یکشنبه صبح اطلاعات یک پرواز از مبدا تل‌آویو که قرار بود ساعاتی بعد در داغستان روسیه به زمین بنشیند، روی یک کانال پرطرفدار تلگرام در داغستان منتشر شد. این منطقه که در جنوبی‌ترین نقطه روسیه واقع شده، دارای تنوع گسترده قومی و نژادی است.

کانال تلگرامی که اطلاعات پرواز روی آن منتشر شد «صبح داغستان» نام داشت. این کانال از مشترکانش خواست که در فرودگاه اصلی داغستان در شهر مخاچ‌قلعه «به ملاقات مسافران غیرمنتظره» بروند. ساعت نشستن پرواز هفت بعد از ظهر به وقت محلی بود.

در زمان اعلام‌شده، صدها مرد جوان وارد فرودگاه شدند و از ماموران امنیتی عبور کردند. این افراد توانستند راه خود را به باند پرواز باز کنند و حتی تعدادی از آنها روی سقف هواپیما رفتند. این گروه به دنبال مسافران یهودی پرواز بودند.

تصاویر نشان می‌داد که آنها پرچم فلسطینیان را در هوا تکان می‌دادند و در ویدیوها شعارهای یهودستیزانه هم شنیده می‌شد. چند ساعت طول کشید تا ماموران پلیس آشوبگران را متفرق کنند. به گزارش خبرگزاری‌های روسیه حدود ۶۰ نفر در این واقعه بازداشت شدند.

این اعتراض‌ها به وضوح نیروهای امنیتی را غافلگیر کرده بود. سوال اینجاست که این آشوبگران چگونه موفق شدند سازماندهی و هماهنگی بین خود را با چنین شیوه موثری پیش ببرند.

بی‌بی‌سی پیام‌هایی را که در کانال «صبح داغستان» دست به دست شده را دنبال کرده است. ما همچنین گفت‌وگوهای تلگرامی دیگری را هم یافتیم که در آن عبارات یهودستیزانه دیده می‌شد و دعوت به خشونت شده بود.

«صبح داغستان» یک کانال ضد روسیه و اسلامگرا است که برای پایان دادن به آنچه «فساد رژیم مسکو» در منطقه قفقاز می‌خواند، تبلیغ می‌کند. این کانال خبرهای کوتاهی درباره وقایع محلی و همین طور پیام‌هایی درباره حمله روسیه به اوکراین منتشر می‌کند. این کانال تلگرامی پیام‌هایی هم درباره درگیری اسرائیلی‌ها و فلسطینیان می‌گذارد که حاوی حمایت از حماس است؛ گروهی که در بریتانیا و کشورهای دیگر تروریستی محسوب می‌شود، اما نه در روسیه.

این کانال که دسترسی به آن برای عموم آزاد است،‌ تنها چند روز قبل ۵۰ هزار مشترک داشت اما از بعد از حمله به فرودگاه تعداد مشترکان آن به بیش از ۶۵ هزار نفر رسید.

پیام‌های روز یکشنبه آن دستورالعمل مشخصی برای کسانی که در فرودگاه جمع شده بودند، ارائه داده بود که از جمله ایجاد تجمع برای مسدود کردن راه خروج مسافران اسرائیلی هنگام پیاده شدن از هواپیما بود.

یکی از پست‌ها این بود: «کاری کنید که یکی یکی از هواپیما خارج شوند، به اسرائیل دشنام بدهند و بروید سراغ بعدی! اگر حاضر نشدند به اسرائیل دشنام بدهند، ما فرودگاه را خواهیم بست و به آنها اجازه خروج نخواهیم داد!»

این کانال همچنین از خوانندگانش خواست که از چهره مسافران عکس بگیرند و برای تهیه فهرستی از آدرس آنها خودروهایشان را دنبال کنند.

همین کانال در روزهای گذشته از مردم خواسته بود که برای «حمایت از دو میلیون مسلمان» به راهپیمایی‌های اعتراضی در مخاچ‌قلعه و شهرهای دیگر منطقه بپیوندند.

ما در کانال‌های دیگر تلگرامی با ده‌ها هزار مشترک هم دعوت به خشونت یافتیم، از جمله در تعدادی از آنها که ظاهرا تا پیش از آن علاقه‌ای به مسائل سیاسی نشان نمی‌دادند.

