چگونه «فرمانده در سایه» حماس حمله به اسرائیل را طراحی کرد؟ محمد ضیف کیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

اسرائیل حمله ویرانگر هفته گذشته حماس را «۱۱ سپتامبر» خود توصیف می‌کند؛ این در حالی است که محمد ضیف، مبارز فلسطینی و «مغز متفکر مخفی» پشت این حمله آن را طوفان الاقصی می‌نامد.

به نوشته یورونیوز؛ عبارت «طوفان الاقصی» که توسط تحت تعقیب‌ترین فرد از سوی اسرائیل در نوار صوتی پخش شده پس از حمله حماس استفاده شد، نشان دهنده این بود که این حمله در تلافی حملات اسرائیل به مسجدالاقصی در بیت‌المقدس انجام شده است.

به گفته یک منبع نزدیک به حماس در غزه، پس از آنکه اسرائیل در ماه مه ۲۰۲۱ میلادی به سومین مکان مقدس مسلمانان حمله کرد و خشم جهان عرب و اسلام را برانگیخت، محمد ضیف برنامه‌ریزی عملیاتی را آغاز کرد که تاکنون منجر به کشته شدن بیش از ۱۲۰۰ نفر در اسرائیل شده است.

نقطه شروع کجا بود؟

این منبع به رویترز می‌گوید که «صحنه‌ها و تصاویری که از یورش اسرائیل به مسجد الاقصی در ماه رمضان، ضرب و جرح نمازگزاران، حمله به آن‌ها و بیرون کشیدن مردان مسن و جوان از مسجد منتشر شد، تحریک کننده بوده» و همه این‌ها «خشم را برانگیخته و شعله‌ور کرده است».

هجوم به محوطه مسجد‌الاقصی که مدت‌ها نقطه شروع خشونت‌ها بر سر مسائل مربوط به حاکمیت و مذهب در بیت‌المقدس بود، باعث شروع آتش جنگ ۱۱ روزه بین اسرائیل و حماس شد.

با گذشت بیش از دو سال از جنگ ۱۱ روزه، حمله روز شنبه بدترین حمله از زمان درگیری اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳ معرفی می‌شود که سد دفاعی اسرائیل را شکست. این حمله اسرائیل را وادار کرد تا اعلام جنگ کند و حملات تلافی‌جویانه‌ای را به غزه انجام دهد که تا روز سه‌شنبه باعث کشته شدن بیش از ۸۰۰ نفر شد.

محمد ضیف که از هفت سوءقصد اسرائیل که آخرین مورد آن در سال ۲۰۲۱ بود جان سالم به در برده، به ندرت صحبت می‌کند و هرگز در انظار عمومی ظاهر نمی‌شود؛ بنابراین وقتی شبکه تلویزیونی حماس اعلام کرد که او قرار است روز شنبه سخنرانی کند، فلسطینی‌ها متوجه شدند که اتفاق مهمی در حال وقوع است.

ضیف در این نوار ضبط شده گفت: «امروز خشم الاقصی، خشم مردم و ملت ما در حال انفجار است. مجاهدین ما، امروز روز شماست تا به این جنایتکاران بفهمانید که زمان به پایان رسیده است.»

تنها سه تصویر از ضیف وجود دارد: یکی در ۲۰ سالگی، دیگری با صورت پوشانده شده و تصویر سوم هم از سایه اوست که هنگام پخش نوار صوتی استفاده می‌شود. محل اختفای محمد ضیف ناشناخته است، اگرچه او به احتمال زیاد در غزه و در پیچ و خم تونل‌های زیرزمینی محصور است. 

یک منبع امنیتی اسرائیل به رویترز گفت که ضیف به‌طور مستقیم در برنامه‌ریزی و جنبه‌های عملیاتی این حمله دست داشته است.

نقشه حمله را چه کسی کشید؟

منبع نزدیک به حماس گفت که تصمیم برای آماده‌سازی حمله، به‌طور مشترک از سوی محمد ضیف که فرماندهی گردان‌های القسام را به همراه یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس در نوار غزه بر عهده دارد گرفته شده؛ اما مشخص است که معمار این حمله چه کسی بوده است.

این منبع گفت: «دو مغز وجود دارد، اما یکی از آن‌ها مغز متفکر است.»

وی افزود که اطلاعات مربوط به این عملیات تنها برای تعداد انگشت شماری از رهبران حماس شناخته شده بود.

به گفته یک منبع منطقه‌ای آشنا به حماس، مخفی‌کاری به حدی بود که ایران، دشمن قسم خورده اسرائیل و منبع مهم مالی، آموزشی و تسلیحاتی حماس تنها به‌صورت کلی می‌دانست که این جنبش در حال برنامه‌ریزی یک عملیات بزرگ است و از زمان و جزئیات آن اطلاعی نداشت. این منبع گفت که دایره اطلاعاتی بسیار تنگ بود.

