سیگار کشیدن «خلق و خو» را بهتر می‌کند؟

در حالیکه افزایش مصرف دخانیات و سیگار بویژه در گروه‌های سنی حساس و همچنین از بین رفتن قبح مصرف، ارزان و در دسترس بودن آن، مصرف بی رویه دخانیات در شبکه نمایش خانگی، تبلیغات و فروش در فضای مجازی و ... صدای مسئولان دستگاه‌های درگیر عوارض این مواد را بلند کرده، حالا آنها از نگرانی‌هایشان و وضعیت مصرف دخانیات در گروه‌های سنی ۱۳ تا ۱۵ سال می‌گویند که بر اساس مطالعات سال ۱۳۹۵، ۳.۴ درصد این گروه سنی مصرف کننده سیگار بودند که از این بین سهم پسران ۴.۸ درصد و سهم دختران ۲.۱ درصد بوده است. در این گروه سنی ۵.۷ درصد مصرف کننده قلیان بودند که ۷.۳ درصد پسران و ۴.۳ درصد دختران بودند. مقایسه این ارقام با مطالعه قبلی که در سال ۱۳۸۶ انجام شده است، نشان داد که مصرف سیگار در بین دختران از ۰.۹ به ۲.۱ درصد افزایش یافته است که این یعنی شاهد ۱۳۳ درصد افزایش مصرف «دختران» هستیم.

عدم آگاهی کامل مردم از مضرات مصرف دخانیات و خصوصا قلیان، عاملی برای افزایش مصرف مواد دخانی شده است چرا که از منظر کارشناسان و متخصصان، مصرف قلیان، دروازه ورود به مصرف سیگار برای نوجوانان و جوانان است حال آنکه شاید کمتر مصرف کننده‌ای بداند که ۷۰ ماده شیمیایی سرطان‌زا در دود دخانیات وجود دارد و هر وعده قلیان معادل مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ سیگار است. همچنین دود تنباکو و سیگار حاوی بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است.

استعمال دخانیات بالاخص قلیان شاید راهی برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح و وقت پر کنی جوانان شده است اما روند افزایشی استعمال سیگار در میان خانم‌ها نسبت به آقایان آن هم با رشدی بالای ۷۰ درصد (حتی برای دختران ۱۲ تا ۱۵ سال تا ۱۳۳ درصد افزایش داشته است‌) همراه بوده که رقمی تکان‌دهنده است. کاهش سن شروع مصرف دخانیات در کشور بویژه در زنان، شاید عاملی برای ایجاد کمیته‌ای در شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت مبارزه با استعمال دخانیات شده است.

اما فراموش نکنیم طبق تحقیقات صورت گرفته، سیگار اختلالات روان را دو برابر می‌کند و خطر بستری شدن بیمار روانی در آسایشگاه را تا ۲۵۰ درصد افزایش می‌دهد.

بر اساس اظهارات متخصصان، عوارض استعمال دخانیات ۱۵ تا ۲۰ سال بعد اثراتش را نشان می‌دهد اما از طریق کنترل دخانیات می‌توان یک سوم سرطان‌ها را در کشور کاهش داد و در حالیکه ۱۲ تا ۱۴ درصد جامعه ما دخانیات مصرف می‌کنند، وظیفه کنونی حمایت از گروه ۸۵ درصدی است که مصرف‌کننده نیستند. در این میان تصویب مالیات دخانیات در لایحه برنامه هفتم توسعه، نیز گامی در حمایت از سلامت عمومی نام برده می‌شود؛ گامی که با اجرای ضوابط فروش و عرضه این محصولات، از جمله رعایت فاصله ۱۰۰ متری از مراکز فرهنگی و آموزشی، ممنوعیت فروش نخی سیگار و فروش آن به افراد زیر ۱۸ سال، ممنوعیت تبلیغات، عدم فروش محصولات قاچاق و تشدید نظارت‌ها می‌تواند مستحکم‌تر شود.

این در حالیست که میزان افزایش مالیات محصولات دخانی از جمله سیگار و تنباکو همواره محل مناقشه است چراکه تولیدکنندگان معتقدند افزایش قیمت منجر به افزایش قاچاق خواهد شد، اما دست‌اندرکاران وزارت بهداشت می‌گویند افزایش مالیات منجر به کاهش مصرف دخانیات خواهد شد اما در این میان عده‌ای دیگر نیز معتقدند میزان افزایش قیمت هیچ تاثیری بر کاهش مصرف نخواهد داشت و تا زمانیکه ساختار قیمت گذاری محصولات دخانی به گونه‌ای باشد که با درج حداقل قیمت‌ها روی بسته بندی محصولات دخانی، صنایع دخانی به دنبال پرداخت مالیات کمتر باشند، حتی افزایش صد در صدی مالیات هم موجب کاهش مصرف نخواهد شد.

