شناسایی پشه «آئدس» در شمال کشور

عکس آرشیوی است.

دکتر احمد رئیسی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بروز بیماری‌های منتقله از پشه آئدس و همچنین اظهاراتی مبنی بر رسیدن این پشه به شمال کشور و نزدیکی تهران، گفت: واقعیت این است که باید در این زمینه مراقب باشیم. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای نیست که این پشه مشکل امروز و فردای تهران باشد اما، ممکن است که در آینده مشکل همه جای مملکت باشد؛ همانطور که مشکل خیلی از کشورهای اطراف ما است.

مشاهده پشه آئدس "آلبو پیکتوس" در نقاط شمالی کشور

وی افزود: در پشه آئدس دو گونه ناقل تب دانگ داریم که یکی مخصوص مناطق معتدل دنیا است که بویژه در جنوب اروپا و برخی نقاط خنک‌تر دیده می‌شود و همین پشه هم اخیرا (حدود یک ماه و نیم قبل) در شمال ایران در نقاط انزلی، رشت و آستارا دیده شده است.

او در پاسخ به این سوال که آیا این پشه برای اولین بار در این نقاط روئیت شده است یا خیر؟، توضیح داد: نمی‌توانیم دقیقا بگوییم که برای اولین بار بوده است. در واقع دانشجویی که در حال نگارش تِز خود در انزلی بوده است متوجه می‌شود که این پشه‌ها مشکوک هستند که از جنس آئدس باشند و این موضوع را با استاد خود در میان می‌گذارد و این موضوع پس از تایید وی، به تایید ما هم می‌رسد.

پشه آئدس بومی ایران نیست

وی افزود: بنابراین وجود پشه آئدس "آلبو پیکتوس" در نقاط شمالی کشور در مناطق ذکر شده تایید شده است. البته دو نوع پشه آئدس "آلبو پیکتوس" و "اجیپتی" بومی کشور ما نیست.

نوع متفاوت پشه‌های آئدس شمال و جنوب ایران

رئیسی ادامه داد: این نوع از پشه آئدس "آلبو پیکتوس" است و با آنچه که پیش‌تر در نقاط جنوبی کشور روئیت شده بود، متفاوت است؛ بنابراین نمی‌توان قضاوت کرد که این پشه‌ها از جنوب کشور وارد مناطق شمالی شده باشند. تا پیش از مورد اخیر و مشاهده پشه در نقاط شمالی، مشاهده این پشه‌ به استان هرمزگان و بخش‌های بندرعباس، بندر لنگه، جزیره هرمز، سیریک و یک بار هم در جزیره کیش محدود بود.

پشه آئدس عامل بروز کدام بیماری‌ها است؟

وی با تاکید بر اینکه هر دو پشه آئدس "آلبو پیکتوس" و آئدس "اجیپتی" عامل بروز بیماری تب دنگ، زیکا و چیکونگونیا هستند،‌ تصریح کرد: هر سه بیماری مهم است، اما اگر خدایی نکرده بیماری تب دانگ بویژه نوع خونریزی‌دهنده آن در نقطه‌ای طغیان کند، مرگ و میر دارد و به همین دلیل نمی‌خواهیم این اتفاق بیفتد؛ اما هر سه بیماری می‌تواند شرایط سختی برای مبتلایان ایجاد کند.

عدم انتقال محلی تب دانگی در کشور

رئیسی با تاکید بر اینکه همچنان گزارشی از انتقال محلی بیماری دانگ در کشور وجود نداشته است،‌ بیان کرد: اگر هم به شکل انگشت‌شمار تست بیمارانی مثبت شود، مشخص می‌شود که همگی سابقه سفر به آسیای جنوب شرقی داشته‌اند و عمدتا در همان نقاط هم آلوده شده‌اند.

وی افزود: خوشبختانه در شش ماه نخست امسال هم موردی از بیماری تب دانگی نداشته‌ایم. ذکر این نکته ضروری است که معنای تست مثبت الزاما بیماری نیست؛‌ از آنجایی که تست سرولوژیک انجام می‌شود شاید فرد حتی یک سال قبل در معرض بیماری بوده باشد و هنوز هم تست او مثبت شود.

بهسازی محیط؛ مهم‌ترین راه مقابله با پشه‌ آئدس

رئیس اداره کنترل و مبارزه با مالاریا وزارت بهداشت در خصوص اقدامات وزارت بهداشت برای مبارزه با پشه آئدس، توضیح داد: برای پیشگیری از طغیان بیماری با پشه آئدس سیاست ما در نقاط شمالی و جنوبی کشور یکسان است و تنها اقدام مهم، بهسازی و پاکسازی محیط با همکاری بین بخشی مناسبی است که اخیرا با مدیریت استانداری گیلان آغاز شده است و راز موفقیت ما همین خواهد بود تا پشه استقرار نیابد. سم پاشی و مِه پاشی تاثیر آنچنان نخواهد داشت.

به گفته وی، درمان بیماری‌های ناقله از پشه دانگ نگهدارنده هستند و واکسن و داروی اساسی برای آنها وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه بیماری دانگ توسط پشه‌ها انتشار می‌یابد، گفت: هنگامی‌ که یک پشه، فردی آلوده به ویروس مولد بیماری دانگ را نیش می‌زند، ویروس وارد بدن پشه می‌شود. سپس هنگامی‌ که پشه آلوده فرد دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد می‌شود.

