توقیف «قصۀ پریان» سوکوروف در روسیه؛ کرملین تمام شهروندان را «خس‌وخاشاک» می‌داند

فشارهای حکومت روسیه بر هنرمندان مخالف سیاست‌های کرملین ادامه دارد و در تازه‌ترین مورد، پس از جلوگیری از نمایش فیلم «قصۀ پریان»، کارگردان این اثر گفته است تمام آثارش همچون در دورهٔ شوروی ممنوع‌ خواهد شد.

«قصۀ پریان»، تازه‌ترین فیلم آلکساندر سوکوروف که سرشناس‌ترین فیلمساز سینمای روس در سطح بین‌المللی است، قرار بود ۲۳ مهرماه در اختتامیهٔ جشنوارهٔ کارو آرت در مسکو به نمایش دربیاید. اما اما یک روز قبل از آن، برگزارکنندگان جشنواره بدون ارائۀ هیچ توضیحی از نمایش فیلم دیگری در روز پایانی این جشنواره خبر دادند.

خود کارگردان که برخلاف بسیاری از مخالفان کرملین روسیه را ترک نکرده و همچنان ساکن سن‌پترزبورگ است، نیز قصد داشت در نشست پرسش‌وپاسخ دربارۀ این شرکت کند و یک هزار و ۲۰۰ بلیت ویژهٔ این برنامه هم فروخته شده بود.

پوستر فیلم الکساندر سوکوروف

اما پس از این تغییر برنامه، سوکوروف در کانال رسمی خود در تلگرام نوشت به او گفته‌اند که وزارت فرهنگ روسیه فیلم «قصهٔ پریان» را ممنوع‌ اعلام کرده است.

این کارگردان سرشناس در مصاحبه با پایگاه خبری گازتا رو گفته است که نمی‌فهمد به چه دلیلی اکران این فیلم ممنوع شده و انتظار ندارد نهادهای دولتی به او توضیح روشنی بدهند چراکه «دولت همهٔ شهروندان روس را همچون خس‌وخاشاک تلقی می‌کند».

او در ادامه می‌گوید شکی نیست که اکران سایر فیلم‌هایش نیز متوقف می‌شود و بار دیگر با مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد که در زمان شوروی تجربه کرده بود؛ زمانی که کار کردن برای او تقریباً غیرممکن بود و آثارش به نمایش درنمی‌آمد. او در ادامه تأکید می‌کند که صراحتاً علیه سانسور و نقض حقوق مدنی خود و دیگر شهروندان روسیه معترض است.

آلکساندر سوکوروف ۷۲ ساله ۵۰ سال پیش نخستین فیلم‌های خود را در کنار آندره تارکوفسکی و متأثر از این کارگردان اسطوره‌ای ساخت، اما تا چند سال پس از فروپاشی اتحاد شوروی فیلم‌هایش توقیف بود تا این‌که در سال ۱۹۹۷، در بیستمین جشنوارهٔ بین‌المللی مسکو، جایزهٔ ویژه به فیلم «مادر و پسر» ساختۀ او اعطا شد.

فیلم «کشتی روسی»‌ که در موزهٔ آرمیتاژ در یک نمای ۹۶ دقیقه‌ای فیلمبرداری شد و فیلم «فاوست» که ۱۲ سال پیش جایزهٔ شیر طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی ونیز را از آن خود کرد، از معروف‌ترین فیلم‌های الکساندر سوکوروف است.

فیلم «قصهٔ پریان» که به‌تازگی توقیف شده و سوکوروف می‌گوید آخرین اثر سینمایی اوست، تابستان گذشته در جشنوارهٔ فیلم لوکارنو به نمایش درآمد و واکنش‌های متفاوت منتقدان و سینمادوستان را برانگیخت.

در این فیلم که عناصری از ژانر وحشت و کمدی سیاه دارد، با استفاده از انیمشن، فیلم‌های خام آرشیوی و دیپ‌فیک (جعل عمیق)، گفت‌وگوی خیالی آدولف هیتلر، ژوزف استالین، بنیتو موسولینی و وینستون چرچیل را که همه به زبان خودشان در برزخ تکلم می‌کنند، به تصویر کشیده است، عیسی مسیح و ناپلئون هم در آن‌جا حضور دارند.

مارتین اسکورسیزی، فیلمساز مشهور، دربارهٔ آلکساندر سوکوروف گفته کمتر کسی همچون او در سینمای جهان توانسته چنین ابتکارعملی در فنون فیلم تجربه کند.

الکساندر سوکوروف در سال ۱۳۹۵ در مراسم بزرگداشتی که با همکاری سفارت فرانسه و موزه ملی و جشنواره فیلم فجر در موزه ملی ایران برگزار شد، شرکت کرد و او را «عارف اخلاق‌گرا و دنباله‌رو سنت‌های ادبی روسیه» معرفی کردند.

اما از چند سال پیش که الکساندر سوکوروف در یک سخنرانی به مسائل متعدد روسیه در حکومت ولادیمیر پوتین پرداخت و به‌ویژه از دو سال و نیم پیش که او به‌عنوان عضو شورای حقوق بشر روسیه در این باره با رئیس‌جمهور روسیه درگیر جدال لفظی شد، تحت فشار مضاعف قرار گرفته است.

او با این حال به انتقاد از سیاست‌های کرملین ادامه داده و تاکنون چندین بار در نامه‌های سرگشادۀ خود علیه جنگ اعتراض و از زندانیان سیاسی در روسیه دفاع کرده است.

حضور الکساندر سوکوروف در دادگاه برای حمایت از ساشا اسکوچیلنکو، یکی از هنرمندان منتقد کرملین که دادگاهی شد، سپتامبر ۲۰۲۳