آب این رودخانه سیاه است/ عکس

رود روکی که در کنگو قرار دارد، حتی طبق استانداردهای رودخانه‌های معروف به «رود آب سیاه»، بسیار تیره است. دهانه رودخانه روکی نیم کیلومتر عرض دارد و دِبی متوسط آن بسیار بیشتر از رود راین (از رودهای طولانی اروپا) است؛ اما کمتر کسی در خارج از آفریقا درباره آن شنیده است.

بی‌شک برای کسانی که درکنار کرانه‌های رود روکی زندگی می‌کنند، رنگ آن بسیار عادی به‌نظر می‌رسد؛ اما پژوهشگران مؤسسه فناوری فدرال زوریخ از مواجهه با رنگ رود شگفت‌زده شدند و در بررسی دلیل تیرگی آن، به اهمیت جهانی‌اش پی بردند.

یکی از شاخه‌های بزرگ آمازون و پنجمین رودخانه بزرگ جهان ازنظر آبدهی ریو نگرو نام دارد؛ زیرا مواد آلی آب آن را تیره‌رنگ می‌کنند؛ اگرچه حتی در میان این رودها روکی برجسته است. روکی همچون دیگر رودهای آب سیاه، رنگ خود را از ترکیبات آبی محلول موجود در آب‌هایش می‌گیرد و برخلاف انتظار، فقدان رسوب نیز در این امر مؤثر است.

بیشتر بخوانید:‌

• پنگوئن غول‌پیکر ۱۶۰ کیلویی با ۲ متر قد/ عکس

• تانک‌هایی که مسیر جنگ را تغییر دادند!/ عکس

اگرچه خاک جریان آب کوهستانی شفاف را تیره می‌کند، به‌ندرت به سیاهیِ مواد موجود در بستر جنگل‌های استوایی است که موجب رنگ تیره روکی می‌شوند. روکی از سرزمینی نسبتاً هموار عبور می‌کند؛ بنابراین، رسوب زیادی جمع نمی‌کند. علاوه‌براین، باران‌های شدید این منطقه مواد آلی محلول را از مواد گیاهی کف جنگل می‌شویَد و وارد رود می‌کند. در جریان فصل بارانی، همواربودن سطح زمین موجب می‌شود منطقه وسیعی زیر آب برود و برای چند هفته زیر آب بماند و این امر موجب خارج‌شدن ترکیبات بیشتری از مواد کف جنگل شود.

پژوهشگران متوجه شدند تاکنون دلیل علمی برای تیره‌بودن رود روکی ارائه نشده است. آنان تصمیم گرفتند شیمی رودخانه را در محلی که به رود کنگو می‌پیوندد، بررسی کنند. باتوجه‌به اینکه منطقه مطالعه‌شده از جمله مناطق فقیر روی زمین است و در آن‌جا ایستگاه برقی وجود نداشت، پژوهشگران مجبور شدند از روش‌های اندازه‌گیری ابتدایی استفاده کنند.

آنان موفق شدند غلظت مواد آلی محلول را در آب رودخانه و قدمت این مواد را تعیین کنند تا مشخص شود که آیا آن‌ها از خاک‌های باتلاقی حاوی بقایای گیاهی در کناره‌های رودخانه می‌آیند یا خیر.

در باتلاق‌های کناره‌های رود روکی، مقادیر زیادی از مواد گیاهی تجزیه‌نشده وجود دارد. این امر منطقه را به مخزن کربن مهمی تبدیل می‌کند؛ اما اگر کربن این بقایا خارج شود، درنهایت وارد اتمسفر می‌شود و می‌تواند گرمایش جهانی را تقویت کند. بااین‌همه، تاریخ‌گذاری رادیوکربن نشان داد این اتفاق زیاد رخ نمی‌دهد.

پژوهشگران دریافتند که روکی چهار برابر رودخانه‌ای که به آن می‌پیوندد، مواد آلی محلول دارد و مقدار مواد محلول آلی آن ۱٫۵ برابر رود نگرو است. این امر موجب می‌شود این رودخانه تأثیر چشمگیری بر بودجه کربن سیاره بگذارد. اگرچه رود روکی غنی از اسیدهای آلی است که می‌توانند کربنات‌ها را حل و کربن‌دی‌اکسید را آزاد کنند، این اتفاق به‌حدی رخ نمی‌دهد که نگران‌کننده باشد.

دکتر تراویس دریک، از نویسندگان مقاله گفت: انتشار کربن‌دی‌اکسید در کل حوزه زه‌کشی رودکی نسبتاً زیاد است؛ اما بی‌شباهت به دیگر رودخانه‌های گرم‌سیری نیست. این رودخانه حالت ساکن دارد و وقتی با کربن‌دی‌اکسید اشباع می‌شود، گاز نمی‌تواند به‌راحتی از آن خارج شود. میزان انتشار گاز از رودخانه‌های متلاطم بیشتر است.

تغییر در حوزه رودخانه مانند افزایش فعالیت‌های کشاورزی می‌تواند سطح آب رودخانه را در فصل خشک کاهش دهد و باتلاق‌های حاوی مواد گیاهی را به‌مدت بیشتری درمعرض هوا قرار ‌دهد یا باعث ایجاد جریان متلاطم‌تر در جریان فصل مرطوب ‌شود.

تغییر در حوضه کنگو می‌تواند تهدیدی جدی برای سیاره باشد و مطالعه‌ی جدید بر اهمیت رود روکی برای اقلیم سیاره زمین تأکید می‌کند.

۵۸۵۸