بیش از ۴۰۰۰ کتابخانه عمومی در کشور داریم

به گزارش خبرگزاری مهر؛ پنجمین نشست مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب)، با حضور رؤسا، معاونان و مدیران کتابخانه های بزرگ کشور به میزبانی معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تهران برگزار شد.

علیرضا مختارپور، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در این نشست گفت: از سال‌های حدود ۹۴ و ۹۵ طرحی در ذهن برخی از دوستان شکل گرفت که مجمع کتابخانه های بزرگ کشور صرف نظر از وابستگی تشکیلاتی با همفکری و هم افزایی تشکیل شود و این آغاز فعالیت مجمع کتابخانه های بزرگ کشور (مکتب) بود و قرار شد که دو گروه در جلسات مکتب شرکت کنند، یک گروه خود کتابخانه های بزرگ کشور مثل سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، سازمان کتابخانه ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و یک گروه هم نهادهایی که خودشان دارای مجموعه کتابخانه هایی هستند که مجموعاً کتابخانه های بزرگ محسوب می‌شوند مثل نهادکتابخانه های عمومی کشور، وزارت آموزش و پرورش، سازمان فرهنگی هنری شهرداری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بعضی از دانشگاه‌ها مثل دانشگاه تهران به صورت مستقل در مکتب هستند این فعالیت دو سال برقرار بود و به دلایلی در دولت قبلی متوقف شد و در دولت جدید از اواخر سال ۱۴۰۰ دوباره احیا شد.

وی افزود: در دوره قبل کمیته‌هایی وجود نداشت و مصوبات کلی و توافقاتی انجام می‌شد، غیر از دو مورد خروجی نداشت که یک مورد آن برکت داشت به طوری که شبکه کتابخانه های کشور به وجود آمد تا کتابی را که مراجعه کننده جستجو می‌کند نشان دهد در کدام کتابخانه موجود است، البته هنوز برخی از کتابخانه ها به آن نپیوسته‌اند که با پیگیری‌های لازم امیدواریم همه کتابخانه های کشور در این سامانه تجمیع شوند. در دوره جدید کمیته‌های تخصصی فعال شد که الحمدالله با مشارکت نمایندگان اعضای مکتب به پروژه‌هایی رسیده است که نیاز به مشارکت اعضای مکتب در عملیاتی و اجرایی شدن آن است.

سعی کردیم به بحث کتابخوانی در ایام فراغت دانشجویان توجه کنیم

عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این نشست به ارائه گزارشی از وضعیت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه کتاب و کتابخوانی و کتابخانه پرداخت و گفت در حوزه آموزش عالی و به صورت خاص حوزه معاونت فرهنگی علاوه بر توجه به موضوع کتاب به صورت رسمی که مرتبط با مسائل درسی می‌شود، ما سعی کردیم توجه ویژه ای به بحث کتابخوانی در ایام فراغت دانشجو داشته باشیم. هم تجربه ما و هم آمارها نشان می‌دهد که زمان زیادی از دانشجویان به فراغت می‌گذرد و ما هرچه بتوانیم از این زمان به بهترین وجه استفاده کنیم تا افرادی که فارغ التحصیل می‌شوند شهروندان مسئولیت پذیرتر، شهروندان اجتماعی‌تر و فرهنگی‌تر باشند.

وی افزود: در این راستا اتفاقات خوبی افتاده است هم در معاونت فرهنگی و هم در معاونت امور دانشجویی و همه عزیزان در مجموعه آموزش عالی دست به دست هم دادند تا کارهای خوبی انجام شود. ما از این ایام فراغتی استفاده کردیم و در خوابگاه‌ها سراهای مهارت را ایجاد کردیم که به دانشجویان مهارت‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف را انتقال می‌دهد.مهارت‌های سبک مثل تعمیرات موبایل، آشنایی با بعضی از نرم افزارها و غیره. در کنار آن توجه به محوریت کتاب و کتابخوانی که رهبر معظم انقلاب بارها نسبت به آن تذکر دادند.

کلانتری گفت: اهمیت کتاب و کتابخوانی در زمانی که سیطره فضای مجازی است مدل خاصی از مطالعه را تقویت می‌کند که نسبتی با آن تدبر، تأمل و تفکر را ندارد، به همین منظور موضوع کتابخوانی در دستور کار قرار گرفت و بر همین اساس تقویت کتابخانه های خوابگاهی مدنظر قرار گرفت. ما امید داریم که مجتمع‌های خوابگاهی تبدیل به پردیس‌های فرهنگی شود. نکته بعد ایجاد سامانه «فرانما» است که در واقع مدیریت فعالیت‌های فرهنگی در مجموعه آموزش عالی کشور را دارد که تمام دانشگاه‌ها به آن متصل هستند و ما می‌توانیم به صورت برخط از برنامه‌های فرهنگی هر دانشگاه مطلع شویم.

