سعدی انسان‌شناس‌ترین مرد زمانه خود و تمام زمان‌هاست

به گزارش خبرگزاری مهر، قدمعلی سرامی استاد دانشگاه، نویسنده، شاعر و پژوهشگر حوزه زبان و ادبیات فارسی در نخستین جلسه از سلسله جلسات «سعدی خوانی» با اشاره به این بیت معروف سعدی «به نام خداوند جان آفرین / حکیم سخن در زبان آفرین» سخنان خود را آغاز کرد و سپس پرسشی مبتنی بر علت ستایش سعدی از خداوند در مقام حکیم سخن در زبان آفرین مطرح کرد و گفت: پاسخ استادم زنده‌یاد سید حسن سادات ناصری در پاسخ به این پرسش این بود که والاترین پدیده عالم سخن است. اکنون پس از گذشت ۵۸ سال از آن روزها، درک شخصی من هم این است که در جهان، بخصوص جهان انسانی، هیچ پدیداری از سخن والاتر نبوده و نخواهد بود چراکه کلام بزرگترین آفریده خداوند و انسان است. یعنی همین تعبیری که سعدی در سرآغاز بوستان از خداوند یاد کرده است.

سَرّامی در ادامه با اشاره به برگزاری بزرگداشت‌های متعدد توسط سازمان جهانی یونسکو و سایر ملل برای این شاعر شهیر ایرانی افزود: سعدی دانشوری بلند آوازه است و بزرگانی همچون هانری ماسه، ایران‌شناس، مترجم و نویسنده کتاب تحقیق درباره سعدی و همچنین ارنست رنان لغت‌شناس، فیلسوف، تاریخ‌نگار و نویسنده فرانسوی نیز در مدح او سخنانی ایراد کرده‌اند. رنان در باره سعدی گفته است:

«سعدی به مانند من فرانسوی است و ما او را مثل خود می‌دانیم»

این پژوهشگر در ادامه به نامگذاری کودکان در فرانسه با نام سعدی اشاره کرد و گفت: هنوز در کشوری مانند فرانسه برخی از افراد نام فرزندان خود را سعدی می‌گذارند.

سعدی، انسان‌شناس‌ترین مرد زمانه خود و تمام زمان‌ها

سَرّامی به بررسی سطح دانش و اشراف سعدی پرداخت و در این باره گفت: سعدی شخصیتی است که همه سویه‌های دانش‌های انسانی را ادراک کرده است، به طوری که با لحن او می‌توان به تمام این دانش‌ها دست یافت. درواقع، سعدی نه تنها انسان‌شناس‌ترین مرد زمانه خود که انسان‌شناس‌ترین مرد در تمام زمانه‌هاست. میراث او، به غیر از کتبی که از او به جامانده، در اصل شأن روانشناسانه، شأن تعلیم و تربیتی و دیگر شأن‌هایی را داراست که در جلسات بعدی بدان‌ها خواهیم پرداخت.

کلیات سعدی ماحصل سفرهای بیرونی و اندرونی سعدی است

وی در ادامه کتاب کلیات سعدی را ماحصل سفرهای متعدد بیرونی سعدی به نواحی مختلف و اندرونی او به خویشتن خود دانست و با خواندن این بیت از سعدی «به گیتی نوردی نکن پای‌ریش / سفر از خود می‌توان کرد از خود به خویش» افزود: حکمت اینکه گذشتگان و نیاکان ما برای انسان دو ضمیر خود و خویش در نظر گرفته‌اند این است که در اصل دو ضمیر داریم، یکی ضمیر پنهان ما یعنی خویش که از ازل تا بدو تولد با ما بوده است و دیگری ضمیر پیدا یعنی خود، که پس از به دنیا آمدن همراه ما است. این استناد دانشگاه در ادامه این دو ضمیر را متمایز از یکدیگر دانست و گفت: ما بدون خود و با خویشتن خویش به دنیا می‌آییم و پس از به دنیا آمدن، با آموزش از پیرامون خود به خودآگاهی می‌رسیم. یعنی همان ضمیری که آن را خود می‌نامیمسعدی هم در این باره می‌گوید:

در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن
من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود

سَرامی در این باره گفت: در اصل، بزرگترین سفر بشر در طول زندگی خود، سفر از خود به خویشتن است. به عبارتی ما از خودآگاهی‌مان، که از زمان حیات آغاز می‌شود، به ناخودآگاه‌مان، که از ازل تا بدو تولد با ما بوده است، سفر می‌کنیم که درواقع همه راه هم همین است.