اسرائیل در سیاه‌چاله نتانیاهو

علی ودایع کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی نوشت: حدود یک ماه از عملیات طوفان‌الاقصی و سیلی سنگین حماس به اسرائیل می‌گذرد. وزن‌کشی خاورمیانه پس از ماجرای هفتم نوامبر تفاوت‌های زیادی نسبت به گذشته خواهد کرد . بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خاورمیانه تحت‌الشعاع این وضعیت رفتار کاملا متفاوتی نشان خواهند داد.

آن‌چیزی که تا اینجای کار می‌توان گفت این است که چالش‌های درونی رژیم صهیونیستی تشدید خواهد شد. اسرائیلی‌ها ظرف حداقل 40 هفته تاپیش از طوفان الاقصی مقابل کابینه دست راستی «بنیامین نتانیاهو» صف‌آرایی کرده بودند. نخست‌وزیر صهیونیستی تلاش می‌کرد سیستم قضایی اسرائیل را مرعوب کند و در این راه منتقدان داخلی سرکوب یا حذف شدند. وضعیتی که بی‌بی برای اسرائیل رقم زد منجر به نافرمانی مدنی ، جدال داخلی و در نهایت فروپاشی رابطه دولت – ملت در سرزمین اشغالی شد.

از منظر رئالیستی شاید بتوان گفت ؛ طوفان‌الاقصی در سایه برهم خوردن توازن قدرت و آسیب‌پذیری شدید اسرائیل عملیاتی شده‌است. به موازات این مسائل ، شاهد بی سابقه‌ترین کاهش ارزش شکل (واحد پولی اسرائیل) ، فرار سرمایه از سرزمین اشغالی ، سقوط بورس  ، افزایش رکود و تورم در سرزمین اشغالی هستیم.

در سرزمین اشغالی برخی علنی و برخی دیگر پنهانی می‌گویند که نتانیاهو مقصر اصلی ضربه کشنده طوفان‌الاقصی است. نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد،نخست‌وزیر منفور اسرائیل در سرزمین اشغالی هم جایگاهی ندارد. بی‌بی با تشکیل کابینه جنگ تلاش کرد اپوزیسیون اسرائیل را با خود متحد کند اما نوع برخورد با حماس هم به داستان جدیدی برای مناقشات داخلی صهیونیست‌ها تبدیل شد.

خانواده اسرایی که در دست حماس هستند از حملات اسرائیل به غزه خشمگین هستند. آنها می‌گویند که نتانیاهو ارزشی برای جان شهروندان خودشان هم قائل نیست. کشته شدن حدود 60 نفر از اسرا در حملات سنگین اسرائیل خشم فزآینده‌ای در دل منتقدان سرسخت نتانیاهو ایجاد کرده‌است. تلفات و هزینه‌های ارتش اسرائیل در جهنم غزه هم مساله بزرگی برای اسرائیل است.

در این میان،چهره زخمی شهرک‌های صهیونیستی منجر به شکل‌گیری نوعی سرخوردگی در میان اسرائیلی‌ها شده‌است که خشم آنها نسبت به کابینه بی‌بی را تشدید می‌کند. در زمان طوفان الاقصی سوال بنیادین اسرائیلی‌ها این بود که «ارتش کجاست؟ ما در مقابل حماس تنها ماندیم!؟» با گذشت یک ماه صهیونیست‌ها هنوز احساس تنهایی می‌کنند ، چون «شاه‌بی‌بی» نه تنها حس امنیت را به اسرائیلی‌ها نبخشیده که آنها را رها کرده‌است.

شیب کاهش حمایت‌ها از نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با سرعت سرسآم آوری درحال افزایش است. نتایج نظرسنجی اندیشکده «دموکراسی اسرائیل»، نشان می دهد که تنها 7 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی به نتانیاهو برای پیگیری جنگ اعتماد دارند. بر اساس تحقیقات موسسه «آزادی و مسئولیت» دانشگاه رایشمن، حمایت از نتانیاهو به طور کلی به 3.9 از 10 کاهش یافته است.

«داهلیا شیندلین» استراتژیست سیاسی، می‌گوید: «در اینجا دو سناریو وجود دارد. اولین مورد، اعداد مربوط میزان محبوبیت نتانیاهو است که بد هستند و بدتر می شوند. به نظر نمی رسد که او از نظر محبوبیت در بین افکار عمومی با رشدی مواجه باشد، و در مورد میراث او ... این لکه ای است که تیتر 30 سال زندگی حرفه ای خواهد بود.»

