زلزله سیاسی در آمریکا/ پیامدهای برکناری «مک‌کارتی» چیست؟

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: روز سه‌شنبه در مجلس نمایندگان آمریکا رویدادی رخ داد که برخی از رسانه‌های جهان از آن به عنوان «زلزله سیاسی» یاد کردند و می‌تواند پیامدهای زیادی بر عرصه سیاست این کشور داشته باشد.

قانونگذاران مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۱۶ رأی موافق در برابر ۲۱۰ رأی مخالف، به طرحی رأی دادند که منجر به برکناری «کوین مک‌کارتی»، رئیس جمهوریخواه این مجلس شد. موافقان و مخالفان طرح برکناری مک‌کارتی پیش از رأی‌گیری به مدت ۱ ساعت در صحن مجلس درباره دلایل ماندن یا برکناری او از سمتش سخنرانی کردند.

جمهوری‌خواهان با ۲۲۲ نماینده در برابر ۲۱۳ نماینده دموکرات، اکثریت شکننده مجلس نمایندگان را در اختیار دارند؛ آنچه موجب برکناری مک‌کارتی جمهوری‌خواه شد، این بود که هشت نماینده جمهوری‌خواه که به آنها «عناصر تندرو» گفته می‌شود در کنار ۲۰۸ نماینده دموکرات رأی به برکناری مک‌کارتی دادند.

برکناری مک‌کارتی از آن جهت بسیار مهم است که این برای نخستین بار در تاریخ آمریکاست که قانونگذاران رأی به برکناری رئیس این مجلس می‌دهند. در سال ۲۰۱۵ هم «جان بینر»، رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا هم استیضاح شد، اما توانست رأی اعتماد کافی را کسب کند و در سمت خود باقی بماند. قبل از آن نیز در سال ۱۹۱۰ رئیس مجلس نمایندگان آمریکا استیضاح شد، استیضاحی که در نهایت منجر به برکناری او نشد.

تصمیم به انجام این رأی گیری تاریخی درست چند روز پس از آن گرفته شد که مک‌کارتی همراه با نمایندگان دموکرات تلاش کردند تا بودجه موقت در مجلس نمایندگان تصویب شود و دولت بایدن تعطیل نشود.

مجلس نمایندگان آمریکا روز شنبه تنها چند ساعت مانده به پایان سال مالی کنونی، به منظور جلوگیری از تعطیلی دولت مجبور به تصویب یک لایحه بودجه موقت مالی برای ۴۷ روز آینده شدند؛ طرحی که گفته می‌شود مک‌کارتی در تصویب آن نقش اساسی داشت و پس از تصویب در مجلس سنا، با امضای جو بایدن در جایگاه رئیس‌جمهور، روند اجرایی آن شروع شد.

چرا مک‌کارتی برکنار شد؟

کوین مک‌کارتی ۵۸ ساله کمی پس از برکناری در جمع خبرنگاران گفت: «من برای جلوگیری از تعطیلی دولت به خاطر مردم آمریکا خطر کردم و الان از خودم راضی هستم.»

جمهوری‌خواهان تندرو مک‌کارتی را متهم می‌کنند که در ازای تصویب بودجه به نفع دولت بایدن و دموکرات‌ها، امتیاز چندانی دریافت نکرده است؛ وی دراین‌باره توضیح داد که با دموکرات‌ها و دولت بایدن کار کرده تا کشور را رو به جلو نگه دارد. مک‌کارتی مدعی شد که «من نخواستم منافع خود را بر مصالح ملت ترجیح دهم، از تمام تلاش‌هایی که قبل از برکناری داشتم، پشیمان نیستم.»

پس از برکناری تاریخی مک‌کارتی، نمایندگان مجلس آمریکا برای انتخاب رئیس جدید باید دوباره رأی‌گیری کنند و از بین از نامزدهایی که برای ریاست مجلس نمایندگان اعلام آمادگی کرده اند، یکی را انتخاب کنند.

شرایط پس از برکناری مک‌کارتی

قانون‌گذاران مجلس نمایندگان آمریکا فوراً پس از برکناری مک‌کارتی، «پاتریک مک‌هِنری» جمهوری‌خواه را به عنوان رئیس موقت مجلس نمایندگان انتخاب کردند. مک‌هنری از متحدان مک‌کارتی است و مدت کوتاهی می‌تواند رئیس موقت مجلس نمایندگان آمریکا باشد، نهایت تا ۳ جلسه قانونی مجلس نمایندگان. طبق قوانین داخلی مجلس نمایندگان آمریکا وظایف رئیس موقف به‌روشنی بیان نشده و مبهم است و به درستی معلوم نیست که آیا رئیس موقت مجلس اختیارات کاملی دارد یا فقط قادر به انجام امور اداری و نظارت بر انتخابات جدید داخلی خواهد بود. مقررات نمی‌گوید رئیس موقت تا چه زمانی می‌تواند در این مقام باقی بماند یا انتخابات جدید چه زمانی برگزار می‌شود.

