وقتی محمود فرشچیان ایده یک مستند را می‌دهد/ «راز عیسی» برملا شد

آبتین شمیلی درباره مستند جدیدش با نام «راز عیسی» که متقاضی حضور در جشنواره «سینماحقیقت» است، به خبرنگار مهر گفت: پژوهش مستند «راز عیسی» را اواخر سال ۹۹ آغاز کردم که درباره عیسی بهادری طراح بزرگ فرش ایران است. زمانی که مشغول ساخت مستندی با حضور استاد فرشچیان بودم، متوجه شدم که آقای فرشچیان و آن نسل از هنرمندان در اصفهان از شاگردان بهادری بوده‌اند. بنابراین ایده اولیه ساخت مستند «راز عیسی» از استاد فرشچیان گرفته شد که تعریف می‌کرد سرمایه هنری‌اش را از عیسی بهادری و حاج میرزا آقا امامی دارد و اینکه حق زنده‌یاد بهادری بیشتر از این‌ها بوده است.

این کارگردان ادامه داد: این سوال برای من به وجود آمد که اگر بهادری این اندازه استاد بزرگی بوده است، چرا هیچ نامی از او نیست و چرا آن طور که باید شناخته نشده است. از آن زمان شروع به پژوهش کردم و فیلمبرداری را هم از سال گذشته آغاز کردیم که تا ۲ ماه قبل ادامه داشت. ما این مستند را با شاگردان بهادری آغاز کردیم و به مرور اسناد بیشتری پیدا کردیم تا اینکه به فرانسه رسیدیم چون نوه‌های ایشان در آن‌جا هستند از این رو داستان مستند را هم از زاویه دید نوه او روایت کردیم. ضمن اینکه بهادری سالیان سال اسمش سر زبان‌ها نبود اما چند سال اخیر، وزارت ارشاد یک نشان درجه یک هنری به نام عیسی بهادری تهیه کرده و به هنرمندان هنرهای تجسمی اهدا می‌کند.

شمیلی درباره آثار عیسی بهادری یادآور شد: آثار بهادری خیلی پراکنده است و در گالری‌ها وجود ندارد. او آثارش (کارهای مینیاتوری و طراحی‌های فرش) را بیشتر به سران کشورهای خارجی هدیه می‌داد و بیشتر به شکل سفارشی کار می‌کرد. در کتاب‌های تخصصی هم آثار کاملی از بهادری دیده نمی‌شود و خیلی ناقص است که این موضوع باعث شد ما پژوهش‌های زیادی انجام دهیم تا بتوانیم آثارش را جمع آوری کنیم. از گالری‌های شخصی، نمایشگاه‌ها و موزه‌ها گرفته تا بازمانده‌های او که از این طریق توانستیم تعدادی طرح قالی و مینیاتور از نوه‌هایش پیدا کنیم و در مستند استفاده کنیم. نکته مهمی که در مورد مستند «راز عیسی» وجود دارد این است که صرفا پرتره نیست که فقط بخواهیم در آن بهادری را معرفی کنیم.

این کارگردان درباره جعل آثار این هنرمند عنوان کرد: ما به مرور متوجه شدیم که جعل آثار هنری به خصوص در مورد عیسی بهادری خیلی زیاد است. یعنی آثار زیادی دیدیم که منصوب به او بودند و کم کم متوجه شدیم می‌توانند جعلی باشند. یعنی می‌گفتند به عیسی بهادری تعلق دارد و امضا هم داشت اما مشخص بود که مایه کار به او تعلق ندارد. به همین دلیل اصالت سنجی کردیم که در مستند هم به این موضوع اشاره شده و در نهایت متوجه شدیم خیلی از آثاری که به بهادری نسبت می‌دهند، به او تعلق نداردن و جعلی هستند.

وی درباره داستان این مستند توضیح داد: خط اصلیِ داستان ما جست‌وجوی آثار عیسی بهادری است، نوه او تا حدی با پدربزرگش آشنایی داشت و به عنوان راوی با زبان فرانسه در مستند حضور دارد. تدوین مستند «راز عیسی» انجام شده است و در مرحله پست پروداکشن، اصلاح رنگ و صداگذاری هستیم.

عوامل مستند «راز عیسی» که محصول مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است، عبارتند از پژوهش، نویسنده، کارگردان و تدوینگر: آبتین شمیلی، تهیه‌کننده: سیدمحسن طباطبایی‌پور، فیلمبردار: بهنام تاجمیر و حجت‌الله معراج (ایران)، پیام آزادی (پاریس) و پانته‌آ نوبری (نُرماندی)، صدابردار: محمد کریمی، حامد حسین‌زاده و پیام آزادی.