اولین ویروسی که کشف شد

به گزارش تابناک، زومیت نوشت: ویروس موزائیک تنباکو اولین ویروسی بود که توسط علم کشف شد. ویروس‌ها میلیاردها سال است که وجود دارند؛ اما اواخر قرن نوزدهم بود که به‌صورت علمی توصیف شدند. حتی در آن زمان هم چندین دهه طول کشید تا با این بیماری‌زاهای گیج‌کننده‌ی نامرئی مقابله کنیم.

اولین گام برای کشف ویروس‌ها در سال ۱۸۷۶ برداشته شد؛ وقتی آدولف مایر، شیمیدان کشاورزی‌ آلمانی نوعی بیماری عجیب را توصیف کرد که با لکه‌های پرشمار و کوچک، گیاهان تنباکو را تحت‌تاثیر قرار می‌داد. مایر معتقد بود که این بیماری توسط باکتری‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شود؛ اما آزمایشات و بررسی‌های میکروسکوپی او نتوانست هیچ موجودی را پیدا کند.

در سال ۱۸۹۲ پیشرفتی به‌دست دیمیتری ایوانوفسکی، گیاه‌شناس روسی رخ داد. او متوجه شد که شیره‌ی گیاه آلوده پس از عبور از فیلتر نگهدارنده‌ی باکتری همچنان عفونی باقی می‌ماند. ایوانوفسکی پس از این اتفاق می‌دانست که چیز جدیدی یافته است؛ هرچند برخی از محققان بر این باور هستند که او از اهمیت واقعی کشف خود خبر نداشت.

کلمه‌ی ویروس از سال ۱۸۹۸ وارد ادبیات علمی شد

در سال ۱۸۹۸ مارتینوس بایرینک، میکروبیولوژیست هلندی با تکرار آزمایش‌های ایوانوفسکی به‌طور مستقل، تفسیر سخت‌تری را ترسیم کرد. آزمایش‌های بایرینک نشان داد که بیماری موزاییک تنباکو ناشی از باکتری نیست و از چیزی نشئت می‌گیرد که او «عفونت مایع زنده» یا «مایع زنده مسری» نامید. سپس وی برای توصیف ماهیت غیرباکتریایی عامل بیماری‌زا از کلمه‌ی «ویروس» استفاده کرد.

تقریبا در همان زمان بود که چند عامل بیماری‌زای دیگر نیز از فیلتر نگه‌دارنده باکتری‌های پیدا شد؛ ازجمله پاتوژن‌های عامل بیماری پا و دهان، بیماری میکسوماتوز خرگوش، بیماری اسب آفریقایی و آنفلوآنزای پرندگان.

شناسایی عامل تب زرد، لحظه‌ی مهمی در تاریخ ویروس‌شناسی بود. درطول جنگ آمریکا و اسپانیا در سال ۱۸۹۸، ارتش ایالات متحده پس از ورود به سواحل کوبا توسط تب زرد زمین‌گیر شد. والتر رید، جیمز کارول، آریستیدس آگرامونته و جسی ویلیام لازر نشان دادند که این بیماری ازطریق سرم خون فیلترشده از بیمار آلوده قابل انتقال است. این کشف باعث شد تا تب زرد اولین بیماری عفونی انسان باشد که به ویروس نسبت داده می‌شود.

در سال ۱۹۳۱ و با اختراع میکروسکوپ الکترونی بود که دانشمندان توانستند ویروس‌ها را ببینند. یک‌ بار دیگر این ویروس موزاییک تنباکو بود که افتخار تبدیل‌شدن به اولین ویروس ثبت‌شده در یک تصویر را به خود اختصاص می‌داد.

تصویر ویروس موزاییک تنباکو زیر میکروسکوپ.

لحظه‌ی بزرگ دیگر در دهه‌ی ۱۹۵۰ با کار روزالیند فرانکلین رخ داد. او از بلورنگاری پرتوی ایکس برای تعریف ساختار ویروس موزاییک تنباکو به‌عنوان یک مولکول RNA که توسط غشای پروتئینی محدود شده است استفاده کرد. کار دیگر او کمک کرد تا مشخص شود که DNA، مولکولی متشکل از دو زنجیره است که این موضوع به کشف معروف ساختار دو مارپیچ DNA منجر شد. جیمز واتسون و فرانسیس کریک بیشترین اعتبار را برای این کشف داشتند؛ اما سهم فرانکلین را نیز نباید دست‌کم گرفت.

بیش یک قرن پس از کشف، ویروس‌ها همچنان قدرت گیج‌کردن، شگفت‌زده‌کردن و ایجاد ویرانی را دارند. امروزه همچنان این بحث وجود دارد که ویروس‌ها موجوداتی زنده هستند یا خیر. آن‌ها به‌طور موثری انگل هستند، برای تولیدمثل به سلول زنده نیاز دارند و نمی‌توانند مانند باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌های زنده آزاد به‌طور مستقل خارج از میزبان خود رشد کنند. بااین‌حال ویروس‌ها از DNA یا RNA یا همان عناصر سازنده‌ی شیمیایی که ستون حیات هستند، ساخته شده‌اند.