استرس آمریکا درباره جنون اسرائیل

حالا در کنار تمام آنچه که گفته شد ؛اختلافات قدیمی کاخ‌سفید را هم اضافه کنید. اگرچه ظاهرا آمریکایی‌ها برای اسرائیل زخمی آغوش گشوده‌ و نیرو به مدیترانه اعزام کرده‌اند یا حتی با نیروهای مقاومت در برخی موارد درگیر شده‌اند اما نشانه‌های مشخصی از ادامه تنش‌های قدیمی یا حتی بگومگو بین آنها دیده‌ می‌شود.

رفتار شناسی آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که واشنگتن نه تنها دنبال گسترش میدان جنگ نیست که از هر پیام آشکار و پنهان استفاده می‌کند تا حجم آتش غزه را فریز کند.

مقامات کاخ سفید می گویند که فشار بایدن باعث شده است که اسرائیل مجددا اینترنت غزه را وصل کند و اجازه دهد مقدار محدودی از کمک های بشردوستانه وارد غزه شود. همچنین مدعی هستند اگر فشارهای بایدن نبود، این احتمال وجود داشت که نیروهای نظامی اسرائیل زودتر و سنگین‌تر از آنچه در حال وقوع است وارد غزه می شدند.

واشنگتن در میان گرد و خاک طوفان الاقصی و حملات سخت اسرائیل به غزه دنبال برجسته سازی راهکار دوکشوری به عنوان یک آلترناتیو بازدارنده مقابل جنگ و تکرار کشتار است.«جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید: «وقتی این بحران تمام شود، باید چشم اندازی از آینده وجود داشته باشد، و از نظر ما [این چشم انداز] باید راهکار دو دولتی باشد».

«ریشی سوناک» نخست وزیر بریتانیا ، «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه و برخی کشورهای عربی «مذاکرات جدی» پیرامون راه حل دو دولتی را مطرح کردند.  نکته اینجاست که مجازات دسته جمعی مردم غزه و نبود یک راهبرد منسجم برای کنترل وضعیت فلسطینی‌ها این راهبرد آمریکا را ناکام گذاشته است.راهکار دو کشوری هزینه‌های مالی سنگینی به حامیان آن تحمیل خواهد کرد. از طرف دیگر جریان مقاومت به عنوان یک عنصر قدرتمند در لبنان ، عراق، سوریه ، یمن و در نهایت قلب غزه حرف‌هایی برای گفتن دارند.  در همین حال، نتانیاهو هم مخالف سرسخت تشکیل کشور و حکومت فلسطینی است. در سپتامبر ۲۰۲۲ نظرسنجی مؤسسه دموکراسی اسرائیل که یک اندیشکده غیرحزبی است، نشان داد که تنها ۳۲ درصد از ساکنین سرزمین اشغایل از راهکار دو دولتی حمایت می‌کنند، در حالی که در پنج سال قبل، ۴۷ درصد از آنان حامی این ایده بودند.

آمریکایی‌ها مدت‌هاست که دنبال یک جایگزین برای نتانیاهو هستند. شاید امید اول واشنگتن اپوزیسیون اسراییل باشد اما آنها تا اینجای کار نشان دادند که توانایی هدایت رژیم صهیونیستی را ندارد. بهترین گزینه برای واشنگتن کودتا در قلب حزب لیکود یا حتی ترور شاه‌بی‌بی است.

تنها اتفاقی که ممکن است راه نجات نتانیاهو باشد ؛ ادعای «ریشه‌کنی حماس در غزه است.» این راهبرد همان سیاه‌چاله‌ای است که می‌تواند اسرائیل را در خود ببلعد ؛ احساس انزوای کشنده کابینه دست راستی اسرائیل امکان جنون و تشدید حملات کور اسرائیل را تشدید می‌کند.

اسرائیل ضمن کشتار دسته جمعی مردم غزه حمله زمینی را به هر قیمتی ادامه دهد. در عین حال، پای ایران و حزب‌الله لبنان به جنگ کشیده شود. نتانیاهو سال‌هاست عطش جنگ آمریکا و ایران را در رویاهایش بهم می‌بافد اما حتی «دونالد ترامپ» هم با دل او راه نیامد.

وضعیتی که تصویر شد ، نوک کوه یخ فجایعی است که رژیم صهیونیستی با آن درگیر شده‌است. آمریکایی‌ها معتقدند که نمی‌توانند منتظر گذشت زمان بمانند و باید هرچه سریع‌تر با کم‌ترین هزینه و بالاترین سود تهدید را به فرصت تبدیل کنند. شاید آتش‌بس در غزه و تغییر نخست وزیر اسرائیل ابتدایی‌ترین گزینه برای نجات اسرائیل از سیاه چاله نتانیاهو باشد.