مهمترین دلایل جوانان برای سیگار کشیدن

مخالفت با والدین علتی برای سیگار کشیدن دانش‌آموزان؛ با جبران محبت، باعث کاهش این امر شوید

در این رابطه با دکتر محمد رضا جلالی عضو هیئت مدیره انجمن مراکز درمان سوءمصرف مواد در خصوص علل گرایش جوانان و نوجوانان به سیگار و مواد دخانی به گفت‌وگو نشستیم، که وی مهمترین علت تمایل به مصرف سیگار بنابر اظهارات خود افراد را «کاهش استرس‌» و « احساس لذت» اعلام کرد و گفت: از نظر روانشناسان نیز رفع عصبانیت، کنجکاوی، احساس شخصیت، ترس از طرد از گروه، تقلید از دیگران، احساس خوشی و نشاط ، لجاجت و مخالفت با روش‌ها و سخت گیریهای والدین، کمبود محبت در خانواده، عشق زود هنگام، تحریک صحیح ناخواسته از طرف والدین، وجود افراد سیگاری در خانواده، رفع تنهایی، اعتراض به مدیران و مسوولان اجتماعی از جمله دلایل تمایل به مصرف سیگار ذکر شده است.

وی در ادامه با استناد به یک تحقیق اظهار کرد: این در حالیست که عمده شکایت دانش‌آموزان، سخت‌گیری بیش از حد والدین و علل گرایش به سیگار نیز مخالفت با والدین بوده است لذا می توان با جبران کمبود محبت در خانواده، سبب کاهش سیگار کشیدن جوانان شد.

عضو هیئت مدیره انجمن مراکز درمان سوءمصرف مواد ضمن تاکید بر اینکه تفاوت‌های مهمی در علل گرایش به سیگار در جوامع مختلف وجود دارد گفت: مثلا در ایران، شکستن تابوی سنتی از زن و همچنین احساس برابری با مردان از جمله دلایل گرایش زنان به دخانیات به شمار می‌رود. البته گرایش به مصرف سیگار، موضوعی پیچیده با علل متعدد است که به ابعاد شخصیتی فرد و گروه‌های اجتماعی و اقتصادی مرتبط است؛ به عبارت دیگر هیچ فرد سیگاری یک شبه سیگاری نمی‌شود بلکه دلایل متعدد از دوران جنینی به بعد دست به دست هم می‌دهند تا در نهایت یک فرد سیگاری را به وجود آورند.

۵ دلیل اصلی افراد برای شروع کشیدن سیگار

به گفته جلالی «عوامل خانوادگی»، «گروه همسالان» و «باورهای اشتباه» از جمله مهم‌ترین عوامل سوق دهنده فرد به سمت مصرف سیگار است اما پنج دلیل اصلی شروع مصرف سیگار فشار همسالان، نفوذ والدین، تاثیر رسانه‌ها، عوامل ژنتیکی و استرسی هستند.

وی با اشاره به نقش خانواده به عنوان اولین و امن‌ترین کانون ایمنی‌بخش به فرد که می‌تواند تاثیر مهمی در شکل گیری شخصیت سالم یا ناسالم اجتماعی داشته باشد افزود: به عبارت ساده‌تر خانواده همانطور که با حمایت‌های خود می‌تواند فرزند را در مسیر موفقیت و کسب افتخارات بزرگ قرار دهد، به همان نسبت با ایجاد فشار روانی سبب بروز اختلالات روانی و ناسازگاری‌های اجتماعی در وی می‌شود که نوجوان برای رهایی از فشارهای خانواده به دنبال راه چاره می‌گردد و چه بسا به مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر دیگر روی بیاورد.

سهم والدین سیگاری در سیگاری شدن فرزندشان

عضو هیئت مدیره انجمن مراکز درمان سوءمصرف مواد ادامه داد: والدین به عنوان الگوی نوجوان می‌توانند سهم زیادی در گرایش وی به سمت مصرف سیگار داشته باشند. وقتی نوجوان یا جوان در خانواده‌ای زندگی می‌کند که هر دو والد یا یکی از آن‌ها آزادانه سیگار می‌کشد و به واسطه آن احساس سرخوشی دارد، نسبت به مصرف این ماده ترغیب می‌شو، به ویژه وقتی والد مصرف کننده قهرمان رویایی فرزند باشد، این الگو پذیری دو چندان خواهد شد.