«آویتو» سایتی است که عمدتا برای خرید و فروش کالا استفاده می‌شود. در کانال تلگرامی این سایت پیام‌هایی دیدیم که در آن خانواده‌های یهودی داغستان را هدف گرفته بود که به ادعای این کانال اعضای آنها برای اسرائیل می‌جنگیدند. در کانال دیگری به نام «گورتز» که حدود ۱۷ هزار مشترک دارد، پست‌هایی وجود داشت که خوانندگان را به آزار و اذیت ساکنان یهودی داغستان و اسرائیلی‌های تازه‌وارد تشویق می‌کرد.

دوشنبه شب پاول دورف، صاحب پیام‌رسان تلگرام اعلام کرد که «کانال‌های مشوق خشونت مسدود خواهد شد» و تصویری از یک پست «صبح داغستان» را ضمیمه پیام خود کرد. اندکی بعد این کانال از دسترس خارج شد.

کانال «صبح داغستان» به الیا پونومارف، نماینده سابق مجلس روسیه منتسب شده که در سال ۲۰۱۶ به دلایل سیاسی به اوکراین فرار کرد و شهروندی این کشور را گرفت.

پونومارف اداره کانال‌هایی رادر شبکه‌های اجتماعی در دست دارد که دعوت به خشونت در داخل روسیه می‌کنند و خواهان براندازی حکومت ولادیمیر پوتین هستند.

پونومارف روز دوشنبه گفت که «مدتی پیش» با او «از طرف گروهی اسلامگرا در داغستان تماس گرفته‌اند» و او برای ساماندهی و تامین مالی تظاهرات علیه حمله روسیه به اوکراین، به آنها کمک کرده است.

پونومارف گفته است که در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ حمایت از این کانال را متوقف کرده، اما اظهارات خود او با این ادعا در تناقض است. او در ماه اوت ۲۰۲۳ صبح داغستان را «کانال ما» خوانده و در ماه سپتامبر هم به این کانال به عنوان بخشی از فعالیت‌هایش اشاره کرده است.

سرگئی ملیکف، فرماندار داغستان و ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، از ارتباط پونومارف با این کانال تلگرامی برای متهم کردن اوکراین به سازماندهی آشوب‌های فرودگاه مخاچ‌قلعه استفاده کرده‌اند.

ملیکف گفت: «امروز ما اطلاعات کاملا معتبری دریافت کردیم که نشان می‌دهد کانال صبح داغستان از سوی خائنان در داخل خاک اوکراین اداره و ساماندهی می‌شود.»

خود این کانال بعدا بیانیه‌ای منتشر کرد که می‌گفت هیچ ارتباطی با پونومارف یا اوکراین ندارد.

ولودیمیر زلنسکی،‌ رئیس جمهور اوکراین حمله به فرودگاه را محکوم کرده است.

فوران خشونت‌های یهودستیزانه

داغستان پرتنوع‌ترین منطقه روسیه از نظر بافت قومی و نژادی است. ده‌ها گروه‌ اقلیت بومی -عمدتا مسلمان ولی شامل یک جامعه کهن یهودی- قرن‌هاست در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.

رسول عبدالخلیقف، جامعه‌شناس داغستانی بر این باور است که فوران خشونت‌های یهودستیزانه را می‌توان به اقدامات مقام‌های منطقه‌ای نسبت داد که با وجود گستردگی حمایت از آرمان فلسطینیان و احساسات ضد اسرائیلی در میان جوانان داغستان، اجازه ندادند تظاهرات طرفداری از فلسطینی‌ها برگزار شود.

او می‌گوید: «تقصیر سرگئی ملیکف، فرماندار منطقه است که این احساسات تا این حد پیش رفته و به مسیر دیگری هدایت نشده است.»

این جامعه‌شناس معتقد است که کانال‌های تلگرامی، چت‌های واتس‌اپ و صفحات اینستاگرام در حال گسترش نفرت‌پراکنی و اطلاعات نادرستی هستند که تنها به وخیم‌تر شدن اوضاع کمک می‌کند: «شما دنبال اطلاعات می‌گردید، چیزهایی پیدا می‌کنید که باورهای شما را تایید می‌کند، و آنها را بیشتر پخش می‌کنید.»

