آذربایجان در نشست اسپانیا درباره قره‌باغ شرکت نمی‌کند

جمهوری آذربایجان چهارشنبه ۱۲ مهر / ۴ اکتبر اعلام کرد که به‌دلیل قبول نکردن شرط مشارکت ترکیه در مذاکره‌ با ارمنستان، اتحادیه اروپا، فرانسه و آلمان در شهر گرانادای اسپانیا، تصمیم گرفته که در این نشست شرکت نکند.

باکو پیشنهاد شرکت ترکیه در مذاکرات گرانادا را مطرح و در این‌باره پافشاری کرده بود ولی به‌گفته رسانه‌های آذربایجان و ترکیه، این پیشنهاد از سوی فرانسه و آلمان پذیرفته نشده است.

آذربایجان ۲۸ شهریور / ۱۹ سپتامبر برای بازپس‌گیری کنترل کامل بر قره‌باغ کوهستانی به این منطقه حمله کرد و از نیروهای ارمنی خواست که سلاح‌های خود را زمین بگذارند و دولت جدایی‌طلب خود را منحل کنند. در ادامه دولت جدایی‌طلب قره‌باغ کوهستانی (جمهوری آرتساخ) ۶ مهر / ۲۸ سپتامبر اعلام کرد که خود را تا پایان سال جاری میلادی منحل می‌کند.

در حال حاضر تقریباً همه ۱۲۰ هزار نفر ارمنی ساکن این منطقه به ارمنستان گریخته‌اند.

مقام‌های آذربایجان تأکید کردند که ارمنستان، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا «علیه آذربایجان فضا ایجاد کرده‌اند». آن‌ها گفتند:

آذربایجان به‌دلیل اتهام‌های دیروز شارل میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا علیه آذربایجان، سخنان سباستین لکورنو وزیر دفاع فرانسه به طرفداری از ارمنستان و سفر کاترین کولونا وزیر امور خارجه فرانسه به ارمنستان و اظهارات او در زمینه همکاری نظامی بین دو کشور و تأمین سلاح و مهمات نظامی به ارمنستان، نیازی به شرکت در چنین مذاکراتی احساس نمی‌کند.

مقام‌های آذربایجان افزودند که به همین دلایل، الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان از رفتن به گرانادا منصرف شده است.

دولت آذربایجان همچنین با اشاره به این‌که باکو نیازی به بحث و گفت‌وگو با کشورهای دور از منطقه پیرامون مسائل منطقه‌ای نمی‌بیند، گفت:

آذربایجان معتقد است که اختلاف‌ها با ارمنستان در صورت بحث و رایزنی در چهارچوب منطقه‌ای قابل‌ حل است. در صورت احیای نشست قبلی سه‌گانه آذربایجان، ارمنستان و اتحادیه اروپا، آذربایجان می‌تواند در آن شرکت کند.

آذربایجان تأکید کرده است که «باکو در هیچ نشستی که فرانسه در آن شرکت کند، مشارکت نخواهد کرد».

کاترین کولنا، وزیر امور خارجه فرانسه روز سه‌شنبه در ارمنستان اعلام کرد که کشورش با بستن قرارداد‌هایی با این کشور بر سر تحویل تجهیزات نظامی به ایروان موافقت کرده است. وزارت خارجه آذربایجان این سخنان را غیرقابل قبول و «ادعاهای فرانسه در زمینه میانجی‌گری بی‌طرفانه» را «بی‌اساس» خواند.

نشست گرانادا فردا، پنج‌شنبه ۱۳ مهر / ۵ اکتبر با میزبانی اسپانیا برگزار می‌شود. در این نشست قرار بود الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان، شارل میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و اولاف شولتس صدراعظم آلمان حضور یابند.    

راه حل ۳+۳ ایران

در عین‌حال روز چهارشنبه ۱۲ مهر خلف خلف‌اف، دستیار ویژه رئیس جمهوری آذربایجان در تهران با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی دیدار و درباره مناسبات دوجانبه و تحولات قفقاز جنوبی گفت‌وگو کرد.

عصر جمعه هفتم مهرماه سیدعباس موسوی، سفیر جمهوری اسلامی در باکو هم با خلف خلف‌اف دیدار و در مورد آخرین تحولات روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای به‌ویژه قره‌باغ کوهستانی گفت‌وگو کرده بود.

روز یکشنبه نیز آرمن گریگوریان، دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان در تهران با علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. احمدیان در این دیدار با اشاره به آخرین تحولات قره‌باغ کوهستانی خواهان استقرار آرامش و امنیت در منطقه شد و گفت: «هرگونه تغییر در جغرافیای منطقه ناامن کننده و موجب بی‌ثباتی و تصاعد بحران است.»

