اتفاقی که انیمیشن‌سازان ایرانی بدون چشم‌داشت از دولت رقم زدند

به گزارش خبرنگار مهر، اولین بخش سی و ششمین برنامه تلویزیونی «نقد سینما» که شب گذشته ۱۴ مهر روی آنتن شبکه چهار سیما رفت، به میز نقد سینمای ایران اختصاص داشت که پرستو علی‌عسگرنجاد منتقد سینما و محمد صابری روزنامه‌نگار سینمایی درباره انیمیشن «بچه زرنگ» صحبت کردند.

ابتدا پرستو علی‌عسگرنجاد درباره انیمیشن «بچه زرنگ» بیان کرد: اتفاق رخ داده در گونه خود نظیر ندارد و از همه تجربه‌های پیشین یک سروگردن بالاتر است. در حقیقت ما شاهد یک رشد چشمگیر نسبت به آثار قبلی سازندگان هستیم که قطعاً قابل چشم‌پوشی نیست.

امیررضا مافی اظهار کرد: یک قدم مهم در ساحت ساخت انیمیشن سینمایی به ویژه فضای گرافیکی برداشته شده که لذتبخش است و این انیمیشن را قابل قیاس با نمونه‌های جهانی می‌کند. در حقیقت می‌توانیم ادعا کنیم انیمیشن ایرانی شکل صنعتی به خودش گرفته است.

علی‌عسگرنجاد در ادامه گفت: قبل از این عادت داشتیم که انیمیشن ایرانی را از روی نشانه ضعف پیدا کنیم و بشناسیم. چه در فرم و تکنیک و چه درون مایه هرگاه که به شعار نزدیک می‌شدیم؛ انیمیشن‌سازی اثر لنگ می‌شد و بلافاصله متوجه می‌شدیم که اثر ایرانی است. به همین دلیل می‌توانیم ادعا کنیم امروز اتفاق بزرگی در تاریخ انیمیشن ایران رخ داده است. «بچه زرنگ» به گونه‌ای تولید شده است که اگر صداگذاری آن تغییر کند و لهجه ایرانی نداشته باشد، مخاطب ملیت پشت اثر را متوجه نمی‌شود و این بسیار اتفاق حائز اهمیتی است.

وی یادآور شد: «بچه زرنگ» در مقایسه با «شاهزاده روم» که با فاصله یک دهه ساخته شده است؛ توسط جوانانی که سرمایه مملکت بوده و در چهارمین دهه زندگیشان هستند، تولید شده است. این اتفاق برای گروه تولیدکننده، تاریخچه انیمیشن ایران و مخاطب که چشمش سال‌ها به سطح بالای کیفیت انیمیشن سه‌بعدی دنیا عادت کرده، نقطه عطف است که قطعاً انیمیشن ایران را به قبل و بعد از خودش تقسیم خواهد کرد.

این منتقد درباره فیلمنامه‌نویسی اثر اظهار کرد: در آثاری مانند «شاهزاده روم» و «فیلشاه» یک سری گرته‌برداری‌های خام را از ساختار فیلمنامه و خلق لحظات طنز می‌دیدیم. در واقع طنزی که خلق می‌شد، مشابه نمونه خارجی بود منتهی با شخصیت‌های ایرانی. اما در «بچه زرنگ» این مساله پایاپای پیش رفته است، در موقعیت‌هایی قطعاً اثر پیشی می‌گیرد. مخاطب ایرانی حق دارد بیش از هر چیزی محصور فرمش باشد چون تجربه‌ای پیش از این نداریم و حتی کارهای قبلی مانند «لوپتو» و «پسر دلفینی» به این حد از روانی فرم نرسیده بودند. به همین دلیل می‌گوییم از آثار قبلی جلوتر است. پاشنه آشیل انیمیشن ایرانی همواره درون‌مایه بوده که متناقض‌نمای خنده‌داری است. در واقع انقدر محتوا زیاد است که محتوا دچار چندشاخگی می‌شود.

علی‌عسگرنجاد درباره جاماندگی محتوا از فرم اظهار کرد: نوعی از تشدد مایه در «بچه زرنگ» وجود دارد که نتوانست به یک سرانجام خوب و اثرگذار منجر شود. در «بچه زرنگ» مساله اقلیم ایران و تنوع گونه‌های زیستی، داستان ضامن آهو که آئینی و مذهبی است و مساله ابرقهرمانی مدنظر است. صاحب اثر حق دارد که به یک صدا بسنده نکند که در نتیجه صداها در این اثر عمق پیدا نمی‌کند. ما سیر تحول کاراکتر «محسن» را نمی‌بینیم و به یک جمله و لحظه بسنده می‌کنیم. پیام زیست‌محیطی داستان هم منتقل نمی‌شود. در همه آثار ایرانی ضعف داستان‌گویی و ضعف مشاور تربیتی آشنا به زمینه ادبیات وجود دارد.

در ادامه میز نقد سینمای ایران، محمد صابری اظهار کرد: نمی‌توانم شعف خودم را از اتفاقی که در جریان انیمیشن‌سازی ایران رخ می‌دهد، پنهان کنم. بسیار جای بالیدن دارد که جوانان گمنام و ناشناخته ما در این راه اتفاقاتی را رقم می‌زنند که بخش صنعتی سینما ایران را ارتقا می‌دهد؛ اثری که در گیشه هم توانسته است اتفاق خوبی را رقم بزند. یک بخش مهمی که انیمیشن را به این مرحله مهم رسانده، اتکا آن به نیروی بخش خصوصی است که نهادهای دولتی سهمی از آن ندارند.

وی ادامه داد: استعدادهایی که در شهرستان‌ها حضور دارند، اینکه جوانان در این مسیر کاری خودشان همدیگر را پیدا کرده، به خود تکیه داده و بدون چشم‌داشت امید به نهادهای دولتی این اتفاق مبارک را رقم زده‌اند. در این مرحله ورود نهادهای دولتی می‌تواند به پیشرفت انیمیشن‌سازی ضریب بدهد.

این روزنامه‌نگار سینما درباره تبدیل ایده به داستان گفت: فیلم در برابر فیلم باید قرار بگیرد. تبدیل ایده به داستان جای بحث و گفت‌گو دارد. «بچه زرنگ» دو ایده ضامن آهو و ببر ایرانی را دارد. در نیمه ابتدایی، فیلمنامه را قوی‌تر می‌دانم تا آن جایی که نویسنده می‌خواهد به ضامن آهو بپردازد. در نیمه دوم اثر، قصه اتفاق نمی‌افتد.

صابری در پایان مطرح کرد: ضعف عمده‌ای که در اکثر آثار ایرانی مشاهده می‌شود بخش موسیقی و کارکرد ترانه در فیلم است که تاکنون مغفول مانده. در این اثر هم ترانه‌ای را که ماندگار در ذهن کودک باشد، شاهدش نیستیم.

امیر مافی تصریح کرد: در شهرستان‌ها نیروهای توانمند و خلاقی در زمینه انیمیشن‌سازی داریم و یکی از ویژگی‌های مهم انیمیشن‌سازی ایران این است که به اندازه همه این سرزمین آدم مستعد دارد. انیمیشن ایران به لحاظ فنی بسیار حرفه‌ای است اما سازمان انیمیشن به معنای چرخه‌ای که موسیقی و تدوین و فیلمنامه را دارا باشد، حرفه‌ای نشده است. به همین دلیل گفته می‌شود که ما در قدم‌های نخست سینمای انیمیشن را طی می‌کنیم.