روز دوازدهم جنگ: سوگواران بیمارستان غزه یکی یکی از راه می‌رسند

انفجار سه‌شنبه شب در بیمارستان الاهلی العربی غزه که صدها کشته برجای گذاشت، به موجی از خشم در سراسر خاورمیانه تبدیل شد و اعتراض‌هایی را در سراسر جهان عرب و فراتر از آن برانگیخت. 

حماس حمله هوایی اسرائیل را عامل این انفجار می‌داند، در حالی که ارتش اسرائیل گفته است که بیمارستان مورد اصابت موشکی قرار گرفته که توسط گروه شبه‌نظامی «جهاد اسلامی فلسطین» شلیک شده است. «جهاد اسلامی» این ادعا را رد کرده است.

وزارت بهداشت غزه که توسط حماس اداره می‌شود، گفت که حداقل ۵۰۰ نفر در بیمارستان الاهلی کشته شده‌اند. سخنگوی دفاع مدنی غزه تعداد کشته‌شدگان را حدود ۳۰۰ نفر اعلام کرد.

سوالات سخت

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا روز چهارشنبه با استقبال گرم بنیامین نتانیاهو و اسحاق هرتزوگ، نخست‌وزیر و رئیس‌جمهوری اسرائیل وارد تل‌آویو شد.

کاخ سفید پیش از آنکه چرخ‌‌های هواپیمای بایدن باند فرودگاه تل‌آویو را لمس کند گفت که بایدن در دیدار با رهبران اسرائیل «سؤالات سختی» را مطرح خواهد کرد.

در نشست خبری نتانیاهو و بایدن اما خبری از سؤالات سخت نبود. سخت‌ترین سؤال که می‌توانست مربوط به فاجعه بیمارستان الاهلی باشد را بایدن خود به جای طرف مقابل پاسخ داد و نتانیاهو نفسی به راحتی کشید:

بر اساس آنچه من دیده‌ام، به نظر می‌رسد که کار تیم مقابل بوده است، نه شما. اما افراد زیادی وجود دارند که مطمئن نیستند، بنابراین ما باید خیلی چیزها را مشخص کنیم.

پیش از این و در ابتدای روز، دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل آنچه را که اسرائیل ادعا می‌کند «شواهد» روشن درباره شلیک نادرست یک موشک به عنوان متهم انفجار در بیمارستان الاهلی است به نمایش گذاشت.

مجموعه‌ای از چند عکس و یک فایل صوتی. عکس‌هایی از محل فاجعه که هاگاری ادعا کرد در آن مشخص است که انفجار نه به وسیله بمب‌های اسرائیلی که با موشک اشتباهی جهاد اسلامی ایجاد شده است. فایل صوتی هم مکالمه دو نفر به زبان عربی بود که در آن یکی به دیگری می‌گوید که از قبرستان پشت بیمارستان موشکی شلیک شده که درست عمل نکرده و به بیمارستان اصابت کرده است. هاگاری ادعا کرد که این مکالمه «دو تروریست» عضو حماس و جهاد اسلامی است.

با تشدید بحران انسانی در غزه حملات اسرائیل شدیدتر می‌شود

برای اسرائیل این کنفرانس خبری مقدمه مناسبی بود برای آنکه دیدار رهبر آمریکا از تل‌آویو آسان‌تر برگزار شود. نتانیاهو قبل از آنکه بایدن در کنفرانس خبری پاسخ سؤالات سخت را به جای او و پیشاپیش بدهد از او به گرمی تجلیل کرد. نخست‌وزیر اسرائیل گفت که رئیس‌جمهوری آمریکا از همان لحظه اول در سمت درست ماجرا ایستاده است. نتانیاهو جبهه درگیری را هم این‌طور توصیف کرد: مردمانی متمدن در برابر «بربرها».

