حمایت‌ از نخبگان حوزه علوم انسانی بیشتر شبیه شوخی است/نبود رویکرد نوآورپرور در آیین‌نامه ارتقاء

رئیس شورای سیاست‌گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با اشاره به حمایت برخی از نهادها از استعدادهای برتر علوم انسانی با تاکید بر اینکه این حمایت‌ها و حد و اندازه آنها بیشتر شبیه یک شوخی است، گفت: فضای علوم انسانی دچار سیاست‌زدگی است و مشاهده می‌شود بعضی از جناح‌ها به دنبال استفاده ابزاری از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی علوم انسانی به نفع خود هستند.

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام دکتر رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم در نشست خبری هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی که امروز در محل پژوهشگاه مطالعات اجتماعی وزارت علوم برگزار شد، تاکید کرد: زمانی می‌توان به تحول بنیادین امیدوار بود که فضای علوم انسانی در کشور زنده و با نشاط و رقابت برای نقد و نوآوری ملموس باشد و برای ایجاد این تحول بنیادی باید اشراف لازم از سوی استادان و محققان نسبت به نظریات جدید جهانی وجود داشته باشد و گفتگوهای آزاد علمی میان صاحبان نظریه‌های متفاوت چه در داخل و چه در سطح جهانی در حد بالایی صورت گیرد.

وی با اشاره به بودجه‌های اندک حوزه علوم انسانی در کشور، اظهار کرد:  واقعیتی که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، این است که سرمایه‌گذاری پژوهشی به ویژه در زمینه تحول در علوم انسانی بسیار اندک و چه بسا در حد صفر است و لازم است از مسؤولان این پرسش را داشت که سهم بودجه پژوهش علوم انسانی از کل بودجه پژوهش کشور چقدر است؟ چرا دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی علوم انسانی بودجه چندانی برای فعالیت‌های پژوهشی و پیراپژوهشی ندارند؟

غلامی با اشاره به حمایت نهادهایی چون صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و بنیاد ملی نخبگان از استعدادهای برتر و از نخبگان علوم انسانی با تاکید بر اینکه این حمایت‌ها و حد و اندازه آنها بیشتر شبیه یک شوخی است، ادامه داد: فضای علوم انسانی دچار سیاست‌زدگی است و مشاهده می‌شود بعضی از جناح‌ها به دنبال استفاده ابزاری از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی علوم انسانی به نفع خود هستند و به همین دلیل، نه تنها آزاداندیشی در دانشگاه‌ها کم شده است، بلکه سایه نگاه‌های امنیتی بر سر استادان علوم انسانی دیده می‌شود. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، مساله دیگر در بحث تحول در علوم انسانی را به تصمیماتی که برای ارتقای علوم انسانی گرفته می‌شود، مرتبط دانست و ادامه داد: خیلی از این تصمیمات، نه توسط متخصصان درجه یک این عرصه گرفته می‌شود و نه از پختگی کافی برخوردار است. این مطلب بارها و به درستی تکرار شده که مهندسین یا متخصصان علوم‌ پایه با نهایت احترامی که برایشان قائل هستم، درک درست و عمیقی از علوم انسانی ندارند و معمولا رفتار تحقیرآمیز و مخربی با این علوم دارند.

وی در ادامه منطق آیین‌نامه ارتقای اعضای هیات علمی را متناسب با عقلانیت حاکم بر علوم انسانی ندانست و افزود: این آیین‌نامه ناقدپرور و نوآورپرور نیست و علوم انسانی را به شدت سطحی و کم عمق کرده است. برخی از بزرگان مشهور فلسفه در دنیا، بعد از ۲۰ سال یا در مواردی بیشتر، مطالعه و تأمل عمیق، تازه توانستند یک نظریه تحول آفرین ارائه کنند. دانشمندان ما در علوم انسانی و اسلامی زمانی می‌توانند نوآوری کنند که با آنها مانند کارمند ادارات رفتار نشود.

