حجاب و کمال عمومی جامعه

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ وحیده علی‏ میرزائی، پژوهش‏گر و دانشجوی دکتری حقوق زن، در رابطه با اهمیت شناخت فلسفه حجاب در یادداشتی برای خبرگزاری دانشجو نوشت؛ حجاب، ابزار مناسبی است تا نیاز به اجتماعی بودن زنان به بهترین نحو پاسخ داده شود. پوشش مناسب و عفاف، راه قانون‏مندی است که به زنان کمک می‏‌کند به همراه این سلاح مطمئن، بتوانند به‏‌طور برابر و در کنار مردان و دوش‏ادوش آن‎ها در اجتماع حضوری فعال یابند و هم‏سان آن‏ها راه ترقی و تکامل را طی کنند.

از نظر اسلام، زن صرفاً به خود دعوت نشده است؛ بلکه به کمال عمومی جامعه و مشارکتی که می‏تواند در دست‏گیری از افراد دیگر جامعه داشته باشد، فراخوانده شده است. اسلام که کامل‏ترین دین است و برای همیشه و همۀ بشریت از طرف خداوند نازل شده است، لباس را "هدیۀ الهی" معرفی کرده و وجوب پوشش زنان را با تعدیل و انتظام مناسبی به جامعۀ بشری ارزانی کرده است و بدین ترتیب از انحرافات یا افراط و تفریط‌‏هایی که دربارۀ پوشش زنان وجود داشته، اجتناب کرده است و در تشریح قانون حجاب حدومرزی متناسب با غرایز انسانی در نظر گرفته است. بر اساس اصل لزوم هماهنگی و تناسب آفرینش و قانون‏گذاری خداوند، لباس و پوشاک را به بشر ارزانی داشت و اشتیاق درونی زنان به حجاب را با تشریع قانون پوشش مستحکم ساخت تا از گوهر هستی زن صیانت شود و جامعه از فرو رفتن درگرداب فساد و تباهی نجات یابد.

بی‌‏تردید، جهان‏بینی و انسان‏‌شناسی هر فرهنگ و مکتبی نقش اساسی و مهمی در انتخاب نوع و کیفیت پوشش دارد. بر اساس جهان‏بینی ادیان الهی که انسان خلیفۀ خداوند و مرکز و محور جهان هستی است و رسالت کسب معرفت و تهذیب نفس و اصلاح جامعه را بر دوش دارد و حیاتش در جهان آخرت نیز ادامه دارد، باید جسم زن و چشم مرد پوشیده شود. بی‌‏شک، پوشش زن در برابر مردان بیگانه، یکی از ضروریات دین اسلام است. در روایات نیز پوشیدن جامة بدن‏‌نما و نازک نزد نامحرم، آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه و اختلاط فسادبرانگیز زن و مرد منع شده است و مردان باغیرت به هدایت و کنترل همسر و دختران و عفت نسبت به زنان مردم و دوری از چشم‏‌چرانی توصیه شده‌‏اند.

حجاب به‌‏معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است. بعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است و این دو بعد در کنار یکدیگر موجب می‏‌شوند حجاب اسلامی محقق شود. شناخت فلسفۀ حجاب از مسائل مهمی است که آگاهی از آن می‌‏تواند یکی از پایه‏‌های تحقق فرهنگ پوشش اسلامی شود و به آن معنا بخشد. هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، طبق آیات قرآنی، قرب به خداوند است که به‏‌وسیلۀ تزکیۀ نفس و تقوا به‌‏دست می‌‏آید. همچنین، هدف از تشریع حکم الهی و وجوب حجاب اسلامی، دست‏یابی به طهارت و عفت و پاک‏دامنی ذکر شده است. خداوند سبحان در آیۀ ۵۹ سورة احزاب می‌‏فرماید: "ای پیغمبر (گرامی) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آن‏ها (به عفّت و حرّیت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس‏رانان) آزار نکشند بسیار نزدیک‏تر است و خدا (در حق خلق) بسیار آمرزنده و مهربان است. " واژة "جلباب" که در این آیۀ شریفه آمده است به‏‌معنای پوشش سراسری و روسری بلند است که هنگام خروج از خانه، زنان به‌‏وسیله آن سر و صورت خود را می‏‌پوشانند.

بیش‏تر واژه‏‌شناسان، جلباب را چیزی شبیه به چادر معنا کرده‌‏اند. از سیاق و روح این آیه می‌‏توان دریافت بخش مهمی از امنیت روحی و اجتماعی زنان و ایمنی از آزار ناکسان در گرو پوشاندن بیش‏تر ظاهر خود از نامحرمان است. در آیۀ ۳۳ سوره احزاب نیز، زنان از خودنمایی و آشکار کردن زینت‏های خود منع شده‏‌اند: هرگز مانند دورۀ جاهلیت نخستین، برای نامحرمان آرایش و خودآرایی نکنید.».