یکشنبه صبح اطلاعات یک پرواز از مبدا تل‌آویو که قرار بود ساعاتی بعد در داغستان روسیه به زمین بنشیند، روی یک کانال پرطرفدار تلگرام در داغستان منتشر شد. این منطقه که در جنوبی‌ترین نقطه روسیه واقع شده، دارای تنوع گسترده قومی و نژادی است.

کانال تلگرامی که اطلاعات پرواز روی آن منتشر شد «صبح داغستان» نام داشت. این کانال از مشترکانش خواست که در فرودگاه اصلی داغستان در شهر مخاچ‌قلعه «به ملاقات مسافران غیرمنتظره» بروند. ساعت نشستن پرواز هفت بعد از ظهر به وقت محلی بود.

در زمان اعلام‌شده، صدها مرد جوان وارد فرودگاه شدند و از ماموران امنیتی عبور کردند. این افراد توانستند راه خود را به باند پرواز باز کنند و حتی تعدادی از آنها روی سقف هواپیما رفتند. این گروه به دنبال مسافران یهودی پرواز بودند.

تصاویر نشان می‌داد که آنها پرچم فلسطینیان را در هوا تکان می‌دادند و در ویدیوها شعارهای یهودستیزانه هم شنیده می‌شد. چند ساعت طول کشید تا ماموران پلیس آشوبگران را متفرق کنند. به گزارش خبرگزاری‌های روسیه حدود ۶۰ نفر در این واقعه بازداشت شدند.

این اعتراض‌ها به وضوح نیروهای امنیتی را غافلگیر کرده بود. سوال اینجاست که این آشوبگران چگونه موفق شدند سازماندهی و هماهنگی بین خود را با چنین شیوه موثری پیش ببرند.

بی‌بی‌سی پیام‌هایی را که در کانال «صبح داغستان» دست به دست شده را دنبال کرده است. ما همچنین گفت‌وگوهای تلگرامی دیگری را هم یافتیم که در آن عبارات یهودستیزانه دیده می‌شد و دعوت به خشونت شده بود.

«صبح داغستان» یک کانال ضد روسیه و اسلامگرا است که برای پایان دادن به آنچه «فساد رژیم مسکو» در منطقه قفقاز می‌خواند، تبلیغ می‌کند. این کانال خبرهای کوتاهی درباره وقایع محلی و همین طور پیام‌هایی درباره حمله روسیه به اوکراین منتشر می‌کند. این کانال تلگرامی پیام‌هایی هم درباره درگیری اسرائیلی‌ها و فلسطینیان می‌گذارد که حاوی حمایت از حماس است؛ گروهی که در بریتانیا و کشورهای دیگر تروریستی محسوب می‌شود، اما نه در روسیه.

این کانال که دسترسی به آن برای عموم آزاد است،‌ تنها چند روز قبل ۵۰ هزار مشترک داشت اما از بعد از حمله به فرودگاه تعداد مشترکان آن به بیش از ۶۵ هزار نفر رسید.

پیام‌های روز یکشنبه آن دستورالعمل مشخصی برای کسانی که در فرودگاه جمع شده بودند، ارائه داده بود که از جمله ایجاد تجمع برای مسدود کردن راه خروج مسافران اسرائیلی هنگام پیاده شدن از هواپیما بود.

یکی از پست‌ها این بود: «کاری کنید که یکی یکی از هواپیما خارج شوند، به اسرائیل دشنام بدهند و بروید سراغ بعدی! اگر حاضر نشدند به اسرائیل دشنام بدهند، ما فرودگاه را خواهیم بست و به آنها اجازه خروج نخواهیم داد!»

این کانال همچنین از خوانندگانش خواست که از چهره مسافران عکس بگیرند و برای تهیه فهرستی از آدرس آنها خودروهایشان را دنبال کنند.

همین کانال در روزهای گذشته از مردم خواسته بود که برای «حمایت از دو میلیون مسلمان» به راهپیمایی‌های اعتراضی در مخاچ‌قلعه و شهرهای دیگر منطقه بپیوندند.

ما در کانال‌های دیگر تلگرامی با ده‌ها هزار مشترک هم دعوت به خشونت یافتیم، از جمله در تعدادی از آنها که ظاهرا تا پیش از آن علاقه‌ای به مسائل سیاسی نشان نمی‌دادند.