نخست‌وزیر اسرائیل «حمایت بی‌چون و چرا»ی بایدن از اسرائیل را ستود و گفت که در ۱۲ روز گذشته «هر روز حمایت شما و عمق و وسعت همکاری‌هایی را که از ابتدا داشته‌ایم، دیده‌ام. سطحی از همکاری که واقعاً در تاریخ اتحاد بزرگ بین دو ملت ما بی‌سابقه است.»

جو بایدن در پاسخ گفت که واشنگتن هر آنچه را که اسرائیل برای دفاع از خودش لازم دارد در اختیارش قرار می‌دهد.

بایدن گفت که اقدام حماس در حمله به غیرنظامیان اسرائیلی در حمله غافلگیرانه ۷ اکتبر که رئیس‌جمهوری آمریکا آن را «قتل‌عام» توصیف کرد، بدتر از داعش بود.

در این کنفرانس، بنیامین نتانیاهو گفت که ۱۴۰۰ اسرائیلی و «شاید بیشتر» در جریان حمله حماس کشته شده‌اند و از ایالات متحده برای حمایت بی‌دریغش تشکر کرد. این اولین سفر یک رئیس‌جمهوری آمریکا به اسرائیل در زمان جنگ است؛ سفری که برخی گمان می‌کردند به دلیل فاجعه بیمارستان الاهلی و منتفی‌شدن بخش دوم آن شاید انجام نشود.

خشم در خاورمیانه

بخش دوم سفر بایدن قرار بود در امان پایتخت اردن انجام شود. دیدار با پادشاه اردن، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و رئیس‌جمهوری مصر. دیداری که ناظران می‌گفتند آنتونی بلینکن تلاش گسترده‌ای برای برقراری‌اش به خرج داد و بنا بود در آن از هدیه آمریکا به غزه رونمایی شود و اجازه ورود کاروان کمک‌های بین‌المللی از مرز رفح صادر شود. اردن اما ساعتی پس از انتشار خبر جنایت رخ داده در بیمارستان الاهلی دعوتش را پس گرفت. محمود عباس هم گفت که دیداری با بایدن نخواهد داشت. رهبران عرب به نظر می‌رسد که نگرانند که موج خشمی که در خاورمیانه به پا شده با دیدار با متحد «بی‌چون و چرای» اسرائیل دامن خودشان را هم بگیرد.

حال به نظر می‌رسد این سوغاتی قرار است بدون برگزاری مراسم در اردن داده شود. البته هنوز اسرائیل آن را تأیید نکرده. اولاف شولتس، صدراعظم آلمان که پس از دیدار روز گذشته‌اش با نتانیاهو راهی قاهره شد، صبح امروز در کنفرانس خبری مشترک با عبدالفتاح سیسی گفت که به زودی و پس از نهایی شدن گفتگوهایش با رهبران اسرائیل، اردن و مصر، انتقال کمک‌ها به غزه امکان‌پذیر می‌شود.

اسرائیل حمله به بیمارستان در غزه را تکذیب کرد؛ محمود عباس و پادشاه اردن دیدار با جو بایدن را لغو کردند

شولتس در دیدارش با سیسی به اندازه‌ای که در تل‌آویو از حمایت از اسرائیل سخن گفته بود، مطلبی بیان نکرد. شاید به همین دلیل ساعتی پس از پایان دیدار سیسی و شولتس این سخنگوی دولت آلمان بود که بار دیگر به اسرائیل اطمینان داد که آن‌ها در طرف اسرائیلی ایستاده‌اند و نه سمتی دیگر.

سخنگوی دولت آلمان در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ به سوالی درباره درخواست سازمان ملل برای آتش‌بس در غزه گفت: «ما در شرایطی هستیم که در آن یک سازمان تروریستی نه‌تنها به اسرائیل حمله کرده، بلکه به حمله خود ادامه می‌دهد. در حال حاضر این موضوع به عهده دولت اسرائیل است که ارزیابی کند که چه زمانی این تهدید تروریستی دیگر آن‌قدر بزرگ نیست که اسرائیل بتواند به حملات دفاعی خود پایان دهد».