«کِلی آرم‌استرونگ»، از نمایندگان جمهوری‌خواه در جمع خبرنگاران گفت کار اصلی مک‌هنری به عنوان رئیس موقف مجلس نمایندگان این است که «به ما یک رئیس مجلس جدید بدهد.» هر نقشی فراتر از آن لازمه برکناری مک‌هنری از نقش کنونی‌اش است.

آیا بودجه موقت دولت تعلیق می‌شود؟

رأی به برکناری مک‌کارتی تنها چند روز پس از آن صورت گرفت که مجلس نمایندگان به سختی از تعطیلی دولت خودداری کرد. برکناری مک کارتی به عدم اطمینان مداوم درباره هزینه‌های دولت، از جمله میلیاردها دلار کمک به اوکراین و سایر نیازهای بین‌المللی می‌افزاید. تا زمانی که رئیس جدید منصوب نشود، بعید است که اقدامات بیشتری درباره بودجه موقت دولت انجام شود، زیرا قانونگذاران با ضرب الاجل ۱۷ نوامبر (زمان به‌پایان‌رسیدن بودجه موقت دولت) برای تأمین پول بیشتر یا تعطیلی جزئی دولت مواجه هستند.

درگیری و جدال بر بر سر تصویب طرح بودجه موقت دولت و همچنین خشم جمهوری‌خواهان تندرو از شکست مک‌کارتی در به دست آوردن کاهش شدید هزینه‌های دولت که محافظه‌کاران راست‌گرای تندرو به دنبال آن بودند، باعث شد تا «مت گاتز»، نماینده جمهوری‌خواه طرح برکناری مک‌کارتی را ارائه دهد و موفق شود او را برکنار کند.

مجلس نمایندگان آمریکا پس از بکناری رئیس خود هم‌اکنون در لحظه‌ای بی‌سابقه قرار دارد و مشخص نیست که رأی‌گیری برای انتخاب رئیس جدید دقیقاً چه زمانی برگزار می‌شود. به طور معمول، انتخابات برای رئیس مجلس نمایندگان در آغاز کنگره جدید و هر دو سال یک بار و پس از انتخابات سراسری کنگره برگزار می‌شود.

دردسرهای انتخاب رئیس جدید

رهبران هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه باید تصمیم بگیرند که چه زمانی آماده ورود به روند انتخاب رئیس جدید مجلس نمایندگان هستند. مجلس نمایندگان آمریکا در ماه ژانویه پس از ۴ روز و ۱۵ دور رأی‌گیری، سرانجام موفق شد «کوین مک‌کارتی»، جمهوری‌خواه را به عنوان رئیس این مجلس انتخاب کند. مک‌کارتی با کسب ۲۱۶ رأی از ۴۲۸ رأی مأخوذه، به ریاست مجلس نمایندگان آمریکا انتخاب شد و رقیب او «حکیم جفریز»، رهبر اقلیت دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان ۲۰۲ رأی کسب کرد.

مک‌کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان که بالاترین شانس به‌عهده‌گرفتن ریاست این مجلس را داشت، در چهارده دور رأی‌گیری نتوانست حد نصاب لازم را به دست بیاورد.

با برکناری مک‌کارتی، انتخاب رئیس جدید مجلس نمایندگان آمریکا روند ساده‌ای نخواهد داشت، به ویژه برای جمهوری‌خواهان، مگر اینکه به این نتیجه برسند که چنین هرج‌ومرجی باعث واکنش افکارعمومی می‌شود و می‌تواند چشم‌انداز انتخاباتی آنها را در سال ۲۰۲۴ نابود کند و و به همین علت برای انتخاب رئیس جدید بر سر یک گزینه به توافق برسند.

