در حالی که صدها هزار نیروی اسرائیلی، شامل نیروهای اصلی و ذخیره، پشت مرزهای غزه صف‌آرایی کرده‌اند، دولت اسرائیل با موقعیت و ماموریتی تقریبا غیرممکن روبرو است.

پیکارجویان حماس در حمله روز شنبه به جنوب اسرائیل دست‌کم ۱۵۰ نفر را گروگان گرفتند و در حال حاضر آنها را در مکان‌هایی نامشخص در داخل غزه نگه می‌دارند.

اگر اسرائیل تصمیم به حمله زمینی تمام‌عیار در خاک غزه بگیرد -اتفاقی که بسیاری باور دارند به زودی رخ خواهد داد- احتمال زنده ماندن گروگان‌ها چقدر خواهد بود؟

فضایی برای مصالحه نیست

گزارش‌ها نشان می‌دهد که قطر،‌ مصر و احتمالا کشورهای دیگری در پشت صحنه، در تلاش برای مذاکره با هدف آزاد کردن تعدادی از گروگان‌ها هستند. یکی از پیشنهادهایی که مطرح شده این است که حماس زنان و کودکانی را که گروگان گرفته رها کند تا در مقابل، اسرائیل ۳۶ زن و نوجوان فلسطینی را از زندان‌های خود آزاد کند.

اما مایکل میلستین، تحلیلگر ارشد موسسه سیاست و استراتژی در دانشگاه رایشمن اسرائیل به من گفت که با وجود آن که در شرایط معمول بازگرداندن گروگان‌ها همواره اولویت درجه یک اسرائیل است، اما امروز این اولویت حذف جنبش حماس به عنوان یک تهدید نظامی است.

در شرایطی که خشم و تنش در دو طرف به حد اعلی رسیده،‌ نه اسرائیل و نه حماس هیچ کدام در فضای مصالحه یا عقب‌نشینی نیستند. اسرائیلی‌ها از این که مردان مسلح توانسته‌اند به این راحتی از مرزهای جنوبی‌شان عبور کنند و دست‌کم ۱۲۰۰ نفر را در کمال خونسردی به قتل برسانند، شوکه و خشمگین هستند.

فلسطینی‌ها، و نه فقط حماس، از حملات هوایی بی‌امان اسرائیل به نوار غزه که از روز شنبه شروع شده و بیش از ۱۰۰۰ نفر در آن کشته شده‌اند، به امان آمده‌اند، و دسترسی‌ غزه به برق و آب و سوخت و دارو قطع شده است.

حماس تهدید کرده بود که بعد از هر حمله هوایی اسرائیل که تلفات غیر نظامی داشته باشد، بدون هشدار قبلی یکی از گروگان‌ها را خواهد کشت. شواهدی در دست نیست که نشان دهد حماس تا الان این تهدید را عملی کرده باشد. هم‌زمان از طرف اسرائیل هم نشانی از خویشتنداری دیده نمی‌شود. بخش‌های بزرگی از غزه با خاک یکسان شده و حملات همچنان ادامه دارد.

با وجود این میلستین باور دارد که حماس ممکن است تمایل چندانی به نگه داشتن زنان،‌ کودکان و افراد سالخورده نداشته باشد. گروگان نگه داشتن آنها در صحنه بین‌المللی کمکی به آنها نمی‌کند و نگهداری آنها در میان حملات شدید اسرائیل، و در حالی که حماس تلاش می‌کند مکان نگهداری آنها را از خبرچین‌های اسرائیلی در داخل غزه مخفی نگه دارد، کار آسانی نیست.

در مقابل حماس تلاش می‌کند تا آنجا که ممکن است در ازای تک تک نظامیانی که گروگان گرفته،‌ امتیاز بگیرد و برای آزادی آنها در صورت برگزاری مذاکرات بیشترین هزینه را به اسرائیل تحمیل کند.

