حضور «آرایشگر شهر سِویل» در ارکستر سمفونیک تهران!

ارکستر سمفونیک تهران زیرمجموعه بنیاد فرهنگی هنری رودکی پس از ۶ اجرا در مهرماه امسال، شامگاه چهارشنبه- دهم آبان ماه- با اجرای آثار آهنگسازان کلاسیک و بنام جهان به رهبری منوچهر صهبائی با حضور نوازندگان جوان و پیشکسوت به روی صحنه رفت.

این ارکستر در اجرای آبان ماه خود، رپرتواری از آثار آهنگسازان؛ جواکینو روسینی آهنگساز ایتالیایی، فرانتس شوبرت از آهنگسازان اتریشی برجسته مکتب موسیقی کلاسیک/ رمانتیک، حسین ناصحی آهنگساز و موسیقیدان فقید ایرانی، دمیتری شوستاکُویچ آهنگساز روسی و یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان سده بیستم، یوهان اشتراوس آهنگساز و موسیقیدان برجسته اتریشی، یوهانِس برامس پیانست، رهبر ارکستر و آهنگساز آلمانی اختصاص داده بود.

در این کنسرت، پس از حضور نوازندگان و رهبر ارکستر، ابتدا قطعه «آرایشگر شهر سِویل» اثر جواکینو روسینی (۱۳ نوامبر ۱۸۶۸-۲۹ فوریه ۱۷۹۲) آهنگساز ایتالیایی اجرا شد، روسینی قدرت خلاق و عجیبی در بدیهه‌سرایی داشت و باعث شده بود که آثار ماندگاری را در کمترین زمان به جهان موسیقی ارائه دهد.

وی با تکیه بر فرهنگ فلکوریک، مجموعه سنن، احساسات و عواطف مردم خود، چندین اُپرا در تصنیف و چند آهنگ را ساخت. روسینی به مدت ۱۹ سال، به طور میانگین، ۲ اُپرا در سال می‌ساخت و اُپرای «آرایشگر شهر سِویل» را که قسمت‌هایی از پیش نوای آن برگرفته از اُپراهای «آرلیانو در پالمیرا» و «الیزابت، ملکه انگلستان» است در کمتر از سه هفته آهنگسازی کرده است.

«آرایشگر شهر سِویل» یک اُپرا بوفا در دو پرده است. اُپرانامه این اثر را سزار استِربینی نوشته که الهام گرفته از نمایشنامه کمدی «آرایشگر شهر سِویل» (۱۷۷۵) اثر پیر بومارشه است. نخستین اجرای این اُپرا (با نام احتیاط بیهوده) ۲۰ فوریه ۱۸۱۶ در خانه اُپرای Teatro Argentina در رم به روی صحنه رفت. «آرایشگر شهر سویل» روسینی، به عنوان شاهکاری بزرگ در بین آثار کُمدی موزیکال شناخته شده و به عنوان «اُپرا بوفای همه اُپرا بوفاها» لقب گرفته ‌است.

ارکستر پس از اجرای «آرایشگر شهر سِویل»، سمفونی شماره پنج در سی بمل ماژور اثر فرانتس شوبرت را اجرا کرد، این قطعه شامل چهار موومان؛ الگرو، آندانته، منوتو، الگرو مولتو و الگرو ویواچه بود، فرانتس پیتر شوبرت (۱۹ نوامبر ۱۸۲۸-۳۱ ژانویه ۱۷۹۷) آهنگساز برجسته اتریشی مکتب موسیقی کلاسیک/ رمانتیک بود که در عمر بسیار کوتاه خود ۹ سمفونی، ۱۴ کوارتت زهی، ۲ تریوی پیانو و آثار دیگری پدید آورد اما آنچه نام و جایگاه او را بی‌همتا نگاه می‌دارد، لیدها (ترانه‌ها)ی اوست؛ ۶۰۳ لید یا ترانه در ۳۱ سال زندگی‌اش نشانگر آن است که او هیچ‌وقت از آواز جدا نبوده‌است.

در اغلب آثارش، ویولن و ویولنسل خط آواز را دنبال می‌کنند و پیانو در حقیقت همراهی‌کننده است. در میان تمام آهنگسازان، شوبرت بهترین الگوست، نُت‌های سازهای بادی او بر طبق نظر اغلب متخصصان موسیقی در واقع منحصربه‌ فرد هستند.