رئیس شورای سیاست‌گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، بیان کرد: من زمانی که در اوایل دهه ۸۰ دبیر هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی بودم، آن زمان به مسؤولان می‌گفتم تا زمانی که بستر طبیعی و مساعد و شوق‌انگیز برای نظریه‌پردازی وجود نداشته باشد، برگزاری کرسی‌های عرضه نظریه فایده‌ای ندارد، اما همکاران من ترجیح دادند به جای ایجاد بسترهای نظریه‌پردازی، کرسی‌های ارزیابی نظریاتی را که وجود ندارد، تاسیس کنند.

غلامی، روند اصلاح و تقویت آیین‌نامه ارتقاء را غلط دانست و گفت: بعضی مسؤولین عمل‌گرای ما، نه فقط از علوم انسانی چیز چندانی نمی‌دانند، بلکه حاضر نیستند صورت مساله را عمیقاً درک کنند. ما اخیراً یک متن ۸۰ صفحه‌ای درباره نقد و ارزیابی آیین‌نامه ارتقاء برای مسؤولین فرستادیم، اما آن مقام مسؤول اعلام کرد که من حتی یک جمله هم از این متن مفصل شما نتوانستم برای درج در آیین‌نامه پیدا کنم. من مایل بودم به ایشان بگویم ما نجار یا خیاط نیستیم. کار ما یک کار عمیق فکری است. اول آن ۸۰ صفحه را دقیق مطالعه کن و درباره محتوای آن تعمق کافی داشته باش تا تدریجاً متوجه بشوی اشکال کار کجاست، بعداً به طور طبیعی راه برای اصلاح آیین‌نامه باز خواهد شد.

وی یادآور شد: ارتباط دستگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای حل مسائل خودشان بسیار کم است یا مراجعات به آنان، بیشتر جنبه تشریفاتی و تزئینی دارد. این عدم‌ مراجعه و نداشتن مساله جدی علمی به فقدان جریان پیدا کردن حکمرانی علمی در ایران منجر می‌شود. در طرف مقابل، دانشگاه‌ها هم انگیزه چندانی برای حل مبتکرانه مسائل کشور ندارند و این مشکل به فضای مرده و بی رمق علوم انسانی و کمبود انگیزه در دانشگاه بر می‌گردد.

وی با اشاره به برگزاری کنگره علوم انسانی اسلامی، گفت: کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی به منزله یکی از توابع مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و البته به عنوان یک کنگره غیر دولتی، تا الان بیش از ۷۰۰ مقاله علمی در ۱۶ رشته اصلی علوم انسانی عرضه کرده است.

غلامی ادامه داد: ما در کنار برپایی کنگره، متون علمی گوناگونی را منتشر کرده‌ایم که امروز از آنها به عنوان متن آموزشی یا کمک آموزشی استفاده می‌شود. یکی از مزیت‌های فعالیت‌های علمی کنگره علوم انسانی اسلامی، توجه جدی به نقد و تضارب آراء است. چه تضارب آرا با موافقان این علوم و چه مخالفان این علوم و در این ۱۵ سال، آغوش خودمان را به روی نقدهای عالمانه باز کردیم و حتی در برگزاری نشست‌های نقد علوم انسانی اسلامی پیشقدم شدیم.

وی در پایان یادآور شد: همکاری با محققان دنیای اسلام یکی دیگر از اقدامات کنگره علوم انسانی اسلامی بوده است، به طوری‌که موفق شدیم علاوه بر شناسایی محققان برجسته در زمینه علوم انسانی اسلامی در نقاط گوناگون دنیا، با برخی از آنها رابطه علمی برقرار کنیم. امیدوارم کنگره هفتم نیز یک کنگره ممتاز در جهت تکمیل راهی باشد که از ۱۵ سال پیش آغاز شده است.

انتهای پیام