گزینه آسانی در کار نیست

وضعیت جاری دولت اسرائیل را در قبال گروگان‌ها در مخمصه‌ای سخت قرار می‌دهد. آیا اسرائیل تلاش خواهد کرد در یک عملیات ویژه مسلحانه، که ریسک بسیار بالایی دارد، آنها را نجات دهد؟ یا صبر خواهد کرد تا این که حماس آن قدر در حملات هوایی تضعیف شود که حاضر به توافق بر سر گروگان‌ها شود؟

این گزینه هم خطرات خودش را دارد. هر چند که تصور می‌شود حماس گروگان‌ها را در تونل‌ها و سنگرهای زیرزمینی نگه می‌دارد، اما باز هم ممکن است از حملات هوایی اسرائیل در امان نباشند. این خطر هم همواره وجود دارد که نیروهای حماس گروگان‌ها را بکشند، چه از سر خشم و چه در صورتی که فکر کنند عملیات نجات آنها ممکن است به نتیجه برسد. این اتفاق سال ۲۰۱۲ در نیجریه رخ داد که در آن نیروهای ویژه بریتانیا و نیجریه در عملیات نجات دو گروگان گروه‌های تندرو اسلام‌گرا ناکام ماندند.

اسرائیل خیلی سریع ستادی برای رسیدگی به وضعیت گروگان‌ها تشکیل داد و شروع به جمع‌آوری هر گونه اطلاعات درباره هویت و وضعیت تک تک گروگان‌هایی کرد که روز شنبه به زور اسلحه در مرز غزه گروگان گرفته شدند.

ارتش اسرائیل و نیروهای ویژه پلیس، گروگان‌هایی را که هنوز در خاک اسرائیل بودند، نجات دادند و تمام گروگان‌گیرها را کشتند. اما مایکل میلستین که ۲۰ سال در اطلاعات ارتش اسرائیل فعال بوده، هشدار می‌دهد که «ما تمام اطلاعات لازم را درباره تک تک خانه‌ها و خیابان‌های غزه نداریم». آنجا زمین حماس است و می‌تواند نیروهای خودش و گروگان‌ها را در شبکه‌ زیرزمینی تونل‌ها و دخمه‌ها پنهان کند.

اسرائیل مهارت اثبات‌شده‌ای در نجات گروگان‌ها دارد و نیروهای ویژه‌ای را برای این کار به شدت آموزش می‌دهد. یگان مرموز «سایرت متکل» که سال ۱۹۵۷ میلادی تاسیس شد، معادل نیروهای «دلتا فورس» آمریکا یا «سرویس هوایی ویژه» بریتانیا است. نام این یگان بعد از عملیات انتبه در سال ۱۹۷۶ مشهور شد که در آن کماندوهای این واحد گروگان‌های یک واقعه هواپیماربایی را در یکی فرودگاه‌های اوگاندا نجات دادند.

فرمانده یگان در آن زمان یوناتان نتانیاهو بود که تنها تلفات عملیات نجات بود. برادر او بنیامین نتانیاهو امروز نخست وزیر اسرائیل است و تصمیم درباره این که به امید مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها صبر کند یا این که برای نجات آنها اقدام کند، بر عهده او است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکا در حال کمک اطلاعاتی به اسرائیل درباره گروگان‌ها است و حتی ممکن است نیروهای ویژه خود را برای پشتیبانی بفرستد. یک ناوگروه بزرگ آمریکایی در حال پهلو گرفتن در آب‌های شرق مدیترانه است.

اما حماس هم نشان داده که توانایی زیادی در جنگ‌های غیرمتقارن دارد و با این مهارت می‌تواند در مقابل فناوری و قدرت آتش فوق‌العاده‌ای که امتیاز اسرائیل محسوب می‌شود، بایستد.

نیروهای حماس با اجتناب از به جا گذاشتن ردپای دیجیتال در ارتباطات‌ها و برقراری حداقل تماس ممکن، توانستند اسرائیل را در حمله هفت اکتبر غافلگیر کند. پیکارجویان حماس که در حال حاضر بیش از ۱۵۰ گروگان در اختیار دارند، اکنون تا جای ممکن کاملا چراغ‌خاموش حرکت می‌کنند و قطعا هر گونه ابزار دیجیتال و ارتباطی را از گروگان‌ها گرفته است.

مایکل میلستین می‌گوید: «تردیدی نیست که این پیچیده‌ترین موقعیت گروگان‌گیری در کل تاریخ اسرائیل است.»

