«دیر گچین» قم مادر کاروانسراهای ایران

هشتاد کیلومتری حاشیه شمالی کویر قم در دل شن‌های روان این منطقه، بنایی عظیم و مستحکم با برج و بازوهای استوار، چشم هر رهگذری را به خود خیره می‌کند.

این بنای سالخورده، کاروانسرای «دیر گچین» نام دارد که روزگاری در دوره ساسانی ایستاده و استوار با آن ساختار معماری بی بدیلش مادر کاروانسراهای ایران نام گرفته که حکایت از قدمت، وسعت، نوع ساخت و کاربری‌های بسیار آن دارد.

در کاوش‌هایی صورت گرفته باستان‌شناسان، با بررسی مصالح به کار رفته در آن پی بردند که این کاروانسرا به دوره ساسانی تعلق دارد، ولی بعدها در دوران سلجوقی و صفوی تعمیرات و تغییرات اساسی در آن صورت گرفته و در دوره قاجار قسمت‌هایی نیز به آن ملحق شده است.

سابقه تاریخی «دیر گچین» را اگر در کتاب‌های تاریخی جست جو کنیم، به متونی می‌رسیم که عمر این بنا را به هزار و ۷۵۰ سال قبل و به دوران اردشیر ساسانی نسبت می‌دهند و آن را یکی از پررونق‌ترین کاروانسراهای عصر می‌دانند.