ترامپ در جایگاه قانون‌گذاری؟

پس از برکناری مک‌کارتی، برخی از نمایندگان جمهوری‌خواه «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا را که هم‌اکنون با پرونده‌های سنگین قضائی روبروست برای ریاست مجلس نمایندگان این کشور پیشنهاد دادند. حتی «تروی نلز» اعلام کرد که «طی روزهای آینده که مجلس نمایندگان دوباره تشکیل جلسه بدهد، نخستین کار من اعلام نامزدی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جدید مجلس نمایندگان است. ترامپ عالی‌ترین رئیس‌جمهوری دوران زندگی من، سابقه‌ای اثبات‌شده از دنبال کردن سیاست «اول آمریکا» دارد و دوباره عظمت را به این مجلس برمی‌گرداند.»

طبق قانون اساسی آمریکا، رئیس مجلس نمایندگان لزوماً نباید عضو کنگره باشد. به همین دلیل است که برخی از جمهوری‌خواهان نام ترامپ را برای این جایگاه مطرح کرده‌اند، گرچه ترامپ پیش از این گفته که علاقه‌ای به ریاست مجلس نمایندگان ندارد و قصد دارد درانتخابات آینده ریاست‌جمهوری نامزد شود. البته تاکنون همه رؤسای مجلس نمایندگان خود نماینده این مجلس هم بوده‌اند.

بهره سخن

روز سه‌شنبه قانون‌گذارن مجلس نمایندگان آمریکا رأی به برکناری رئیس خود دادند؛ این برکناری انجام یک رویه معمول اداری و قانونی نبود، بلکه رویدادی بود که در تاریخ آمریکا بی‌سابقه است و به گفته بسیاری از مقامات آمریکا این رویداد نشانه آشفتگی در حزب جمهوری‌خواه و اختلال در روندهای معمول مجلس نمایندگان به عنوان یکی از شاخه‌های قانون‌گذاری آمریکا و در سطحی بالاتر نشانه آشفتگی در ساختار سیاسی این کشور است.

برخی کارشناسان، در تحلیل‌هایی فوری و دم‌دستی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا و از منتقدین اصلی جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی این کشور را در این برکناری بی‌تاثیر نمی‌دانند چراکه گفته می‌شود مت گاتز، ارائه‌دهنده طرح برکناری مک‌کارتی روابط نزدیکی با ترامپ دارد. پس از برکناری مک کارتی، ترامپ در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: «چرا جمهوری‌خواهان همواره در حال جنگ با خودشان هستند، چرا با دموکرات‌های چپ افراطی که کشور ما را ویران می‌کنند، مبارزه نمی‌کنند؟»

اما مک‌کارتی قربانی روندی شد که خود پایه‌گذار آن است؛ زیرا ژانویه گذشته بسیاری از جمهوری‌خواهان تندرو مخالف ریاست او بودند و او پس از ۱۴ دور رأی‌گیری در نهایت به آنها وعده داد که قوانین و آئین‌نامه‌های داخلی مجلس نمایندگان را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که حتی یک نماینده هم بتواند طرح برکناری و استیضاح رئیس مجلس نمایندگان را مطرح کند و طنز ماجراست که هم‌اکنون خود او نخستین قربانی این رویه جدید است و مت گاتز با ارائه طرح برکناری مک‌کارتی موفق شد در نهایت او را برکنار کند.

مک‌کارتی پس از برکناری گفت که «یک مشکل نهادی واقعی وجود دارد، اگر فقط چهار نفر بتوانند شما را از سمت خود اخراج کنند، به رئیس مجلس بعدی توصیه می‌کنم قوانین را تغییر دهد.» مایک لالر، نماینده جمهوری خواه هم هنگام خروج از جلسه حزب جمهوری خواه گفت: ما هشت احمق خودخواه داریم که تشکیلات و حزب را تضعیف می‌کنند و فکر می‌کنم این اشتباه است. فکر می‌کنم کوین (مک‌کارتی) مطمئناً لیاقت این را نداشت.

ریاست مجلس نمایندگان سومین جایگاه مهم در نظام سیاسی آمریکا پس از سمت‌های رئیس جمهور و معاون رئیس جمهور است و هم‌اکنون با رویه جدید که خود مک‌کارتی پایه‌گذار آن بود، پیش‌بینی می‌شود که هم حزب جمهوری‌خواه به عنوان حزب اکثریت در انتخاب نامزد نهایی برای ریاست مجلس نمایندگان مشکلات جدی خواهد داشت و هم جایگاه رئیس مجلس نمایندگان ثبات خود را از دست داده و دچار ناپایداری شده است. به همین دلیل احتمالاً در هفته‌های آینده با یک آشفتگی بیشتر در انتخاب رئیس مجلس نمایندگان آمریکا روبرو خواهیم بود.