در حالی که صدها هزار نیروی اسرائیلی، شامل نیروهای اصلی و ذخیره، پشت مرزهای غزه صف‌آرایی کرده‌اند، دولت اسرائیل با موقعیت و ماموریتی تقریبا غیرممکن روبرو است.

پیکارجویان حماس در حمله روز شنبه به جنوب اسرائیل دست‌کم ۱۵۰ نفر را گروگان گرفتند و در حال حاضر آنها را در مکان‌هایی نامشخص در داخل غزه نگه می‌دارند.

اگر اسرائیل تصمیم به حمله زمینی تمام‌عیار در خاک غزه بگیرد -اتفاقی که بسیاری باور دارند به زودی رخ خواهد داد- احتمال زنده ماندن گروگان‌ها چقدر خواهد بود؟

فضایی برای مصالحه نیست

گزارش‌ها نشان می‌دهد که قطر،‌ مصر و احتمالا کشورهای دیگری در پشت صحنه، در تلاش برای مذاکره با هدف آزاد کردن تعدادی از گروگان‌ها هستند. یکی از پیشنهادهایی که مطرح شده این است که حماس زنان و کودکانی را که گروگان گرفته رها کند تا در مقابل، اسرائیل ۳۶ زن و نوجوان فلسطینی را از زندان‌های خود آزاد کند.

اما مایکل میلستین، تحلیلگر ارشد موسسه سیاست و استراتژی در دانشگاه رایشمن اسرائیل به من گفت که با وجود آن که در شرایط معمول بازگرداندن گروگان‌ها همواره اولویت درجه یک اسرائیل است، اما امروز این اولویت حذف جنبش حماس به عنوان یک تهدید نظامی است.

در شرایطی که خشم و تنش در دو طرف به حد اعلی رسیده،‌ نه اسرائیل و نه حماس هیچ کدام در فضای مصالحه یا عقب‌نشینی نیستند. اسرائیلی‌ها از این که مردان مسلح توانسته‌اند به این راحتی از مرزهای جنوبی‌شان عبور کنند و دست‌کم ۱۲۰۰ نفر را در کمال خونسردی به قتل برسانند، شوکه و خشمگین هستند.

فلسطینی‌ها، و نه فقط حماس، از حملات هوایی بی‌امان اسرائیل به نوار غزه که از روز شنبه شروع شده و بیش از ۱۰۰۰ نفر در آن کشته شده‌اند، به امان آمده‌اند، و دسترسی‌ غزه به برق و آب و سوخت و دارو قطع شده است.

حماس تهدید کرده بود که بعد از هر حمله هوایی اسرائیل که تلفات غیر نظامی داشته باشد، بدون هشدار قبلی یکی از گروگان‌ها را خواهد کشت. شواهدی در دست نیست که نشان دهد حماس تا الان این تهدید را عملی کرده باشد. هم‌زمان از طرف اسرائیل هم نشانی از خویشتنداری دیده نمی‌شود. بخش‌های بزرگی از غزه با خاک یکسان شده و حملات همچنان ادامه دارد.

با وجود این میلستین باور دارد که حماس ممکن است تمایل چندانی به نگه داشتن زنان،‌ کودکان و افراد سالخورده نداشته باشد. گروگان نگه داشتن آنها در صحنه بین‌المللی کمکی به آنها نمی‌کند و نگهداری آنها در میان حملات شدید اسرائیل، و در حالی که حماس تلاش می‌کند مکان نگهداری آنها را از خبرچین‌های اسرائیلی در داخل غزه مخفی نگه دارد، کار آسانی نیست.

در مقابل حماس تلاش می‌کند تا آنجا که ممکن است در ازای تک تک نظامیانی که گروگان گرفته،‌ امتیاز بگیرد و برای آزادی آنها در صورت برگزاری مذاکرات بیشترین هزینه را به اسرائیل تحمیل کند.

