گلپا؛ از «مرد حنجره‌طلایی» تا «قربانی قهر و جفا»

سه‌شنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۲ روز وداع با یکی از ستون‌های آواز و گلی از گل‌های جاویدان موسیقی اصیل ایران بود که به‌تعبیر کیوان ساکت، «قربانی قهر و جفای» حکومت جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب ۵۷ شد.

اکبر گلپایگانی مشهور به «گلپا» در بهمن ۱۳۱۲ خورشیدی به دنیا آمد و در بهار زندگی هنری خود چنان درخشید که دوستدارانش او را «مرد حنجره‌طلایی» موسیقی فاخر ایران لقب دادند.

ویژه‌برنامه‌ای که کاملِ آن را می‌توانید در این‌جا بشنوید، علاوه‌بر مروری بر زندگی و فرازونشیب‌های زندگی هنری و کار اکبر گلپا، شامل بخش‌هایی از گفت‌وگوهای او با رادیوفردا و نیز گفت‌وگو با کیوان ساکت دربارۀ این خوانندۀ فقید است.

Embed share

گلپا، گلی از گلستان جاوید موسیقی ایران

by رادیو فردا Embed share The code has been copied to your clipboard. The URL has been copied to your clipboard

• ارسال به فیس‌بوک  
• ارسال به توئیتر  

No media source currently available

0:00 0:04:28 0:00 لینک مستقیم

• 128 kbps | MP3
• 64 kbps | MP3

اکبر گلپایگانی در ۱۵ سالگی همراه با ایرج خواجه‌امیری، که او نیز سال‌ها بعد دیگر خوانندۀ پرطرفدار روزگار شکوه موسیقی ایران شد، به مدرسۀ نظام رفت و از همین زمان تلاش خود را برای آموختن موسیقی ایرانی به‌طور جدی‌تر آغاز کرد.

ایرج، همکار قدیمی گلپا، در مراسم وداع با پیکر گلپا، او را دوست و همکاری توصیف کرد که توانا بود، اشعار زیبا و پرمعنا انتخاب می‌کرد و مردم را دوست‌ داشت.

آقای گلپایگانی از اوایل دهه ۳۰ خورشیدی تا روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی، نزد هنرمندان و استادان سرشناسِ موسیقی ازجمله نورعلی برومند، اسماعیل قهرمانی، ابوالحسن صبا، یوسف فروتن، اسماعیل ادیب خوانساری و دیگر چهره‌های ماندگار آموخت و تجربه کرد.

در سال ۱۳۳۷ داوود پیرنیا، مبتکر برنامه فاخر و ماندگار «گلها»، گلپا را به رادیو دعوت کرد و با «گلهای جاویدان» به شهرت رسید و پس از آن به خواننده‌ و هنرمندی توانا در سطح اول موسیقی ایران تبدیل شد. گلپا را یکی از پیشگامان موسیقی دستگاهی ایران می‌دانند.

با پایان نظام شاهنشاهی در سال ۱۳۵۷، فعالیت بسیاری از هنرمندان، خواننده‌ها و موسیقی‌دانان ایران ازجمله گلپا ممنوع و محدود شد.

کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده نام‌آشنای تار، در گفت‌وگو با رادیوفردا دربارۀ ویژگی‌های آوازی اکبر گلپایگانی و شیوۀ منحصربه‌فرد او می‌گوید که گلپا هر چه را می‌آموخت و تجربه می‌کرد، در قالب‌های نو و همسو و مطابق خواست جامعه عرضه می‌کرد.

آقای ساکت، اکبر گلپایگانی را «یکی از قربانیان قهر و جفای» حکومت ایران به هنرمندان شاخصی می‌داند که حاضر به همراهی با انقلابیون ۵۷ نشدند.

در تمام سال‌های پس از انقلاب و درحالی‌که برادر کوچک‌تر اکبر گلپایگانی، محمد گلپایگانی مشهور به «گلریز»، با اجرای سرودهای انقلابی و همسو با سیاست‌های حکومت در صداوسیما فعالیت می‌کرد، گلپا و بسیاری دیگر از هم‌نسلان و هم‌قطاران توانمندش همچون محمود خوانساری، مرضیه، هایده و نادر گلچین به‌دلیل همسو نشدن با سیاست‌های حکومتی تا سال‌ها خانه‌نشین شدند یا جلای وطن کردند و صدای ماندگارشان دور از میهن و زادگاه‌شان خاموش شد.

بیشتر در این باره:

اکبر گلپایگانی با آوازخوانی ایرج به خاک سپرده شد

گفت‌وگوی اختصاصی (۱۴۰۰)

گلپا: تاریخ قضاوت می‌کند که برای موسیقی چه کردیم