نگاه رندانه حافظ به سیاست / مهربانی کی سرآمد شهریاران را چه شد

گروه اندیشه: کمیته صلح و ادبیات انجمن علمی مطالعات صلح ایران، کمیته اندیشه سیاسی، انجمن علوم سیاسی ایران، خانه اندیشمندان علوم انسانی و مجله سیاست‌نامه، نشست علمی بررسی «اندیشه سیاسی حافظ» شاعر بزرگ ایرانی را برگزار می کند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این نشست که با عنوان «اندیشه سیاسی حافظ شیرازی» برگزار می شود، به ابعاد مختلف اندیشه سیاسی حافظ می پردازد. بر اساس این گزارش، سخنرانان این نشست دکتر فرهنگ رجایی، دکتر محمد منصور نژاد، دکتر بهرام پروین گنابادی، و دکتر جواد رنجبر درخشیلر هستند.

این نشست روز پنج شنبه، 20 مهرماه 1402 ساعت 16 در تالار حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.

این نشست از این روی حائز اهمیت است که حافظ خود در دوران شاه شیخ ابواسحاق حافظ به دربار راه یافت و شغل دیوانی پیشه کرد . حافظ علاوه بردربار شاه ابواسحاق در دربار شاهان دیگر مانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه داشته است. امرار معاش حافظ از طریق شغل دیوانی بوده و شاعری پیشه اصلی او نبوده است. نکته آن است که شغل اصلی حافظ که شغل دیوانی بوده در اشعار او چگونه راه یافته، و او سیاست دیوانی را در اشعار خود چگونه به تصویر کشیده است و مهمتر آن که از اشعار او برای امروز و حل مشکلات آن چه جمع بندی نوینی می توانیم حاصل کنیم.

برای مثال برخی بر این نظرند که ویژگی های شعر حافظ حاکی از آن است که او با رندی تمام ادبیات میانه ای را برای حفظ کردن خود، اصلاح وضع موجود و حفظ منافع مردم در پیش گرفته است و به قول امروزی ها او به گونه ای در عصر خود با بیان مشکلات بر اصلاح و به نوعی «کنشگری مرزی» رسیده است. اشعار حافظ حاکی از آن است که او یک پا در جامعه و یک پا در قدرت داشته است. فراستخواه در کتاب «کنش‌گران مرزی» به ظرفیت‌های موجود در جامعۀ ایران برای توسعه و تجدد و نوسازی و پیشرفت و برون‌رفت از انسداد و بحران می‌پردازد و مصداق‌ها و نمودهای آن را در بازه‌ای صدساله از تاریخ ایران، از دورۀ قاجار تا ابتدای عصر پهلوی، معرفی می‌کند و مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد. آیا با توجه به ویژگی هایی که فراستخواه در باره «کنشگران مرزی» در کتابش می گوید و ویژگی هایی که می توان برای اشغار حافظ برشمرد، آیا حافظ را نیز می توان در جرگه کنشگران مرزی مطرح کرد. در اشعار حافظ ویژگی های رمزآلودی، ابعاد حماسی، شورآفرینی، گاه رندانه و طنزآمیز و اندوهناک، طنز، و اشعاری توام با ایهام و ابهام به وفور یافت می شود. کارشناسان معتقدند که چنین ابعاد فراخناکی است که او را قادر می کرده، تا بتواند ناگفته ها را بیان و همچنین از گزند فتنه های زمان در امان بماند.

این رمزآلودی و ایهام و ابهام، از نظر برخی ادبا، باعث شد تا پیکر او اجازه دفن در آرامستان مسلمانان بیابد، زیرا عده ای به علت اشعار ش، با دفن او به شیوهٔ مسلمانان مخالف بودند اما برخی دیگر حافظ را مسلمان و معتقد می دانستند. به علت ایجاد دو دستگی تفالی به دیوان خود حافظ زدند که این بیت آمد و پیکرش مجوز خاکسپاری گرفت:

قدم دریغ مدار از جنازهٔ حافظ که گرچه غرق گناه است، می رود به بهشت

دیوان حافظ دارای 500 غزل، 42 رباعی و چندین قصیده است . حافظ به طور متوسط در هر سال فقط 10 غزل و دیوان خود را در طول 50 سال سروده است. دیوان حافظ بیش از چهارصد بار به زبان فارسی و زبان های دیگر در دنیا به چاپ رسیده است.

شمس الدین محمد ملقب به خواجه حافظ شیرازی و مشهور به لسان الغیب از مشهورترین شعرای تاریخ ایران زمین است که در حدود سال 726 ه.ق در شهر شیراز به دنیا آمده است. شهرت اصلی حافظ و رمز پویایی جاودانه آوازه او به سبب غزلسرایی و سرایش غزل های بسیار زیباست.او در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی تسلط یافت و قرآن را حفظ کرد و در دهه بیست زندگی به یکی از مشاهیر علم و ادب دیار خود تبدل شد و به خاطر حفظ بودن قرآن تخلص حافظ را برگزید.

بیشتر بخوانید:
زبان فارسی عامل وحدت و همدلی بین کشورهای مختلف است

حافظ و سعدی کهنه و نمور نیستند/ چرا به متون ادبی و تاریخی ما توهین می‌کنید؟ ببینید | نگاهی به غزل‌های «حافظ» و تاثیرش در شعر فارسی
 

216216