر شهرهای بزرگ ۵ ایالت شرق آلمان را در حد قابل توجهی بهبود بخشیده است. مسافرانی که در دوران پیش از ریزش دیوار برلین به شهرهای آلمان شرقی سفر کرده اند، به یاد می‌آورند که "سوسیالیسم واقعاً موجود" چه سیمای دردناکی از این بخش آلمان به جای گذاشته بود.

ساختمان‌هائی با نماهای ویران، درب و پنجره‌های فرسوده و شکسته یا رنگ پریده و خیابان‌های پر شکاف این احساس را می‌آفرید که انسان به یک کشور فقیر جهان سومی وارد شده است. حزب واحد سوسیالیستی آلمان شرقی در تمام ۴۵ سال هیچ اقدامی برای بازسازی خرابی‌های جنگ و حفاظت از ساختمان‌های شهری نکرده بود.

تنها نقطه نسبتا آباد برلین شرقی به عنوان پایتخت آلمان دموکراتیک چند خیابان منتهی به میدان الکساندر در شرق برلین بود. مهم ترین ساختمان‌های اداری برلین شرقی در همین خیابان ها واقع شده بودند که شهرداری سرخ یکی از معروف ترین آن‌ها بود. حاکمیت آلمان دموکراتیک کوشیده بود ساختمان‌های موجود در این چند خیابان را نوسازی کند تا میهمانان خارجی حزب واحد سوسیالیستی شاهد "پیشرفت‌های جامعه کمونیستی" در برابر "غرب فاسد" باشند.

مالیات همبستگی

در سال ۱۹۹۰ اندکی بیش از ۱۶ میلیون تن از جمعیت ۸۲ میلیون نفری آلمان را ساکنان پنج ایالت شرقی تشکیل می‌دادند. به عبارت دیگر، بیش از ۸۰ درصد آلمانی‌ها در یازده ایالت غربی زندگی می‌کردند که امروز "ایالت‌های قدیم" خوانده می‌شوند.

برای بازسازی کارخانه‌های زنگ زده، ساختمان‌های رو به ویرانی، بازار شهرها، ترمیم خیابان‌های موجود و ایجاد اتوبان‌ها و جاده‌های جدید و در نهایت تغییر سیمای ۵ ایالت مطرود آلمان شرقی، دولت آلمان غربی سال‌ها از مردم غرب مالیاتی به نام "مالیات همبستگی" دریافت می‌کرد. مردم آلمان غربی بدون اعتراض و بسیاری از آن‌ها با رغبت این فشار را تحمل کردند تا سطح زندگی هم‌میهنان آنان در شرق بهبود یابد.

برنامه بازسازی آلمان شرقی در ظاهر موفق بود. امروز شهرهای بزرگی مثل پتسدام، درسدن، لایپزیگ و روستوک در سیمای ظاهری تفاوت چندانی با شهرهای مدرن غربی ندارند. اما فاصله میان مردم دو بخش آلمان هنوز پر نشده است و رسانه‌ها، اغلب در این مورد می‌نویسند که شرقی‌ها از دولت مرکزی راضی نیستند.

نگاهی به آمار بیکاری در دو بخش آلمان نشان از این فاصله پر نشده دارد. به موجب آمار رسمی، هم اکنون میانگین بیکاری در سراسر آلمان کمتر از ۶ درصد و در ایالت‌های شرقی بیش از ۷ درصد است. به همین دلیل بسیاری از جوانان ایالت‌های شرقی را ترک و به ایالات غربی مهاجرت کرده اند. اما در دو سال اخیر، به دلیل افزایش شدید اجاره‌بها و نرخ انرژی و مواد غذائی، بخشی از این جوانان دوباره به شرق بازگشته‌اند.

جالب است که از سال ۲۰۱۹ تاکنون نسبت بیکاری در دو بخش آلمان تفاوت چندانی نکرده است. در سال ۲۰۱۹ میزان بیکاری در غرب کمتر از ۵ درصد و در شرق نزدیک شش و نیم درصد بود.