چهار نوع ویروس‌ مولد بیماری دانگ

او با بیان اینکه چهار نوع ویروس‌ مولد بیماری دانگ است، تصریح کرد: پس‌ از اینکه بیمار از تب دنگی بهبود یافت نسبت به همان نوع از ویروسی که به آن مبتلا شده بود، ایمنی خواهد داشت؛ اما نسبت به سه نوع دیگر از ویروس‌های مولد بیماری دانگ ایمن نخواهد بود. در واقع اگر فرد برای بار دوم، سوم یا چهارم آلوده شود، خطر ابتلا به فرم شدید بیماری دانگ و همچنین تب خونریزی دهنده دانگ، افزایش می‌یابد. همچنین اگر فرد دوباره با سویه قبلی ویروس بیماری دانگ آلوده شود، خطر ابتلا به علائم شدید ناشی از این بیماری در او افزایش می‌یابد.

وی در خصوص فاکتورهایی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، توضیح داد: سفر به مناطق گرمسیری یا زندگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، خطر ابتلا به ویروس که باعث ایجاد بیماری دانگ می‌شود را افزایش می‌دهد. مناطق ویژه‌ای که در معرض خطر هستند شامل آسیای جنوب شرقی، جزایر اقیانوس آرام غرب، آمریکای لاتین و کارائیب هستند.

تب دانگ با چه علائمی ظاهر می‌شود؟

او درباره علائم ابتلا به بیماری دانگ، گفت: بسیاری از افراد، بویژه کودکان و نوجوانان، ممکن است هیچ علائم یا نشانه‌هایی را در طی یک فرم خفیف بیماری دانگ تجربه نکنند. هنگامی‌ که علائم رخ می‌دهد معمولا چهار تا هفت روز پس‌ از اینکه فرد توسط یک پشه آلوده می‌شود، علائم شروع می‌شود. بیماری دانگ باعث بروز تب بالای ۱۰۴ فارینهایت (۴۰ درجه سلسیوس) و حداقل دو مورد از علائمی نظیر سردرد، درد عضله، استخوان و درد مفصلی، حالت تهوع، استفراغ، درد پشت چشم‌ها، تورم غدد لنفاوی و راش می‌شود.

وی با بیان اینکه اکثر افراد مبتلا به این بیماری طی یک هفته یا بیشتر بهبود می‌یابند، تصریح کرد: البته در برخی موارد علائم بدتر می‌شوند و می‌توانند منجر به علائم تهدیدکننده زندگی شوند. تعداد سلول‌های تشکیل‌دهنده لخته (پلاکت‌ها) در جریان خون کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند در اثر نوع شدید بیماری دانگ، تب خونریزی دهنده دانگ، یا سندرم شوک دنگ باشد.

تب دانگ چه زمانی یک اورژانس پزشکی می‌شود؟

به گفته وی، علائم و نشانه‌های تب خونریزی دهنده دانگ یا فرم شدید بیماری دانگ که یک اورژانس پزشکی و تهدیدکننده زندگی است، شامل درد شدید شکمی، استفراغ مکرر، خونریزی از لثه یا بینی، وجود خون در ادرار، مدفوع یا استفراغ، خونریزی زیرپوستی که ممکن است مانند کبودشدن به نظر برسد، تنفس دشوار یا سریع، پوست سرد یا مرطوب، خستگی و تحریک‌پذیری یا بی‌حوصلگی می‌شود.

رئیسی تاکید کرد: اگر فرد دچار فرم شدید بیماری دانگ شود، این امر می‌تواند به ریه‌ها، کبد یا قلب وی آسیب برساند. فشارخون می‌تواند افزایش یابد و باعث شوک و در بعضی موارد مرگ در فرد مبتلای به این بیماری شود.

شباهت علائم تب دانگ و چیکونگونیا

وی درخصوص بیماری چیکونگونیا نیز توضیح داد: چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که از طریق پشه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود و علائمی مشابه با دانگ دارد. علامت اساسی و مهم بیماری چیکونگونیا، تظاهرات مفصلی است. آرتریت و درد مفاصل التهابی، می‌توانند شدید بوده و باعث ایجاد ناتوانی در فرد بویژه در اندام‌ها (مچ دست، مچ پا، بند انگشتان) شود.

وضعیت بروز بیماری‌های مرتبط با پشه آئدس طی ۶ سال

به گزارش ایسنا و بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، از سال ۱۳۹۵ تا پایان سال ۱۴۰۱ تعداد موارد مثبت قطعی بیماری دانگ ۶۰ مورد و بیماری چیکونگونیا ۵۴ مورد در کشور گزارش شده است که همه موارد "وارده از خارج کشور" بوده است. بیشترین موارد بیماری تب دنگ در سال ۱۳۹۷ با ۱۷ مورد و بیشترین موارد بیماری چیکونگونیا در سال ۱۳۹۶ با ۴۷ مورد ثبت شده است. همچنین در سال گذشته ۱۱ مورد مبتلا به تب دانگ و یک مورد مبتلا به چیکونگونیا در کشور شناسایی شدند.

همچنین تا این تاریخ هیچ موردی از بیماری زیکا در کشور گزارش نشده است. تمامی موارد بیماری تب دانگ، چیکونگونیا و زیکا در ایران تاکنون موارد وارده از خارج کشور بوده‌اند. از طرفی طی سال‌های پاندمی کووید-۱۹ به دلیل کاهش مسافرت‌های بین المللی و البته کاهش حساسیت‌های تشخیصی، موارد بیماری کاهش داشتند.