گزینه آسانی در کار نیست

وضعیت جاری دولت اسرائیل را در قبال گروگان‌ها در مخمصه‌ای سخت قرار می‌دهد. آیا اسرائیل تلاش خواهد کرد در یک عملیات ویژه مسلحانه، که ریسک بسیار بالایی دارد، آنها را نجات دهد؟ یا صبر خواهد کرد تا این که حماس آن قدر در حملات هوایی تضعیف شود که حاضر به توافق بر سر گروگان‌ها شود؟

این گزینه هم خطرات خودش را دارد. هر چند که تصور می‌شود حماس گروگان‌ها را در تونل‌ها و سنگرهای زیرزمینی نگه می‌دارد، اما باز هم ممکن است از حملات هوایی اسرائیل در امان نباشند. این خطر هم همواره وجود دارد که نیروهای حماس گروگان‌ها را بکشند، چه از سر خشم و چه در صورتی که فکر کنند عملیات نجات آنها ممکن است به نتیجه برسد. این اتفاق سال ۲۰۱۲ در نیجریه رخ داد که در آن نیروهای ویژه بریتانیا و نیجریه در عملیات نجات دو گروگان گروه‌های تندرو اسلام‌گرا ناکام ماندند.

اسرائیل خیلی سریع ستادی برای رسیدگی به وضعیت گروگان‌ها تشکیل داد و شروع به جمع‌آوری هر گونه اطلاعات درباره هویت و وضعیت تک تک گروگان‌هایی کرد که روز شنبه به زور اسلحه در مرز غزه گروگان گرفته شدند.

ارتش اسرائیل و نیروهای ویژه پلیس، گروگان‌هایی را که هنوز در خاک اسرائیل بودند، نجات دادند و تمام گروگان‌گیرها را کشتند. اما مایکل میلستین که ۲۰ سال در اطلاعات ارتش اسرائیل فعال بوده، هشدار می‌دهد که «ما تمام اطلاعات لازم را درباره تک تک خانه‌ها و خیابان‌های غزه نداریم». آنجا زمین حماس است و می‌تواند نیروهای خودش و گروگان‌ها را در شبکه‌ زیرزمینی تونل‌ها و دخمه‌ها پنهان کند.

اسرائیل مهارت اثبات‌شده‌ای در نجات گروگان‌ها دارد و نیروهای ویژه‌ای را برای این کار به شدت آموزش می‌دهد. یگان مرموز «سایرت متکل» که سال ۱۹۵۷ میلادی تاسیس شد، معادل نیروهای «دلتا فورس» آمریکا یا «سرویس هوایی ویژه» بریتانیا است. نام این یگان بعد از عملیات انتبه در سال ۱۹۷۶ مشهور شد که در آن کماندوهای این واحد گروگان‌های یک واقعه هواپیماربایی را در یکی فرودگاه‌های اوگاندا نجات دادند.

فرمانده یگان در آن زمان یوناتان نتانیاهو بود که تنها تلفات عملیات نجات بود. برادر او بنیامین نتانیاهو امروز نخست وزیر اسرائیل است و تصمیم درباره این که به امید مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها صبر کند یا این که برای نجات آنها اقدام کند، بر عهده او است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکا در حال کمک اطلاعاتی به اسرائیل درباره گروگان‌ها است و حتی ممکن است نیروهای ویژه خود را برای پشتیبانی بفرستد. یک ناوگروه بزرگ آمریکایی در حال پهلو گرفتن در آب‌های شرق مدیترانه است.

اما حماس هم نشان داده که توانایی زیادی در جنگ‌های غیرمتقارن دارد و با این مهارت می‌تواند در مقابل فناوری و قدرت آتش فوق‌العاده‌ای که امتیاز اسرائیل محسوب می‌شود، بایستد.

نیروهای حماس با اجتناب از به جا گذاشتن ردپای دیجیتال در ارتباطات‌ها و برقراری حداقل تماس ممکن، توانستند اسرائیل را در حمله هفت اکتبر غافلگیر کند. پیکارجویان حماس که در حال حاضر بیش از ۱۵۰ گروگان در اختیار دارند، اکنون تا جای ممکن کاملا چراغ‌خاموش حرکت می‌کنند و قطعا هر گونه ابزار دیجیتال و ارتباطی را از گروگان‌ها گرفته است.

مایکل میلستین می‌گوید: «تردیدی نیست که این پیچیده‌ترین موقعیت گروگان‌گیری در کل تاریخ اسرائیل است.»