نگاه علمی و آکادمیک برای مبارزه با اعتیاد یک ضرورت است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، صبح امروز (۱۸ مهرماه) در نشست فصلی معاونین و مدیران کل و دبیران شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر که با عنوان «نظام آموزشی و نقش آن در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی اعتیاد، راهبرد‌ها و راهکارها» برگزار شد، با اعلام آمادگی شورای عالی انقلاب فرهنگی برای همکاری با ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: هر جا لازم است که شورا ورود کند تا سند یا ماده واحده‌ای توسط شورا تصویب شود یا راهبری انجام دهیم، با توجه به مأموریتی که مقام معظم رهبری در دوره جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریت راهبردی آسیب‌های اجتماعی را به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار کرده‌اند و به واسطه مأموریتی که حاکم اسلامی و، ولی فقیه و امام مسلمین بر ما تأکید کرده‌اند وظیفه قانونی و اخلاقی است که هر جا نیاز باشد ما کمک می‌کنیم تا خلاء‌های قانونی حل شد یا تدوین سیاست‌های لازم انجام شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه تاکید کرد: در بحث معضلات و آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد، اقدامات بزرگی از ابتدای انقلاب انجام شده است، انصافا برخی از کار‌های ابتدای انقلاب اگر نبود، شاید وضع بدتر بود و از زمانی که ستاد مبارزه با مواد مخدر تأسیس شد تلاش‌های خوبی در عرصه مبارزه با مواد مخدر شده است و به نظر می‌رسد که بیشتر از منطق حاکمی که بر این تهاجم بود، دوستان در طول این سال‌ها، زحمت کشیدند، ولو اینکه گفته می‌شود که آمار افزایش پیدا می‌کند و البته این افزایش آمار به این معنا نیست که ستاد مبارزه با مواد مخدر موفق نبوده، تهاجم و هجمه به موقعیت جغرافیایی که ایران دارد خیلی شدید است.

دبیر شورای عالی انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه جنگ اعتیاد یک جنگ جهانی است و اختصاص به ایران هم ندارد گفت: بر اساس آمار‌های سازمان بین الملی موفق‌ترین کشور در مبارزه با مواد مخدر ایران است و آمار‌های دنیا نشان می‌دهد ایران فاصله بسیاری با کشور‌های دیگر دارد و این نتیجه خدمات و زحمات تلاش‌گرانه ستاد است. البته باید گفت که کوتاهی‌هایی شده و بعضا برخی از دستگاه‌های دیگر، ترک فعل کرده اند که این موضوع هم باید دیده شود. حالا باید گفت چه نسخه‌ای برای موفقیت بیشتر ستاد در نظر داریم؟ منظور هم ستاد و سازمان‌هایی دیگری است که توسط ستاد باید راهبری شود، برای پاسخ باید گفت که مدل بحث حکمرانی شبکه‌ای در بحث اعتیاد مناسب است، یعنی هرچه شبکه نخبگانی و توده‌های مردمی در کار‌های ستاد مشارکت داشته باشند بیشتر موفق خواهد بود. البته الان این اتفاق می‌افتد، اما باید به شکل آکادمیک این موضوع را مطرح کنیم.

وی با تاکید بر اینکه فعالیت‌های ستاد را نباید به شکل حکومتی دنبال کنیم بلکه باید فعالیت به مدل حکمرانی شبکه‌ای انجام شود گفت: البته نمی‌توان گفت که حکومت نقش تسهیل‌گری یا حمایتی نباید داشته باشد، که قطعا باید داشته باشد، اما هر چه شبکه نخبگانی و توده مردم در این حکمرانی، مشارکت داشته باشند، موفق‌تر خواهید بود. در میان سه مدل حکمرانی هرمی، بازاری و شبکه‌ای که در دنیا مطرح است، به نظر می‌رسد در مقوله مبارزه با مواد مخدر، مدل حکمرانی شبکه‌ای مناسب باشد. البته مدل حکمرانی ولایی ما، تفاوت‌های و شباهت‌هایی با مدل حکمرانی شبکه‌ای دارد که امروز در دنیا مطرح است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه حکمرانی سه رکن سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری دارد و هر کدام از این ارکان نیز دارای اجزایی است، گفت: گاهی مواقع، قوانینی وجود دارد، اما سند جامع مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر را نداریم، که اگر سند مرتبط نباشد، مقررات به تنهایی کافی نیست، حتی سیاست‌های کلان ابلاغی باید به سیاست‌های اجرایی تبدیل شود، این سیاست‌های ابلاغی توسط مقام معظم رهبری سیاست‌های پایه ماست، که با توجه به آن سیاست‌ها، باید به نقشه اجرایی برسیم، بعد نوبت به تدوین مقررات، قوانین و ساختارساز‌های مرتبط می‌رسد، مانند ساختار شورای عالی انقلاب فرهنگی که از ساختار سیاست‌گذاری به قرارگاه تبدیل شده است، چون قرارگاه در کنار سیاست‌گذاری، راهبری و هدایت‌گری هم می‌کند. اگر راهبری نشود، سیاست به قانون تبدیل نشده و تا قانون تغییر نکند، ساختار اصلاح نمی‌شود و بدون تغییر ساختار، نظارتی نیست. به همین دلیل، سند‌های خوبی نوشته می‌شود، اما گاهی تحقق پیدا نمی‌کند.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با تأکید بر اینکه حکمرانی یک بسته است که باید همه ابعاد آن، به شکل کامل دیده شود گفت: تمامی تلاش‌هایی که در ستاد مبارزه با مواد مخدر در موضوعات مختلف انجام شده درست است، اما باید در یک بسته کامل حکمرانی شامل سه بخش سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری دیده شود که این نکته مهمی است. البته این هر سه رکن، نیازمند دانش و نظریه‌پردازی است، اعتیاد یک موضوع میان رشته‌ای است و علوم پزشکی، علوم انسانی و علوم پایه در این موضوع دخالت دارند، به عبارت دیگر اصلاح ساختار‌های علوم انسانی آسیب‌های اجتماعی لازم است و ما باید دانشکده آسیب اجتماعی اعتیاد داشته باشیم که رشته‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و حقوق اعتیاد و فلسفه اعتیاد داشته باشد تا بر اساس دانش‌های تولید شده، نظام حقوقی مرتبط با اعتیاد در اقسام مختلف شکل گیرد. البته نباید از نقش رسانه و فرهنگ در مبارزه با مواد مخدر فراموش شود که در سریال‌های ایرانی شبکه‌های خانگی متأسفانه این موارد دیده می‌شود.