سمفونی شماره پنج جمع‌ و جورترین سمفونی این آهنگساز است و شوبرت آن را برای کوچکترین ارکستر (در قیاس با ارکسترهای سمفونی‌های دیگرش) نوشته است، سازبندی این ارکستر مشتمل بر فلوت، ۲ اُبوا، ۲فاگوت، ۲ هورن و سازهای زهی است و ارکستری است هایدنی بدون ترومپت‌ها و طبل‌ها، نیز بدون کلارینت‌ها که در تمام سمفونی‌های دیگر شوبرت حضور دارند.

اجرای اثری شرقی

پس از اجرای سمفونی شماره پنج توسط ارکستر سمفونیک تهران و استراحتی کوتاه، ارکستر در بخش دوم در صحنه حاضر شد و در ابتدا قطعه «رقص دربارگاه شاه سمنگان» اثر حسین ناصحی را اجرا کرد که این قطعه در کنسرت مهرماه ارکستر سمفونیک تهران نیز اجرا شده بود.

حسین ناصحی (۱۳۵۶-۱۳۰۴) از مهمترین آهنگسازان موسیقی هنری ایران بود. توجه و علاقه ناصحی به آثار آهنگسازانی نظیر باخ، اسکریابین و گابریل فوره و از طرفی علاقه‌مندیش به موسیقی ملی و فولک ایران تا حدی است که تاثیر آن در بیشتر آثارش محسوس است. «رقص دربارگاه شاه سمنگان» از آثار شاخص ناصحی است که با بازنویسی منوچهر صهبائی ضبط و اجرا شده که یادآور آثار موسیقایی شرقی است و شب گذشته نیز مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.

در بخش بعدی که بازگشتی به اجرای آثار غربی بود، ارکستر قطعه «والتس از سوئیت جاز شماره ۲» اثر دمیتری شوستاکُویچ آهنگساز روس را اجرا کرد، شوستاکُویچ (۹اوت ۱۹۷۵-۲۵ سپتامبر ۱۹۰۶) یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان سده بیستم بود، وی با تأثیر از موسیقیدانانی همچون پروکفیف و استراوینسکی، شیوه ترکیبی را توسعه بخشید. اولین موفقیت رسمی وی «سمفونی شماره ۱» بود که آن را برای پایان‌نامه‌اش در ۱۹ سالگی و در سال ۱۹۲۶ اجرا کرد. مشهورترین آثار شوستاکُویچ، ۱۵ سمفونی و ۱۵ کوارتت زهی است. از ساخته‌های مردم پسند وی، والس شماره ۲ است. سال ۱۹۹۹ استنلی کوبریک در آخرین فیلمش به نام «چشمان کاملاً بسته» از این اثر استفاده کرد.

قطعه‌های «پولکا پیتری کاتو» و «مارش رادتسکی» اثر یوهان اشتراوس آهنگساز و موسیقیدان اتریشی نیز توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شدند، یوهان اشتراوس (سوم ژوئن ۱۸۹۹ - ۲۵ اکتبر ۱۸۲۵) به دلیل تصنیف موسیقی برای رقص والس اتریشی و اُپرت (اُپرای کوچک) شهرت یافت. وی بیش از ۵۰۰ والس، پولکا، کوادریل، و انواع دیگر موسیقی ساخت. اشتراوس والس را از شکل ابتدایی خود خارج کرد و به آن شکل پوئم سمفونیک داد.

«دانوب آبی»، «قیصر والزر» (والس امپراتور)، «قصه‌هایی از جنگل‌های وین»، «صدای بهار» و «پولکای تریچ-تراتش» برخی از مشهورترین آثار اشتراوس هستند. در یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به اروپا، اشتراوس مارشی به نام مارش ایرانی ساخت که امروزه از آثار معروف وی به‌ شمار می‌رود.

در بخش پایانی ارکستر سمفونیک تهران «رقص‌های مجاز شماره یک، چهار و پنج» اثر یوهانس برامِس موسیقیدان آلمانی را اجرا کرد، برامس موسیقیدان دوره رمانتیک بود، شهرت و مقام برامس به حدی است که گاهی اوقات او را با یوهان سباستین باخ و بتهوون به عنوان سه آهنگساز بزرگ، گروه‌بندی می‌کنند.