حضور کتابخانه‌ها در جامعه و توانمندسازی سرمایه انسانی

سپس، عصمت مؤمنی، معاون کتابخانه ملی با اشاره به مسیرهای اجرایی مکتب مبنی بر تقویت حضور کتابخانه ها در جامعه و ارتقای ساختارها، فرایندها و توانمندسازی سرمایه انسانی و رشد و توسعه زمینه‌ی حرفه‌ای در گسترش شبکه تعاملی در سطح ملی بر اساس نقشه راه از ۶ کمیته، ۳ تا سند پروژه استخراج شد، کمیته منابع خطی و نادر، کمیته ارائه خدمات و استفاده از اطلاعات و دانش و کمیته بازتعریف نقش و جایگاه کتابخانه ها در کشور. ۱۳۰ نفر از نمایندگان اعضای مکتب با ما در این کمیته‌های تخصصی همکاری می‌کنند.

وی افزود: کمیته منابع خطی و نادر در دو کارگروه تخصصی فعالیت می‌کند. کارگروه سازماندهی منابع خطی و نادر و کارگروه فناوری‌های نوین در پردازش منابع خطی. در کارگروه فناوری‌های نوین در پردازش منابع خطی پیشنهاد پروژه «مستندسازی پدیدآورندگان نسخه‌های خطی به روش نیمه خودکار (هوشمند و انسانی)» داده شد. کمیته ارائه خدمات و استفاده از اطلاعات و دانش که دارای چندین کارگروه تخصصی است که یکی از آنها کارگروه خدمات مرجع است پروژه با «خدمت مرجع هوشمند مشارکتی» طرح شد.

مؤمنی افزود: کمیته بازتعریف نقش و جایگاه کتابخانه ها در کشور یکی دیگر از کمیته‌های مکتب بوده که با نگاه پلتفرمی به کارکردهای کتابخانه ای منجر به تهیه دستنامه پلتفرمی در کتابخانه ها شد.

رویدادهای مشترک تبدیل به جریان اجتماعی شود

امیرخوراکیان عضو هیأت امنای مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک پیشنهاد دادند که از ظرفیت مرکز ملی فضای مجازی کشور و شورای عالی فضای مجازی استفاده کنیم و مطلب بعدی با انجام اقدامات مشترک با اشتراک گذاری داده‌ها، مطالعات مشترک و رویدادهای مشترک تبدیل به جریان اجتماعی شود و با یک لوگوی خاص، کشور تحت فضای مشترک قرار گیرد.

همچنین رشید جعفرپور، قائم‌مقام معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت عتف در ادامه توضیح دادند، ما در حوزه فرهنگ سازی کتاب و کتابخوانی در دانشگاه‌ها کارهایی را می‌توانیم انجام دهیم. یکی از آنها نشست‌های هم افزایی است. در تشکل‌های موجود در دانشگاه‌ها هم اکنون سیر مطالعاتی خاص دارند از جمله سیر مطالعاتی اندیشه امام (ره) و موضوعات اندیشه‌های سیاسی، و حضور کانون‌های کتاب و کتابخوانی و به طور کلی انجمن‌های علمی دانشجویی و کانون‌های فرهنگی و هنری و تشکل‌ها در دانشگاه‌ها ظرفیت‌هایی خوبی در حوزه مطالعاتی هستند.

فاطمه شیخ شعاعی، سرپرست مرکز توسعه اطلاعات معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با این سوال شروع کرد که چگونه ما می‌توانیم به فهرستگان ملی کشور و فهرستگان جهانی که بزرگترین شبکه کتابخانه ای دنیاست وارد شویم؟

وی در ادامه از موزه ملی تاریخ پزشکی سخن گفت که در آن نسخ خطی ارزشمندی وجود دارد و از دوستانی که در این زمینه فعالیت دارند دعوت کرد تا از این موزه بازدید کنند، در ادامه بحث امانت بین کتابخانه ای و استفاده اعضا از همه فضاهای کتابخانه ای کشور را مطرح نمودند.

شروع آمایش کتابخانه‌های عمومی

مهدی رمضانی، دبیرکل نهادکتابخانه های عمومی کشور سخن خود را در مورد شروع آمایش کتابخانه های عمومی در نهاد کتابخانه های عمومی کشور آغاز کرد که این سامانه می‌تواند جزئیات هر کتابخانه عمومی را نشان دهد و نکته بعدی، عضویت سراسری در کتابخانه های عمومی به نحوی است که همه اعضا بتوانند از خدمات کتابخانه ها استفاده کنند.

عباس باباخانیان، مدیر امور کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در مورد طراحی رویدادها بیان داشت که ما کاملاً آمادگی برگزاری برنامه‌ها و حتی در طراحی رویدادهای مشترک در سطح گسترده که تبدیل به یک جریان اجتماعی شود را داریم.

در پایان علیرضا مختارپور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ضمن تشکر از اعضای مکتب و مشارکت نمایندگان آنان در کمیته‌های تخصصی مکتب با اشاره به اینکه یکی از حوزه‌هایی که نظام در آن پیشرفت فوق العاده ای داشته است، مسأله توسعه کتابخانه هاست و در اوایل انقلاب کمتر از ۴۰۰ کتابخانه عمومی داشتیم و در حال حاضر بیش از ۴۰۰۰ کتابخانه عمومی و هر روز شاهد تأسیس کتابخانه های عمومی جدید هستیم و نیز کتابخانه های مساجد، کتابخانه های مدارس و غیره تقویت شده است. بنابراین با همکاری مشترک و بانک منابع مشترک می‌توانیم بسیاری از مشکلات موجود کتابخانه ها را حل کنیم.