گریگوریان روز دوشنبه به دیدار امیرعبداللهیان رفت و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در این دیدار راه‌ حل بحران قفقاز را «مشارکت بازیگران داخلی و همسایگان این منطقه و چارچوب ۳+۳» (ایران، روسیه، ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان) خواند.

رسانه‌های ایران نوشته‌اند که گریگوریان از راه حل ۳+۳ استقبال کرده است.

روز دوشنبه ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم در نشست هفتگی خود از چارچوب ۳+۳ و تبادل نظر و همکاری کشورها در این چارچوب حمایت کرده بود.

سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی و وزیر خارجه اسبق جمهوری اسلامی در مصاحبه‌ای با سایت شورای راهبردی روابط خارجی گفت: «برگزاری نشست ۳+۳ در تهران می‌تواند به رفع اختلافات در منطقه کمک کند».

خرازی گفت: «ایران از ابتدا ناحیه قره‌باغ را جزو خاک جمهوری آذربایجان دانسته، بر آزادسازی اراضی اشغالی آن کشور تأکید داشته است.»

او در همین حال افزود: «ایران هرگونه اشغال اراضی ارمنستان توسط آذربایجان را نیز بر نمی‌تابد و بر حفظ مرزهای کنونی بین کشورهای منطقه تأکید دارد.»

بازداشت رهبران قره‌باغ کوهستانی

رسانه‌های آذربایجان روز گذشته، سه‌شنبه ۱۱ مهر / ۳ اکتبر اعلام کردند که چند تن از رهبران منطقه قره‌باغ کوهستانی (آرتساخ) از جمله آرکادی غوکاسیان، باکو ساهاکیان، آراییک هاروتونیان روبن واردانیان، و همچنین داویت ایشخانیان، رئیس پیشین پارلمان این منطقه توسط نیروهای امنیتی این کشور بازداشت و به باکو منتقل شده اند.

وزارت امور خارجه ارمنستان روز چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای دستگیری این رهبران را به‌شدت محکوم کرد و نوشت:

به‌رغم گفت‌وگو با نمایندگان قره‌باغ کوهستانی و اظهارات مقام‌های بلندپایه آذربایجان مبنی بر تمایل به احترام و حمایت از حقوق ارامنه، جلوگیری نکردن از بازگشت آن‌ها به قره باغ کوهستانی و برقراری صلح در منطقه، نهادهای امنیتی آذربایجان به دستگیری‌های خودسرانه ادامه می‌دهند.

این بیانیه افزوده است:

جمهوری ارمنستان تمام اقدام‌های ممکن را برای حمایت از حقوق نمایندگان قره‌باغ کوهستانی که غیرقانونی بازداشت شده‌اند، از جمله در دادگاه‌های بین‌المللی انجام خواهد داد. ما همچنین از شرکای بین‌المللی خود می‌خواهیم که در تمام پیام‌ها و درخواست‌های خود خطاب به آذربایجان در مورد حمایت از حقوق و امنیت مردم قره‌باغ کوهستانی ثابت‌قدم باشند و این موضوع را هم در سطح دوجانبه با آذربایجان و هم در بسترهای مختلف بین‌المللی مورد بررسی قرار دهند.

پارلمان ارمنستان سه‌شنبه ۱۱ مهر / ۳ اکتبر با عضویت این کشور در دیوان کیفری بین‌المللی موافقت کرد.

این تصمیم پارلمان ارمنستان احتمالاً روابط تیره ارمنستان با روسیه را پرتنش‌تر خواهد کرد. مسکو پیش‌تر این پروژه را «بسیار خصمانه» توصیف کرده بود. مقام‌های دولتی ارمنستان تأکید کردند که تلاش برای پیوستن به دیوان کیفری بین‌المللی ربطی به روسیه ندارد و دلیل آن «تجاوزهای آذربایجان» است.

دیوان کیفری بین‌المللی برای رسیدگی به جرایمی همچون نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی تشکیل می‌شود.

وزارت امور خارجه ارمنستان گفته است که «جمهوری ارمنستان بارها، از جمله در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۳ سپتامبر، بر لزوم تضمین حذف چنین اقداماتی تأکید کرده» و در ۲۸ سپتامبر نیز از دیوان کیفری بین‌المللی خواسته است تا در پرونده ارمنستان علیه آذربایجان طبق کنوانسیون بین‌المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی (ICERD) دست به اقدام بزند.

این وزارتخانه تأکید کرده است که جمهوری ارمنستان از آذربایجان خواسته است تا از اقدامات تنبیهی علیه رهبران قره‌باغ کوهستانی خودداری کند.