در میزان حقوق بازنشستگی نیز، میان شرق و غرب فاصله زیادی بود که در دو دهه گذشته به تدریج پر شده و در سال جاری بسیار اندک بود. برای رسیدن به این هدف، واحد محاسبه حق بیمه که در گذشته در شرق سی درصد پائین تر از غرب بود، سال به سال به هم نزدیک تر شد.

به رغم دست کم ۱۳۰۰ میلیارد یورو سرمایه گذاری و تلاش‌های گسترده غرب برای نزدیک کردن سطح زندگی در دو بخش کشور، بخش قابل توجهی از ساکنان ایالت‌های شرقی همچنان حسرت دوران حاکمیت حزب واحد سوسیالیستی نزدیک به اتحاد جماهیر شوروی پیشین را می‌خورند، زیرا در آن دوران، فقر به مساوات نسبی میان همه تقسیم شده بود، به نحوی که از بیکاری خبری نبود و مسکن بسیار ارزان در اختیار همگان قرار می‌گرفت.

رشد گرایش های راست افراطی در شرق

این مقایسه، ضمن برانگیختن حسرت گذشته، یک عارضه نگران کننده دیگر هم در ایالت‌های شرقی داشته است. در میان مردم این ایالت‌ها، تمایل به احزاب و چهره‌های راست پوپولیستی شدت یافته است، تا آنجا که جامعه‌شناسان آلمانی زنگ خطر را درباره احتمال به قدرت رسیدن حزب راستگرا، نژادپرست و بیگانه ستیز "آلترناتیو برای آلمان" را در تمام این ایالات به صدا در آورده‌اند.

نگرانی جامعه‌شناسان بیهوده نیست. بر اساس تازه ترین نظر‌سنجی‌ها، حزب افراطی آلترناتیو که خروج آلمان از اتحادیه اروپا یا اصلاحات اساسی اتحادیه، اخراج پناهجویان و سخت گیری بیشتر برای مهاجران را بر پرچم خود نگاشته است، در پنج ایالت شرقی دو برابر یازده ایالت غربی هوادار یافته است.

در انتخابات سراسری سال ۲۰۲۱ حزب آلترناتیو در دو ایالت زاکسن و تورینگن به جایگاه قوی ترین حزب سیاسی دست یافت. به گزارش رادیو آلمان، دو سوم رای دهندگان به این حزب دست راستی را مردان تشکیل می‌دادند. همین نکته نشان می‌دهد که راستگرائی در میان مردانی که حکومت خودکامه سوسیالیستی را در گذشته تجربه کرده اند، زمینه نفوذ بیشتری دارد.

جشن وحدت؟ یا نوستالژی جامعه سوسیالیستی؟

امروز، جشن سی و سومین سالگرد وحدت دو آلمان در برلین و هامبورگ با شکوه زیاد برگزار می‌شود. به ویژه مراسم جشن وحدت در پای دروازه براندنبورگ برلین از شکوه بیشتری برخوردار است، زیرا همین دروازه در دوران ۴۵ ساله پس از جنگ جهانی دوم نماد جدائی میان میلیون ها خانواده در شرق و غرب آلمان بود.

جشن‌ها، در غرب با رقص و پایکوبی برگزار می‌شوند، اما در ایالت‌های شرقی، سالروز وحدت برای بسیاری از ناراضیان بهانه‌ای است برای ابراز علاقه به دوران گذشته: دورانی سیاه، اما راحت تر از امروز، البته با ساده زیستی و چشم بستن بر مظاهر زندگی لوکس.

مردم آلمان شرقی، در دوران حاکمیت سوسیالیسم واقعاً موجود کار و خانه و کارخانه داشتند، اما با حسرت موز می‌زیستند. به همین دلیل از آلمان دموکراتیک به طنز به عنوان "جمهوری موز" هم نام برده می‌شد. 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید