غافلگیری ارتش اسرائیل در مقابل حماس؛ چرا سیستم‌های هشدار مرزی در مقابل حملات فلسطینی‌ها غیرفعال شد؟

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد که اندکی قبل از حمله حماس به اسرائیل در سحرگاه روز شنبه، اطلاعات اسرائیل افزایش فعالیت‌ها را در برخی از شبکه‌های شبه نظامی غزه شناسایی کرده بود. به گفته دو مقام ارشد امنیتی اسرائیل، آنها هنگامی که متوجه شدند اتفاق غیرعادی در حال رخ دادن است، هشداری را برای سربازان اسرائیلی که از مرز غزه محافظت می کردند، ارسال کردند.

اما یا سربازان این هشدار را دریافت نکردند و یا به آن عمل نشده است و توجهی نکردند. 

اندکی پس از آن، حماس هواپیماهای بدون سرنشین می‌فرستد تا برخی از ایستگاه‌های ارتباط سلولی ارتش اسرائیل و برج‌های نظارتی در امتداد مرز را از کار بیندازند و از نظارت افسران وظیفه از راه دور با دوربین‌های ویدئویی جلوگیری کنند. پهپادها همچنین مسلسل‌های کنترل از راه دور را که اسرائیل در استحکامات مرزی خود نصب کرده بود، منهدم کردند و به این ترتیب ابزار کلیدی آنها برای مبارزه با حمله زمینی را از بین بردند.

این امر، نزدیک شدن به حصار مرزی و منفجر کردن بخش‌هایی از آن را برای مهاجمان حماس آسان‌تر کرده و به این ترتیب آنها با بولدوزر در چندین مکان با سهولت شگفت‌آوری این دیوارها را تخریب کردند و به فلسطینی‌ها اجازه دادند تا از این شکاف‌ها عبور کنند.

به گفته چهار مقام ارشد امنیتی اسرائیل که نخواستند نامشان فاش شود، این شکست‌ها و ضعف‌های عملیاتی در کنار طیف گسترده‌ای از نقص‌های لجستیکی و اطلاعاتی سرویس‌های امنیتی اسرائیل، راه را برای تهاجم حماس به جنوب اسرائیل هموار کرد.

نفوذ حماس به بیش از ۲۰ شهرک و پایگاه ارتش اسرائیل در آن حمله، بدترین نقض دفاع اسرائیل در ۵۰ سال گذشته بود و احساس امنیت این کشور را در هم شکست. برای ساعت‌ها، قوی‌ترین ارتش خاورمیانه برای مقابله با دشمن بسیار ناتوان شد و روستاها را در بیشتر روز در برابر مهاجمان حماس، بی‌دفاع گذاشت. 

گفته می‌شود نیروهای حماس دست‌کم ۱۵۰ نفر را ربوده‌اند، ضمن اینکه دست‌کم چهار اردوگاه نظامی را تسخیر و در بیش از ۳۰ مایل مربع از خاک اسرائيل به پیش رفتند. 

این چهار مقام گفتند که موفقیت این حمله، بر اساس ارزیابی اولیه آنها، ریشه در شکست‌های امنیتی توسط جامعه اطلاعاتی و ارتش اسرائیل دارد، از جمله:

• ناتوانی افسران اطلاعاتی در نظارت بر کانال‌های ارتباطی کلیدی مورد استفاده مهاجمان فلسطینی
• اتکای بیش از حد به تجهیزات هوشمند مراقبت مرزی که به راحتی توسط مهاجمان از کار انداخته می‌شد و به آنها اجازه می‌داد به پایگاه‌های نظامی حمله کنند و سربازان را بکشند.
• تجمع فرماندهان در یک پایگاه مرزی که در مرحله آغازین تهاجم مورد تجاوز قرار گرفت و مانع از ارتباط با بقیه نیروهای مسلح شد.
• و درنهایت تمایل به پذیرش اظهارات رهبران نظامی غزه که مدعی می‌شدند برنامه‌ای برای نبرد ندارند و برای عملیات نظامی آماده نیستند.

 یوئل گوزانسکی، یکی از مقامات ارشد سابق شورای امنیت ملی اسرائیل می‌گوید: «ما میلیاردها و میلیاردها دلار برای جمع‌آوری اطلاعات درباره حماس هزینه می‌کنیم و سپس، در یک ثانیه، همه چیز مانند دومینو فرو می‌ریزد.»

همچنین ریشه این شکست را باید در تحولات ماه‌ها پیش از آن جستجو کرد؛ یعنی زمانی که رؤسای امنیتی اسرائیل فرضیات نادرستی در مورد میزان تهدیدی که حماس از غزه برای اسرائیل ایجاد می‌کرد، مطرح کردند.

حماس از دو جنگ در سال گذشته دور ماند و در حمله جهاد اسلامی به اسرائيل مشارکت نکرد، اقدامی که از سوی بسیاری ترجیح حماس بر بهبود وضعیت اقتصادی مردم غزه تحلیل شد. همچنین ماه گذشته، رهبری حماس در توافقی با میانجیگری قطر به دوره شورش در امتداد مرزها پایان داد و این تصور را ایجاد کرد که آنها به دنبال تشدید تنش نیستند.

بطور مثال زاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی اسرائیل، شش روز قبل از حمله در یک مصاحبه رادیویی گفت: «حماس بسیار بسیار خویشتن‌دار است و پیامدهای سرپیچی بیشتر را درک می‌کند».

به همین دلیل نیز هنگامی که مقامات اطلاعاتی اسرائیل هفته گذشته به رؤسای ارشد امنیتی در مورد فوری‌ترین تهدیدات برای دفاع کشور توضیح دادند، بر خطرات ناشی از شبه‌نظامیان لبنانی در امتداد مرز شمالی اسرائیل تمرکز کرده و چالش احتمالی از سوی حماس را دور از ذهن دانستند. 

• کدام کشورها و نهادها حماس را سازمانی تروریستی می‌شناسند؟
• سرنوشت گروگان‌های حماس؛ آیا ارتش اسرائیل دستورالعمل هانیبال را به اجرا می‌گذارد؟

به گفته دو نفر از اسرائیلی‌ها، عوامل حماس در تماس‌های خود (که توسط مأموران اطلاعاتی اسرائیل نیز شنود می‌شد)، این حس را نیز به وجود می‌آوردند که آنها به دنبال اجتناب از جنگی دیگر با اسرائیل هستند. 

شکست در محافظت از مرزها

اما علاوه بر شکست اطلاعاتی، نیروهای اسرائيلی در مراقبت‌های مرزی هم شکست خوردند. این سیستم‌ها تقریبا به طور کامل به  دوربین‌ها، حسگرها و مسلسل‌هایی متکی است که از راه دور کار می‌کنند. 

فرماندهان اسرائیلی بیش از حد به تسخیرناپذیری این سیستم اطمینان پیدا کرده بودند. آنها فکر می‌کردند که ترکیبی از نظارت و تسلیحات از راه دور، موانع بالای زمین و دیوار زیرزمینی برای جلوگیری از حفر تونل‌های حماس به داخل اسرائیل، نفوذ دسته جمعی را غیرممکن می‌کند و نیاز به استقرار تعداد قابل توجهی از سربازان را در طول خط مرزی کاهش می‌دهد.

به گفته اسرائیل زیو، ژنرال بازنشسته که سال‌ها فرماندهی نیروی زمینی در جنوب را بر عهده داشت، با ایجاد این سیستم، ارتش شروع به کاهش تعداد نیروها در مناطق مرزی کرد و آنها را به مناطق دیگری که نگرانی‌ها در خصوص بروز جنگ بیشتر بود از جمله کرانه باختری منتقل کرد. 

این مقام پیشین ارتش اسرائيل در ادامه می‌گوید تصور ارتش این بود که با این حصاری که ایجاد کرده‌اند، دیگر شکست‌ناپذیر هستند و هیچ چیز نمی‌تواند از این مسیر عبور کند. 

اما سیستم کنترل از راه دور یک آسیب‌پذیری داشت: می‌توان آن را از راه دور نیز از بین برد. به گفته مقامات، حماس از این ضعف با ارسال پهپادهای هوایی برای حمله به برج‌های سلولی که سیگنال‌ها را به و از سیستم نظارتی مخابره می‌کنند، استفاده کرد.

بدون سیگنال‌های سلولی، سیستم بی‌فایده بود. سربازانی که در اتاق‌های کنترل در پشت خط مقدم مستقر بودند، هشداری مبنی بر شکسته شدن حصار غزه و اسرائیل دریافت نکردند و نمی‌توانستند ویدیویی را ببینند که نشان می‌دهد مهاجمان حماس با بولدوزر در حال حرکت هستند. علاوه بر این، شکستن این مانع آسانتر از آنچه مقامات اسرائیلی انتظار داشتند، بود.

این به بیش از ۱۵۰۰ جنگجوی غزه اجازه داد تا از نزدیک به ۳۰ نقطه در امتداد مرز عبور کنند، برخی از آنها با گلایدرهایی که از بالای سنگرها پرواز می‌کردند و بدون رهگیری به حداقل چهار پایگاه نظامی اسرائیل رسیدند.

عکس‌های به اشتراک گذاشته شده توسط یکی از مقامات اسرائیلی نشان می‌دهد که تعداد زیادی از سربازان اسرائیلی در حالی که در خوابگاه خود خوابیده بودند هدف گلوله قرار گرفتند. 

دومین شکست عملیاتی، جمع شدن رهبران لشکر غزه ارتش اسرائيل در یک مکان واحد در امتداد مرز بود. به گفته دو تن از مقامات اسرائیلی، پس از تسخیر پایگاه، اکثر افسران ارشد کشته، مجروح یا گروگان گرفته شدند.

آن وضعیت، همراه با مشکلات ارتباطی ناشی از حملات هواپیماهای بدون سرنشین، مانع از پاسخگویی هماهنگ شد. این امر مانع از آن شد که هر کسی در امتداد مرز به وسعت کامل حمله دست یابد؛ از جمله فرماندهانی که از نقاط دیگر اسرائیل برای انجام یک ضدحمله هجوم آورده بودند.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

این پیامدها برای امنیت اسرائیل فاجعه بار بوده و به شهرت آن در منطقه به عنوان یک شریک نظامی قابل اعتماد نیز آسیب زده است.