«آویتو» سایتی است که عمدتا برای خرید و فروش کالا استفاده می‌شود. در کانال تلگرامی این سایت پیام‌هایی دیدیم که در آن خانواده‌های یهودی داغستان را هدف گرفته بود که به ادعای این کانال اعضای آنها برای اسرائیل می‌جنگیدند. در کانال دیگری به نام «گورتز» که حدود ۱۷ هزار مشترک دارد، پست‌هایی وجود داشت که خوانندگان را به آزار و اذیت ساکنان یهودی داغستان و اسرائیلی‌های تازه‌وارد تشویق می‌کرد.

دوشنبه شب پاول دورف، صاحب پیام‌رسان تلگرام اعلام کرد که «کانال‌های مشوق خشونت مسدود خواهد شد» و تصویری از یک پست «صبح داغستان» را ضمیمه پیام خود کرد. اندکی بعد این کانال از دسترس خارج شد.

کانال «صبح داغستان» به الیا پونومارف، نماینده سابق مجلس روسیه منتسب شده که در سال ۲۰۱۶ به دلایل سیاسی به اوکراین فرار کرد و شهروندی این کشور را گرفت.

پونومارف اداره کانال‌هایی رادر شبکه‌های اجتماعی در دست دارد که دعوت به خشونت در داخل روسیه می‌کنند و خواهان براندازی حکومت ولادیمیر پوتین هستند.

پونومارف روز دوشنبه گفت که «مدتی پیش» با او «از طرف گروهی اسلامگرا در داغستان تماس گرفته‌اند» و او برای ساماندهی و تامین مالی تظاهرات علیه حمله روسیه به اوکراین، به آنها کمک کرده است.

پونومارف گفته است که در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ حمایت از این کانال را متوقف کرده، اما اظهارات خود او با این ادعا در تناقض است. او در ماه اوت ۲۰۲۳ صبح داغستان را «کانال ما» خوانده و در ماه سپتامبر هم به این کانال به عنوان بخشی از فعالیت‌هایش اشاره کرده است.

سرگئی ملیکف، فرماندار داغستان و ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، از ارتباط پونومارف با این کانال تلگرامی برای متهم کردن اوکراین به سازماندهی آشوب‌های فرودگاه مخاچ‌قلعه استفاده کرده‌اند.

ملیکف گفت: «امروز ما اطلاعات کاملا معتبری دریافت کردیم که نشان می‌دهد کانال صبح داغستان از سوی خائنان در داخل خاک اوکراین اداره و ساماندهی می‌شود.»

خود این کانال بعدا بیانیه‌ای منتشر کرد که می‌گفت هیچ ارتباطی با پونومارف یا اوکراین ندارد.

ولودیمیر زلنسکی،‌ رئیس جمهور اوکراین حمله به فرودگاه را محکوم کرده است.

فوران خشونت‌های یهودستیزانه

داغستان پرتنوع‌ترین منطقه روسیه از نظر بافت قومی و نژادی است. ده‌ها گروه‌ اقلیت بومی -عمدتا مسلمان ولی شامل یک جامعه کهن یهودی- قرن‌هاست در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.

رسول عبدالخلیقف، جامعه‌شناس داغستانی بر این باور است که فوران خشونت‌های یهودستیزانه را می‌توان به اقدامات مقام‌های منطقه‌ای نسبت داد که با وجود گستردگی حمایت از آرمان فلسطینیان و احساسات ضد اسرائیلی در میان جوانان داغستان، اجازه ندادند تظاهرات طرفداری از فلسطینی‌ها برگزار شود.

او می‌گوید: «تقصیر سرگئی ملیکف، فرماندار منطقه است که این احساسات تا این حد پیش رفته و به مسیر دیگری هدایت نشده است.»

این جامعه‌شناس معتقد است که کانال‌های تلگرامی، چت‌های واتس‌اپ و صفحات اینستاگرام در حال گسترش نفرت‌پراکنی و اطلاعات نادرستی هستند که تنها به وخیم‌تر شدن اوضاع کمک می‌کند: «شما دنبال اطلاعات می‌گردید، چیزهایی پیدا می‌کنید که باورهای شما را تایید می‌کند، و آنها را بیشتر پخش می‌کنید.»