تغییر کاربری عمارت "رمضان اُف" به موزه "قضا"

ایسنا/گیلان یک ماهی است، عمار «رمضان اُف» در شهر بندرانزلی، در حال مرمت است. بنایی که در اوایل دوره پهلوی اول «حاج علی عباس» معروف به رمضان اف، برای سکونت خود و پسرانش ساخت و با سیمان بُری‌های زیبایش، به میدان امام شهرستان بندرانزلی جلوه دیگری بخشیده است.

این بنای تاریخی اگرچه در ابتدا مسکونی ساخته شد، ولی به یاد دارد که چگونه در کودتای شهریور ۱۳۲۰ توسط دشمن دیرینه ایران یعنی روسیه اشغال گردید. بنای حاج علی عباس بعدها به عنوان ساختمان اداری به دادگستری بندرانزلی فروخته می شود و از آن پس به ساختمان دادگستری معروف می شود. سالها بعد این بنا، به شماره ۱۵۲۲۵ در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت می شود.

شادروان عزیز طویلی، نویسنده کتاب «تاریخ جامع انزلی»، درباره احداث بناهای فاخر در انزلی این گونه می نویسد:« پس از کودتای رضاخان و علاقه وی به انزلی باعث گردید مقامات محلی بیش از پیش به آبادانی این شهر برسند و حتی از فشار نظامی نیز در این باره خودداری نمی شد و تا آنجا که کهنسالان بندرانزلی گفته اند فضل الله زاهدی فرمانده قشون در رشت بر امور آبادانی انزلی نظارت داشته است.

ساختمان سازی در میدان انزلی از سال ۱۳۰۴ شمسی آغاز گردید که می‌توان از ۳ ساختمان در میدان شهر و دو ساختمان در خیابان ابوذر غفاری (سپه سابق) یاد نمود.»

طویلی درباره ساختمان معروف به دادگستری، می نویسد: «این ساختمان واقع در شمال شرق میدان شهر قرار دارد که به ساختمان حاجی علی عباس معروف است. پیرمردان درباره استحکام این ساختمان گفته اند: (مرحوم حاجی علی عباس رمضانی«رمضان اف» تا حدود یک متر از سطح زمین بالا آورده و کارش را تعطیل کرد تا به قول معروف پی ساختمان نشست نماید و آنگاه کار را ادامه داد و پایان کار ساختمان در سال ۱۳۴۶ هجری قمری«برابر ۱۳۰۶» که این تاریخ بطور برجسته بر سر در ورودی ساختمان نقش بسته، صادر شده است.

طبق مدارک موجود در اداره ثبت و اسناد (این ساختمان چهار طبقه دارای پلاک ۱۸ الی ۲۴ بخش ۶ بندر انزلی است که ۴۵۰ متر مربع عرصه و ۳۹۷ متر مربع اعیانی دارد و در تاریخ ۱۳۱۹/۶/۲۳ طبق اظهارنامه ۲۴۰۰۰ تومان برآورد، ولی به قیمت ۴۰۰۰۰ تومان به دولت فروخته شد.

معماری این ساختمان را مرحوم اسماعیل برهان جو معروف به «اسماعیل چپ» به عهده داشت و کنده کاری روی نمای ساختمان آنهم روی سیمان از نظر معماری و هنرهای زیبا، می تواند یکی از آثار ارزنده و تاریخی بندرانزلی گیلان و ایران برای نسل های آینده باشد.

آقای غلامرضا پیرقصاب کارمند دادگستری که در همین ساختمان به دنیا آمد (مرحوم پدرش از گذشته های دور نگهبان اداره ثبت و اسناد و دادگستری و ساکن طبقه همکف این ساختمان بوده است) اظهار می کند: سالها پیش در انبار زیرزمین این ساختمان نقشه همه قسمتهای بنا و کنده کاری ها و سندی وجود داشته که مرحوم حاجی علی عباس ساختمان را به شرح زیر تقسیم کرده بود. متاسفانه همه این نقشه ها از بین رفته است.

طبقه همکف در جلو دکان و اطاق های عقب برای سرایدار، طبقه دوم و سوم هر طبقه همانند یک آپارتمان شامل دو اطاق بزرگ و دو اطاق کوچک تر با آشپزخانه و حمام و مستراح جداگانه بوده است. برای چهار پسرانش نامگذاری کرده و طبقه چهارم را نیز برای زندگی خود اختصاص داده بود چون می دانست دختران شوهر کرده می روند از این رو برای آنان جائی منظور نکرد.

در بررسی که معماران به عمل آوردند، دیوارهای قسمت بیرونی و اصلی داخلی ساختمان از آجر فشرده «آجرها را از روسیه آورده بودند» با سیمان سفید کار شده ولی دیوارهای بین اطاق ها را از تیرهای چوب نراد روسی پایه گذاری و روی آنها را بطور افقی با تخته های باریک روکوبی و روی آن را گل و گچ کشیده اند. مابین اطاق ها، بخاری های روسی جاسازی که با هیزم و زغال سنگ کار می کرد.»

به گفته طویلی، «این ساختمان تا حدود سال ۱۳۶۵ محل استقرار ادارات دادگستری و ثبت و اسناد بوده که به علت کمبود جا، اداره ثبت و اسناد به ساختمان دیگری در میان پشته نقل مکان می کند و پس از تکمیل ساختمان دادگستری جنب اداره ثبت و اسناد بدانجا انتقال می یابد و از آن تاریخ خالی است.

در شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی- که انزلی به اشغال ارتش شوروی درآمد- این ساختمان نیز بوسیله شوروی ها اشغال شد و محل فرمانداری نظامی آنان بوده و حتی در یکی از اطاق های سمت چپ(غرب) طبقه سوم، با ایجاد حلقه مخصوص که جایش هنوز موجود است محکومین را اعدام می کردند.

طبقات یک و ۲ و ۳ بصورت (یو)ی انگلیسی ساخته شده وسط آن دارای یک حیاط است و طبقه چهارم بصورت یک مستطیل می باشد و کف اطاق ها پل و از تخته نراد روسی است که متاسفانه بعضی قسمت ها آسیب دیده است.»

اکنون این بنای دولتی، با اخذ پیمانکار در حال مرمت است. مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، در این باره می گوید: پس از انجام مراحل اداری و قانونی، پیمانکار ذی‌صلاحی برای مرمت عمارت دادگستری انزلی انتخاب شده است.

ولی جهانی، با بیان اینکه ۱۰ میلیارد ریال اعتبار برای فاز نخست مرمت بنا تخصیص یافته، اضافه می کند: عملیات مرمت و بازآفرینی ساختمان تاریخی ثبتی کاخ دادگستری شهرستان بندرانزلی از نیمه شهریورماه آغاز شده و فاز نخست عملیات شامل؛ آوار برداری و حمل نخاله و مقاوم سازی طبقات با تعویض تیرها درحال انجام است.

 مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، از تغییر کاربری و تبدیل عمارت دادگستری انزلی به موزه قضا خبر می دهد و می گوید: بناهای تاریخی که در تملک ادارات دولتی هستند، بناست کاربری جدیدی یابند و برنامه ریزی شده عمارت دادگستری انزلی پس از مرمت به عنوان موزه قضا تغییرکاربری یابد. برای این تغییرکاربری ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است که در صورت تخصیص می توان بنا را متناسب با تاریخچه فعالیت آن، تغییرکاربری داد.

انتهای پیام