آیا تصورات ریاض درخصوص عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها صحیح است؟

محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان که هم‌اکنون روند تصمیم‌گیری‌ها را دراین کشور کنترل می‌کند در مصاحبه‌ای که چندی پیش با شبکه آمریکایی فاکس‌نیوز انجام داد، گزارش‌های منتشرشده را مبنی بر اعلام توقف مذاکرات عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی تکذیب کرد و گفت: مذاکرات خوب و جدی دنبال می‌شود، هرروز ادامه دارد و روند آن پیشرفت می‌کند.

وی در عین حال ابراز امیدواری کرد که مذاکرات به چیزی منتج شود که تسهیلگر زندگی فلسطینیان باشد و بتواند رژیم صهیونیستی را به یکی از بازیگران عرب آسیا تبدیل کند. ولیعهد عربستان در پاسخ به سؤالی مبنی بر این که آیا پادشاهی سعودی می‌تواند با رژیم صهیونیستی و کابینه تندروی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم به توافق دست یابد، عنوان کرد: ما در این که چه کسی امورات این رژیم را اداره می‌کند، دخالت نکرده و با هر کسی تعامل می‌کنیم. ما اکنون با رژیم صهیونیستی رابطه نداریم، اما اگر دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا موفق شود به آنچه معتقدم بزرگ‌ترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد خواهد بود، دست یابد؛ آنگاه ما روابط‌مان را آغاز خواهیم کرد، بدون توجه به این که چه کسی اکنون یا در آینده رژیم صهیونیستی را اداره می‌کند.

مثلث تل‌آویو – واشنگتن - ریاض 

آمریکا در گذشته بار‌ها به بهانه‌های مختلف حقوقی، سیاسی و امنیتی از زیربار تقاضا‌های عربستان شانه خالی می‌کرد که بیشتر این بهانه‌ها و توجیهات حول محور دغدغه این کشور برای انحصار سلاح‌های هسته‌ای در دست رژیم صهیونیستی و این موضوع بود که ارتش این رژیم بتواند برتری خود را از نظر کیفیت تسلیحات و آموزش در مقابل ارتش‌های عربی حفظ کند. اکنون موضع دولت بایدن درقبال این خواسته‌ها تغییر کرده و آمریکا آماده و مایل به پاسخگویی به این خواسته‌هاست، مشروط بر این که پادشاهی عربستان با عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی موافقت کند.

عربستان دست‌کم در ظاهر تمایل خود را برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی به شرط تغییر موضع صهیونیست‌ها درقبال فلسطینیان و موضوع فلسطین اعلام کرده است. باوجود این، ابهامی که مطرح می‌شود برسر ماهیت، دلایل و محدودیت‌های ارتباط میان خواسته‌های عربستان از آمریکا از سویی و مطالبات مربوط به عادی‌سازی روابط و موضوع فلسطین از سوی دیگر است.

خواسته فلسطینیان برای ریاض اهمیت دارد؟

برخی معتقدند عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم‌صهیونیستی ممکن است بدون واگذارکردن چیزی به فلسطینیان برای عربستان دشوار باشد، اما تمرکز واقعی آن‌ها در وهله نخست بر خواسته‌های ملی خود از آمریکا متمرکز است؛ به این معنی که عربستان به دنبال استفاده از کارت موضوع فلسطین به عنوان ابزاری برای ارتقای موقعیت خود درمذاکره به امید گرفتن حداکثر امتیاز ممکن از آمریکا در راستای خواسته‌های ملی‌اش است.

اگر این تحلیل درست باشد، انتظار می‌رود موضوع فلسطین به اصلی‌ترین موضوع چانه‌زنی تبدیل شود که می‌تواند دربرابر امتیازات دیگر آسیب‌پذیر باشد؛ چه این که می‌تواند حتی توجیه‌کننده تغییر موضع مذاکرات اولیه عربستان درباره اجرای ابتکارعربی باشد. همان‌گونه که ولیعهد عربستان در اظهاراتش گفت، موضوع فلسطین شرط عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است و باید بهبود وضعیت فلسطینیان محقق شود. از دیدگاه آمریکا، موضوع کاملا متفاوت به نظر می‌آید.

مهم‌ترین موضوع برای دولت بایدن عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با رژیم صهیونیستی است. دراین میان باید تلاش کند عربستان را از واردشدن به تعامل با روسیه وچین بازدارد. واضح است واشنگتن با نگرانی شدیدی روابط روسیه و عربستان را درزمینه هماهنگی سیاست‌های تولید نفت و نیز توسعه روابط با چین به ویژه پس از این که توانست نقش مهمی در ازسرگیری روابط دیپلماتیک عربستان و ایران ایفا کند، زیرنظر دارد.

هدف آمریکا از عادی‌سازی رابطه ریاض - تل‌آویو 

ازآنجا که دولت بایدن کاملا می‌داند که نمی‌تواند تضمین‌های امنیتی به عربستان بدهد یا به صراحت با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز سعودی‌ها موافقت کند، طبیعی است کلیدواژه عادی‌سازی روابط میان رژیم‌صهیونیستی و عربستان را برای خرید زمان از سویی و وسوسه رژیم صهیونیستی برای ورود به توافقی با هدف دستیابی به چندین هدف مدنظرآمریکا مطرح کند. این اهداف عبارتند از:

- بازداشتن عربستان از همکاری با روسیه و چین (درحد امکان) 

- افزایش شانس بایدن برای پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

- توانمندسازی آمریکا به وسیله متحد خود، رژیم‌صهیونیستی برای نفوذ مجدد در منطقه

بازی با اسب بازنده 

همه شاخص‌ها نشان می‌دهد که عربستان به‌هیچ وجه به عادی‌سازی روابط نیاز ندارد و این اقدام، ارزش افزوده‌ای برای سعودی‌ها نخواهد داشت؛ بلکه برعکس می‌تواند از ارزش جایگاه ریاض درسطوح مختلف بکاهد، به ویژه این که امکان دارد به بسته‌شدن همه در‌هایی منجر شود که به‌سختی به روی‌شان باز شده است. امتیازاتی که از سوی کابینه رژیم صهیونیستی داده می‌شود، به‌هیچ وجه نمی‌تواند به سطح حداقل خواسته‌ها و حقوق مشروع مردم فلسطین پاسخ دهد، زیرا تصویب توافق آمریکا بدون اعمال فشار واقعی بر تشکیلات خودگردان فلسطین دشوار است.

علاوه براین، هرگونه اعمال فشار ازسوی ریاض علیه فلسطین، پادشاهی عربستان را در معرض انتقادات گسترده‌ای نه‌تن‌ها از سوی گروه‌های مقاومت فلسطینی، بلکه از سوی مردم جهان عرب و جهان اسلام قرار می‌دهد.

منبع: جام جم

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی