کتاب «هیران و بیگاه دلتنگی» منتشر می‌شود

به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب هیران و بیگاه دلتنگی؛ کوتاه‌ترین اشعار شفاهی ایران (دیهوی بشکردی) توسط نشر نونوشت وارد بازار کتاب می‌شود.

این کتاب توسط احمد دادخداپور پژوهشگر و داستان نویس گردآوری و برگردان شده است؛ همچنین دیهو (دَیکَن_ لیکو_ زَهیروک_ دلتنگی_موتک) شعری است شفاهی و کوتاه در یک بیت با معنا و فرمی مختصر در حدود چهار تا شش واژه. اغلب دیهوها ده واج دارند، این اشعار موزون و مقفا هستند. از آنجا که این اشعار شفاهی هستند مقفا بودن این اشعار گاهی تکیه بر حالت شنیداری دارد تا رعایت قوائد مربوط عروض و قافیه، هم چنین شاعران دیهو برای تکمیل گفته‌ی خود نظم فرم را به هم می‌ریزند.

در جنوب کرمان، منطقه بلوچستان و شرق هرمزگان، این اشعار را هر کدام با نامی اما با فرم و محتوایی تقریبن واحد می‌شناسند. این اشعار در منطقه بشکرد دیهو نام دارند. برخی به اشتباه آواز و مقامی دیگر در بشکرد به نام «کُردی» را با دیهوها شریک می‌دانند، اما ساختار و محتوای دیهو با کردی از هم جدا است، کردی آوازی است که آوازخوانان بخصوصی دارد و اشعار آن منتخب از دیوان حافظ، ترانه‌های فایز دشتستانی و دیگر اشعار معروف است، کردی‌ها مضمونی صرفاً عاشقانه دارند.

دیهو شعر و آواز دسته جمعی نیست؛ در محافل به ندرت خوانده می‌شود، همچنان که از محتوای دیهوها گویا است این اشعار برآمده از رنج و آرزوی منحصر به فرد سرایندگان است، هر دیهو متنی بسیار کوتاه و محتوایی کمتر بزمی دارد به این دلیل مناسب اجرا با ساز نیست.

البته بعضی از آوازخوانان محلی و دوره گرد (پهلوان _ چنگی) دیهو را با ساز قیچک (سُروز_ سُرود) به نوایی غمگین اجرا می‌کنند. همچنین بنابر مطالعه لیکوی بلوچی و رودباری که چند دفتر از آن منتشر شده، گردآورندگان آن را شعری همراه با ساز معرفی کرده‌اند.

دیهو شعری توضیح ناپذیر و تلنگری همه فهم است، در این اشعار سپیدخوانی خوانی و سکوت مطرح است، اصلاً شعر تعامل متقابل برای تداعی احساس‌های مشترک است که قسمتی از آن توسط خواننده سروده می‌شود.

دیهو یک لایه و ساده، اما ماندگار است، عکس برداری محض نیست، آنچه با ادراک پنجگانه می‌بیند به مخاطب می‌رساند، در قالبی مختصر به صورت اشاره اثرش را می‌گذارد، نه در وصف و ارائه گسترده است.

سابقه ضبط و پرداخت نوع اشعار در ایران توسط منصور مؤمنی برای لیکوی بلوچی و منصور علیملردی برای لیکوی رودباری است.

دیهو معادل اشعار شفاهی دیگر فرهنگ‌های مناطق ایران است، ترانه‌ها و اشعاری با سادگی تمام که از هر نوع عبارت پردازی و تصنع به دور اند.