برامس مجموعه «۲۱ رقص مجاز» را سال‌های ۱۸۶۹ تا ۱۸۷۹ نوشته است. این آثار ابتدا برای پیانوی چهاردستی نوشته شد. آهنگسازان زیادی برای پیانو چهاردست موسیقی نوشتند که هنوز مشهورترین آنها همین رقص‌های مجار است. این آثار توسط برامس و برخی اشخاص دیگر برای ارکستر هم تنظیم شد و بین عموم مردم از شناخته شده‌ترین آثار برامس هستند. شناخته‌شده‌ترین رقص‌های مجار، شماره‌های یک و پنج هستند که دومی بر اساس رقص چارداش (خاطرات باردیو) توسط آهنگساز مجارستانی، بلا کلر» ساخته شده ‌است.

بعد از پایان اجرای قطعات، مخاطبان ایستاده و ارکستر را تشویق کردند و اعضای ارکستر نیز به مخاطبان ادای احترام کردند، در یک اقدامی نمادین و قابل توجه، صهبائی رهبر ارکستر شاخه گل‌هایی را به تمامی بانوان نوازنده ارکستر و برخی از مخاطبان تقدیم کرد که با استقبال و رضایت مخاطبان همراه بود.

سپس رهبر ارکستر با قدردانی از نوازندگان و مخاطبان صحنه را ترک کرد اما به دلیل تشویق مخاطبان بار دیگر به صحنه بازگشت و ارکستر قطعه‌ای را از رپرتوار اجرا کرد، این استقبال و تشویق مخاطبان دو بار دیگر هم تکرار شد و اعضا و رهبر ارکستر در نهایت با قدردانی از مخاطبان صحنه را ترک کردند.

محمدرضا کریمی (کنسرت مایستر)، امیرمینوسپهر (کنسرت مایستر دوم)، فرزاد صیدی، نگین حاتمی، سینا صالحی، هورام ترابی، فرید ذاکری، حسن ملکی، سارا قاسمی، بهروز گلکار، درسا میناسازی، فرمهر حسن بیگلو (ویولن یک)، دانیال جورابچی، مهوش عسگری، سارا بیرامزادگان، علیرضا گلستانه، حمید خدایی، رادمان راستی، فرناز زندیه، عرفان جاویدنیا، امیرمهزیار قاسمی (ویولن دو)، کاوه تسعیری، آتنا زنگنه، مسعود پوربخت، آریان زمانی، جاوید پناهی، روشا گواهی، دنیا حاجی وندی، الهام آقابابایی (ویولا)، مجید اسماعیلی، موژان ملامختاری، هلیا پورکریمی، روژان بردبار، هامون قادری، عرفان فیجان و هستی علیزاده (ویولنسل) و حسین (پرویز) بیات، سپیده خداوردی، سروش کاکاوند (کنترباس) از نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران را در این اجرا تشکیل می‌دادند.

همچنین فرزانه اسدی، فراز فراست‌ پور (فلوت)، آرین قیطاسی، کیمیا شعربافیان (اُبوا)، پگاه ولی خانی، گلرخ رجایی (کلارینت)، علیرضا متوسلی داراب و فرشاد محمدی (فاگوت)، هومان باقی، ریحانه رفیعی، پارمیدا بهادران، روژینا صادقی و امیرحسین گرگین (هورن)، امیررضا صالحی، فرید شیخی، آرمان فتاحی، مصطفی بیات (ترومپت)، افشار حشمتیان، آرین خدایار و مانی داوری (ترومبون)، محمود منتظم صدیقی (تیمپانی)، مهیار منتظم صدیقی (پرکاشن) و دیبا والی (هارپ) از دیگر نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران در اجرای شب گذشته بودند.

ارکستر سمفونیک تهران امشب-۱۲ آبان ماه ساعت ۲۱:۳۰ نیز میزبان مخاطبان این کنسرت است.

ارکستر سمفونیک تهران سال ۱۳۲۲ توسط پرویز محمود پایه‌گذاری شد. دوران طلایی این ارکستر در سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ و به رهبری فرهاد مشکوة سپری شد، این ارکستر اکنون با رهبری دائم منوچهر صهبائی به فعالیت خود ادمه می‌دهد.

۵۷۵۷