روز دوشنبه، شورای امنیت سازمان ملل متحد در تصویب قطعنامه‌ای که خواستار آتش‌بس بشردوستانه می‌شد، شکست خورد. آمریکا و فرانسه از اعضای دائم و ژاپن به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت به آن رأی منفی دادند. آلمان عضو شورای امنیت سازمان ملل نیست و موضعش را دو روز بعد در نشست خبری اعلام کرد.

در طرف ایرانی، جز اظهار تأسف و هشدار به سرآمدن کاسه صبر، هنوز واکنش عملی به رویدادهای غزه وجود ندارد. حزب‌الله لبنان که از سوی ایران حمایت می‌شود، هم‌زمان با ورود جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به منطقه، خواستار «روز خشم» شد. آمریکا هم روز سه‌شنبه به پرسنل غیرضروری و خانواده‌هایشان اجازه داد تا سفارت‌خانه‌اش در بیروت را ترک کنند و دلیل آن را وضعیت امنیتی غیرقابل پیش بینی در لبنان خواند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد روز چهارشنبه خواستار «آتش‌بس فوری بشردوستانه» شد. وی همچنین از اسرائیل خواست فوراً اجازه دسترسی نامحدود به کمک‌های بشردوستانه را برای پاسخگویی به اساسی‌ترین نیازهای مردم غزه که اکثریت قاطع آن‌ها را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند، بدهد. گوترش روز پنجشنبه وارد قاهره می‌شود.

آداب سخنوری در اروپا

جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، بار دیگر بر «نیاز شدید اروپا» به محکوم کردن حماس و همچنین محکوم‌کردن هرگونه حمله به غیرنظامیان توسط اسرائیل در دفاع از کشورش که قوانین بشردوستانه بین‌المللی را نقض می‌کند، تاکید کرد.

اظهارات او در پی اختلاف در میان سران در بروکسل است. اورسولا فون در لاین، رهبر کمیسیون اروپا متهم شده است که در روزهای گذشته در موضع‌گیری‌هایش تاکید نکرده که دفاع اسرائیل باید در محدوده قوانین بین‌المللی باشد.

معلمی از برلین: نمادهای فلسطین «برهم‌زننده‌ی آرامش» خوانده می‌شوند

بورل اما برای آنکه مرهمی بر زخم منتقدان فون ‌در لاین بگذارد یک انتقاد مشروط از اسرائیل هم کرد و گفت که «اسرائیل – البته – حق دفاع از خود را دارد. او همیشه این حق را داشته است و هر کسی به این شیوه وحشیانه مورد حمله قرار گرفته است، حق دارد از خود دفاع کند. اما من فکر می‌کنم همه ما در گفتن این که حق دفاع، مانند همه حقوق، محدودیت‌هایی دارد، متحد هستیم. و در این مورد، آن‌ها محدودیت‌هایی هستند که توسط حقوق بین‌الملل و به ویژه حقوق بین‌الملل بشردوستانه تعیین شده است. همه این‌ها از قبل آشکار است و ما می‌توانیم آن‌ها را تکرار کنیم، اما تکرار آن باعث نمی‌شود که در تأمل لازم که به عمل هدایت می‌شود، پیشرفت کنیم. زیرا محکوم کردن یک تراژدی نباید ما را از محکوم کردن فاجعه دیگر باز دارد. نشان‌دادن ترحم برای کشته‌شدگان، قربانیان حملات تروریستی، نباید – و نمی‌تواند – ما را از نشان‌دادن احساسات خود نسبت به سایر کشته‌شدگان باز دارد.»

او همچنین گفت که «در این لحظات غم‌انگیز، من معتقدم که اتحادیه اروپا باید پاسخ خود را بر چهار اصل استوار کند: قاطعیت، انسانیت، انسجام و نگرش سیاسی فعال در مواجهه با این درگیری.»

