کتاب «انسان به منزله ابژه دانش» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، به تازگی کتاب «انسان به منزله ابژه دانش: نقش مشاهده در تکوین علوم انسانی نزد میشل فوکو» نوشته غلامحسین مقدم حیدری توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است.

موضوع این کتاب بررسی «مشاهده» و نقش آن در تولید دانش‌هایی است که ابژه آنها انسان هستند. در این باره میشل فوکو دارای آرای برجسته ای است. او بدون انکار تأثیر عوامل روانشناختی، جامعه شناختی و معرفت شناختی بر شکل‌گیری این نوع مشاهده، بر تأثیر عوامل سیاسی بر عمل مشاهده تاکید می‌کند. البته اگر منظور او فقط این بود که عوامل سیاسی نیز همچون عوامل جامعه شناختی و روانشناختی بر مشاهده اثر می‌گذارند می‌توانستیم ردپای چنین تأثیری را در برخی اشاره‌های کوهن در کتاب ساختار انقلاب‌های علمی یافت و با تعمیم و گسترش آن به نقش عوامل سیاسی نیز در کنار عوامل دیگر پرداخت. اما باید به این نکته توجه کرد که آنچه فوکو بر آن تاکید می‌کند این است که چنین مشاهده‌ای اساساً عملی سیاسی نیز است.و از این رو انسان به مثابه سوژه مدرن و فاعل شناسای خود درگیر در مناسبات قدرت می‌باشد.

از سوی دیگر فوکو معتقد است که الگوی پزشکی مدرن تأثیر بسزایی در پیدایش رشته‌های علم انسانی مدرن همچون علوم روان شناختی و علوم اجتماعی داشته است. از این رو این کتاب با بررسی مشاهده به عنوان عملی سیاسی در پزشکی مدرن آغاز می شودو سپس به بررسی نقش مشاهده در تکنیک قرنطینه در همه گیری ها و پیامدهای آن در شکل گیری قدرت سیاسی پزشکی ادامه می‌یابد. در بخش بعد مشاهده ابژه ساز را در پیدایش علوم روانشناختی بررسی می‌کند و در انتها نیز به بررسی الگوی پزشکی مدرن در شکل گیری آسیب شناسی اجتماعی و نقش مشاهده سراسربین در تولد علوم اجتماعی می‌پردازد. بدین گونه این کتاب می کوشد فرایند ابژه شدن انسان در هر سه وجه بدن، روان و اجتماع را مورد بررسی قرار دهد.

کتاب «انسان به منزله ابژه دانش: نقش مشاهده در تکوین علوم انسانی نزد میشل فوکو» نوشته غلامحسین مقدم حیدری توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ۱۷۳ صفحه با قیمت هفتاد هزار تومان منتشر شده است.