۱۰ استان مصرف‌کننده اصلی منابع آب زیرزمینی

طبق بررسی‌ها سهم منابع زیرزمینی در تأمین آب مورد استفاده در برخی استان‌ها به شدت افزایش یافته به‌ طوری که در کرمان، یزد، خراسان جنوبی، هرمزگان، همدان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی، قم و سمنان وابستگی به آب‌های زیرزمینی نسبت به دیگر استان‌ها به مراتب بیشتر است و بیش از ۷۵ درصد آب مصرفی از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

به گزارش ایسنا، براساس بررسی‌های انجام شده بیش از ۴۵ درصد آب مصرفی کشور از طریق چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود که این موضوع در بلندمدت موجب کاهش کیفیت آب سفره‌های زیرزمینی شده، از سوی دیگر در ایران بین ۲.۵ تا ۳.۵ برابر متوسط جهانی، برای محصولات کشاورزی آب مصرف می‌شود،  ۸۰ درصد محصولات کشاورزی کشور از طریق کشت آبی برداشت می‌شود و تنها ۲۰ درصد محصولات کشت دیمی است.

همچنین بارش سالانه بیش از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب در کشور است که  از این میزان حدود ۳۰۰ میلیارد مترمکعب به دلایل مختلف از جمله تبخیر قابل استفاده نیست و ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در دسترس است که ۹۰ درصد آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. اگر ۱۰ درصد بهره‌وری را در کشاورزی افزایش دهیم آب مورد نیاز بخش صنعت و آشامیدن تأمین می‌شود.

میزان بارش‌ها در کشور یکسان نیست به طوریکه ۴۵ درصد جمعیت کشور در فلات مرکزی سکونت دارند که میانگین بارش آن به طور متوسط ۱۲۰ میلی‌متر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد به ازای هر مترمکعب آب حدود چهار دلار ارزش افزوده ایجاد می‌شود و استان‌هایی که از آب بهتر استفاده کردند، موفق‌تر هستند.

علاوه بر این بررسی آمار نشان می‌دهد در سال ۱۳۷۰ شمسی میزان منابع آب تجدیدپذیر کشور، بالغ بر ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود که باعث شده، سرانه آب کشور رقمی معادل ۳۶۰۰ متر مکعب باشد، اما اکنون سرانه آب هر فرد از منابع آب تجدیدپذیر به ۱۲۰۰ متر مکعب رسیده که بیانگر کاهش سه برابری است.

 کاهش قابل توجه سرانه آب کشور در حالی رقم خورده است که میزان نیاز آبی کشور به واسطه توسعه افزایشی است، در ایران به صورت سالانه نزدیک به ۹۸ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که از این بین ۵۵ درصد توسط منابع زیرزمینی و ۴۵ درصد دیگر توسط منابع آب سطحی تأمین می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی استان‌ها سهم منابع زیرزمینی در تأمین آب مورد استفاده به شدت افزایش یافته است و در استان‌هایی مانند کرمان، یزد، خراسان جنوبی، هرمزگان، همدان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی، قم و سمنان وابستگی به آب‌های زیرزمینی نسبت به دیگر استان‌های کشور به مراتب بدتر است و در این استان‌ها بیش از ۷۵ درصد از آب مصرفی از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

در استان‌هایی چون کرمان، یزد، خراسان جنوبی و هرمزگان شرایط بحرانی‌تر است به عنوان نمونه در استان کرمان حدود ۹۳ درصد از آب مصرفی از طریق چاه‌های زیرزمینی تأمین و در استان یزد نیز حدوداً ۹۱ درصد از آب مصرفی از آب‌های زیرزمینی برداشت می‌شود.

وضعیتی که در آن قرار داریم و طی یک روند صعودی سبب شده است تا اکنون با رقمی معادل ۱۴۳ میلیارد مترمکعب کسری تجمعی آب زیرزمینی رو به رو باشیم و این روند موجب پایین رفتن سطح آب در آبخوان‌ها و در نتیجه برداشت آب از قسمت‌های عمیق‌تر شده است. همچنین  از آنجایی که به صورت عمومی کیفیت آب در قسمت‌های بالایی و نزدیک به سطح ایستابی بالاتر از قسمت‌های پایینی و نزدیک به سنگ کف است، امروزه اغلب بهره‌برداران در کشور با افت کیفیت آب مواجه هستند.

علی اکبر محرابیان - وزیر نیرو به‌تازگی در این رابطه اعلام کرد: یکی از نقاط ضعف در دهه‌های گذشته عدم توجه کافی به اجرای عدالت در حوزه توزیع منابع آب است، اکنون در کشور چاه‌های آبی وجود دارد که بیش از ۱۱ برابر سقف مجاز و پروانه بهره‌برداری اقدام به استخراج آب می‌کنند که مصداق بارز بی‌عدالتی در حوزه توزیع منابع آب است.

وی ضمن تأکید بر ضرورت صیانت از منابع آب زیرزمینی با اجرای طرح و برنامه‌های هوشمندانه گفت: با نصب کنتورهای هوشمند برق بر روی چاه‌های کشاورزی و پایش دقیق اطلاعات مربوط به میزان برداشت آب چاه‌های کشاورزی می‌توانیم از برداشت‌های بی‌رویه جلوگیری کنیم و گام موثری در حوزه اجرای عدالت و نیز صیانت از منابع آبی کشور برداریم.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه در فرایند نصب کنتورهای هوشمند برق روی چاه‌های کشاورزی باید هماهنگی و تعامل کامل با وزارت جهاد کشاورزی مد نظر قرار گیرد، اظهار کرد: با نصب کنتورهای هوشمند روی چاه‌های کشاورزی می‌توانیم ضمن شناسایی دقیق چاه‌هایی که میزان برداشت بی‌رویه‌ و چند برابر پروانه بهره‌برداری دارند، نسبت به جلوگیری از برداشت آن‌ها از طریق مدیریت میزان مصرف انرژی برق اقدام کنیم.

از جمله دلایل بروز این شرایط باید به مواردی، چون پدیده تغییر اقلیم، تغییر الگوی کشت و توسعه اراضی، رشد جمعیت و عدم اجرای کامل برنامه‌های مدیریتی اشاره کرد که در این بین اتخاذ سیاست‌های کنترلی و حفاظتی در رابطه با میزان برداشت آب از منابع زیر زمینی مورد توجه است چراکه در صورت استمرار وضع موجود و عدم کنترل برداشت‌های بی رویه شاهد تاثیرات جبران ناپذیری خواهیم بود.

انتهای پیام