طرحی که از سوی محمد ضیف طراحی شد، شامل تلاشی طولانی‌مدت برای فریب بود. اسرائیل به این باور رسیده بود که حماس علاقه‌ای به ایجاد درگیری ندارد و در عوض بر توسعه اقتصادی در غزه جایی که جنبش، قدرت حاکم است تمرکز کرده است.

اما یک منبع نزدیک به حماس گفت در حالی که اسرائیل شروع به ارائه مشوق‌های اقتصادی به کارگران غزه می‌کرد جنگجویان این گروه اغلب در معرض دید ارتش اسرائیل آموزش و تمرین می‌دیدند.

علی برکه، رئیس روابط خارجی حماس گفت: «ما دو سال است که برای این نبرد آماده می‌شویم.»

محمد ضیف که با صدایی آرام صحبت می‌کند، در نوار صوتی خود گفت که حماس بار‌ها به اسرائیل هشدار داده است که به جنایت‌های خود علیه فلسطینی‌ها پایان دهد، زندانیانی را که به گفته او مورد آزار و شکنجه قرار گرفته‌اند آزاد کند و مصادره زمین‌های فلسطینی‌ها را متوقف کند.

وی در این نوار صوتی گفت: «اشغالگران هر روز به روستا‌ها و شهر‌های ما در کرانه باختری یورش می‌برند، به خانه‌ها حمله می‌کنند، می‌کشند، مجروح می‌کنند، ویران می‌کنند و بازداشت می‌کنند. در عین حال هزاران جریب از زمین‌های ما را مصادره می‌کنند، مردم را از خانه‌هایشان بیرون می‌اندازند تا ساخت و ساز کنند. شهرک‌سازی می‌کنند در حالی که محاصره جنایتکارانه آن‌ها در غزه ادامه دارد.»

بیش از یک سال است که در کرانه باختری، منطقه‌ای به طول حدود ۱۰۰ کیلومتر و عرض ۵۰ کیلومتر که از زمان تصرف توسط اسرائیل در سال ۱۹۶۷ در مرکز درگیری‌ها بوده، ناآرامی وجود داشته است.

محمد ضیف گفت حماس از جامعه بین‌المللی خواسته بود که به «جنایت اشغال» پایان دهد، اما اسرائیل اقدامات تحریک‌آمیز خود را افزایش داد. وی همچنین گفت که حماس در گذشته از اسرائیل درخواست کرده بود که یک توافق بشردوستانه برای آزادی اسرای فلسطینی داشته باشد، اما این درخواست رد شد.

وی افزود: «با توجه به افراط در اشغالگری و انکار قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی و در سایه حمایت آمریکا و غرب و سکوت بین‌المللی، ما تصمیم گرفتیم به همه این‌ها پایان دهیم.»

این رهبر شبه‌نظامی که با نام محمد مصری در سال ۱۹۶۵ در اردوگاه آوارگان «خان یونس» که پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ایجاد شد به دنیا آمده، پس از پیوستن به حماس در جریان انتفاضه اول یا قیام فلسطینی‌ها که در سال ۱۹۸۷ آغاز شد به محمد ضیف معروف شد.

یک منبع حماس گفت که وی در سال ۱۹۸۹ از سوی اسرائیل بازداشت شد و حدود ۱۶ ماه را در زندان گذراند.

محمد ضیف مدرک علوم را از دانشگاه اسلامی غزه دریافت کرد و در آنجا به تحصیل در رشته‌های فیزیک، شیمی و زیست شناسی پرداخت. او به هنر علاقه نشان داد و ریاست کمیته سرگرمی دانشگاه را برعهده گرفت و روی استیج کار‌های کمدی اجرا می‌کرد.

ضیف با ارتقای صفوف حماس، شبکه تونل‌های این گروه و تخصص آن‌ها در ساخت بمب را توسعه داد. او برای دهه‌ها در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت و شخصا مسئول کشته شدن ده‌ها اسرائیلی در بمب‌گذاری‌های انتحاری بوده است.

برای محمد ضیف ماندن در سایه موضوعی بود که به مرگ و زندگی او ربط پیدا می‌کرد. منابع حماس گفتند که وی در یکی از تلاش‌های اسرائیل برای ترور، یک چشم خود را از دست داده و از ناحیه یک پا آسیب جدی دیده است.

همسر، پسر هفت ماهه و دختر سه ساله او در سال ۲۰۱۴ در حمله هوایی اسرائیل کشته شدند.

حضور او در حین اداره شاخه نظامی حماس، موقعیت یک قهرمان مردمی فلسطینی را برای او به ارمغان آورده است. 

او در ویدئو‌ها نقاب زده است یا فقط سایه‌ای از او دیده می‌شود. منبع نزدیک به حماس گفت که او از فناوری دیجیتال مدرن مانند تلفن هوشمند استفاده نمی‌کند. 

وی افزود: «او گریزان است. او مردی در سایه است.»