دوستان سیگاری؛ خطرناک‌ترین علت گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف سیگار

وی در ادامه به نقش گروه همسالان به عنوان یکی از علل گرایش جوانان و نوجوانان به سیگار نیز اشاره و در این خصوص گفت: روانشناسان معتقدند داشتن دوستان سیگاری در دوران نوجوانی و جوانی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علل گرایش به مصرف دخانیات از جمله سیگار خواهد بود. اگر نوجوان برای ورود به گروه همسالان و پذیرش از جانب دوستان خود به سیگار کشیدن تشویق شود، زمینه برای گسترش ابعاد خطر آفرین این معضل اجتماعی فراهم خواهد شد و چه بسا نوجوان در آستانه تباهی قرار می‌گیرد.

از کشیدن اولین نخ سیگار تا سیگاری شدن، راهی ۳ ساله

جلالی ادامه داد: باور به تاثیر سیگار در رهایی از تنش‌ها و فشارهای روانی، جمعیت زیادی را به مصرف این ماده پر خطر سوق می‌دهد این در حالیست که بین مصرف نخستین نخ سیگار تا سیگاری شدن یک دوره پنهان ۳ ساله وجود دارد؛ به این معنی که وسوسه ناشی از مصرف نخستین سیگار می‌تواند تا مدت‌ها در وجود فرد پنهان بماند و مانند خاکستر زیر آتش با اولین جرقه شعله ور شود.

تقلید از شخصیت‌های سینمایی و قیمت ارزان، عاملی دیگر برای سوق یافتن به سوی سیگار

عضو هیئت مدیره انجمن مراکز درمان سوءمصرف مواد همچنین به نقش رسانه‌ها در گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف سیگار نیز اشاره کرد و گفت: یکی از علل گرایش نوجوان یا جوان به سمت مصرف سیگار، تقلید از هنرپیشه یا شخصیت اجتماعی محبوب اوست. در رسانه‌های نمایشی همچون سینما و تلویزیون هنر پییشه‌ها به راحتی سیگار می‌کشند بدون اینکه مانعی وجود داشته باشد. به همین دلیل رفتار کردن مثل قهرمان فیلم‌ها و سریال‌ها برای تماشاگران بسیار جالب و لذت بخش خواهد بود. در دسترس بودن آسان و همچنین قیمت ارزان سیگار نیز از عواملی هستند که در این مسیر به فرد کمک می‌کنند تا به راحتی از هنر پیشه‌ها تقلید کنند.

باور غلط؛ سیگار کشیدن خق و خو را بهتر می‌کند!

جلالی در ادامه این گفت‌وگو عنوان کرد: یک شخصیت سالم می‌داند که سیگار به طور موقت و براساس تلقین‌های شخص مصرف کننده، خاصیت کاهش دهنده نوسانات خلقی را دارد این در حالیست که افراد سیگاری فکر می‌کنند در نتیجه مصرف سیگار، رفتار بهتری از خود نشان می‌دهند. افسردگی، اضطراب و فشارهای روانی عواملی هستند که فرد را به مصرف سیگار ترغیب می‌کنند.

زنان بیشتر از مردان در معرض بیماریهای مرتبط با مصرف مواد دخانی

عوارض سیگار کشیدن در دوران بارداری

عضو هیئت مدیره انجمن مراکز درمان سوءمصرف مواد با تاکید بر اینکه زنان سیگاری بیشتر در معرض بیماریهای مرتبط با مواد دخانی هستند گفت: این نه تنها شامل بیماری‌هایی مانند سرطان ریه و بیماری‌های قلبی است بلکه زنان خطراتی را تجربه می کنند که عمدتاً مربوط به سلامت باروری آنهاست؛ مثلا نامنظمی چرخه قاعدگی و یا آنها همچنین زودتر وارد یائسگی می‌شوند. البته زنانی که در دوران بارداری سیگار می کشند بیشتر دچار عوارض منفی مربوط به بارداری مانند پره اکلامپسی، سپسیس نوزادان و یا نرخ زایمان پایین تر می‌شوند.

زنان کمتر از مردان می‌توانند سیگار را ترک کنند

تنظیم خلق و کاهش استرس، توجیه زنان برای سیگار کشیدن!

وی افزود: بنابراین، علاوه بر اینکه زنان اثرات منفی بیشتری با سیگار کشیدن را تجربه می کنند، کمتر هم می‌توانند سیگار را ترک کنند. داده‌های ملی جمع آوری شده در آمریکا حاکیست در ۴۰ سال اخیر، نرخ ترک سیگار برای زنان کمتر از نرخ ترک برای مردان است. بر اساس مطالعات صورت گرفته زنان به طور کلی برای تنظیم خلق و کاهش استرس سیگار می‌کشند اما مردان اغلب با هدف لذت جویی سیگار می کشند.

بیشتر بخوانید:

آمار عجیب از افزایش مصرف دخانیات در ایران

۲۳۳۲۳۶