اورسولا فون در لاین، ساعتی بعد توییت کرد و نوشت که اقدامات حماس سبب شد تا اسرائیل و فلسطین وارد مارپیچ خشونت شوند. او بمباران بیمارستان الاهلی را هم «تراژدی جدید و بی‌دلیل» خواند که «همه ما را شوکه کرده است.» او هم مانند دیگر رهبران غربی گفت که باید روشن شود که شب گذشته در آن بیمارستان چه رخ داده است.

عقل سرد باید داشت

جیمز کلورلی، وزیر خارجه بریتانیا اما اندکی بیش از فون ‌در لاین صحنه را روشن می‌دانست. او هم در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت که اخبار دیشب درباره نقش اسرائیل در بمباران بیمارستان الاهلی «عجولانه» بود و باید با «عقل سرد» و متکی بر شواهد و دلایل ابعاد آن فاجعه و مقصرانش روشن شود.

شاید این پاسخی همدلانه بود به حمله‌ای که دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل صبح امروز به بی‌بی‌سی کرد و گفت که نباید دقت فدای سرعت شود. منظور او انتشار خبر در بی‌بی‌سی عربی در ساعات اولیه رویداد بیمارستان الاهلی بود که آن را نتیجه بمباران اسرائیلی‌ها می‌دانست.

کدام صحرا؟ سینا یا نقب؟

در غزه براساس آمار وزارت بهداشت فلسطین تاکنون ۳۳۰۰ نفر کشته شده‌اند. ۱۳هزار نفر هم مجروحند و مشخص نیست که بتوانند از کمبود دارو و ملزومات درمان جان به در ببرند.

نگرانی‌ها از کمبود آب و «تشنگی تا حد مرگ» هم با تمام شدن مخازن آب تصفیه‌شده افزایش یافته است. حملات هوایی اسرائیل به سرزمین فلسطینی با دو میلیون و ۳۰۰ هزار محصور آن ادامه دارد و محاصره کامل مواد غذایی، برق، دارو و سوخت پایان نیافته است.

اسرائیل مایل است با فشار بر مصر آن‌ها را مجاب کند تا صحرای سینا را به اردوگاه آورگان غزه بدل کنند تا بتواند تکلیف این بزرگ‌ترین زندان سر‌گشوده جهان را یکسره کند. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر روز چهارشنبه گفت که مصری‌ها با آوارگی اجباری فلسطینی‌ها به سینا مخالفت خواهند کرد و افزود که چنین اقدامی، صحرای سینا را به پایگاهی برای حملات علیه اسرائیل تبدیل می‌کند. او گفت:

آنچه اکنون در غزه اتفاق می‌افتد تلاشی است برای مجبور کردن ساکنان غیرنظامی به پناهندگی و مهاجرت به مصر که نباید پذیرفته شود. مصر هرگونه تلاشی برای حل مسئله فلسطین از طریق نظامی یا جابجایی اجباری فلسطینی‌ها از سرزمین خود را که به زیان کشورهای منطقه تمام شود، رد می‌کند. هرگونه انتقال فلسطینی‌ها به سینا به این معنی است که ما ایده مقاومت و نبرد را از نوار غزه به سینا منتقل می‌کنیم و بنابراین سینا به پایگاهی برای آغاز عملیات علیه اسرائیل تبدیل می‌شود.

سیسی همچنین افزود که اگر اسرائیلی‌ها می‌خواهند به حساب حماس برسند و نیاز دارند که کاری با جمعیت غیرنظامی غزه بکنند می‌توانند آن‌ها را به صحرای نقب در مرکز و جنوب اسرائیل منتقل کند:

در اسرائیل صحرای نقب وجود دارد. فلسطینی‌ها را می‌توان به صحرای نقب منتقل کرد تا زمانی که اسرائیلی‌ها کاری را که می‌خواهند با نیروهای شبه‌نظامی در نوار غزه انجام دهند.