تحلیل مجید تفرشی از پشت‌پرده زلزله سیاسی در کابینه بریتانیا/ دیوید کامرون مأمور پیشبرد «پلن بی» شد/ تهران ـ لندن بر مدار بهبود روابط؟

ابوالفضل خدائی: دولت ریشی سوناک تغییرات قابل توجهی را به خود دیده است. دیوید کامرون، نخست‌وزیر اسبق بریتانیا به عنوان وزیر خارجه جدید این کشور معرفی شده تا جایگزین جیمز کلورلی شود. در پی این تغییرات در کابینه، کلورلی می‌شود راهی وزارت کشور می شود به طور رسمی جای وزیر کشور جنجالی و پرحاشیه بریتانیا یعنی سوئلا براورمن را بگیرد. اما دلیل این تغییرات چیست؟ آیا انتخابات سال آینده در بریتانیا و وضعیت بد دولت سوناک منجر به این تحولات شده است؟

دکتر مجید تفرشی پژوهشگر و تاریخدان در گفتگو با خبرآنلاین درباره تغییرات کابینه دولت سوناک گفت: تغییرات اخیر در کابینه بریتانیا را باید به صورت یک موضوع مهم و چندوجهی مورد ارزیابی قرار داد. در مورد سوئلا برآورمن وزیر کشور پرحاشیه برکنار شده باید گفت که او با رویکرد خود زیر فشار افکار عمومی قرار داشت. برآورمن طی یک ماه اظهارات تندی را علیه تظاهرات ضد اسرائیلی در بریتانیا مطرح کرده و خواستار لغو این تحرکات اعتراضی شده بود. اظهارات او با موجی از خشم و عصبانیت احزاب سیاسی مخالف مواجه شد و حامیان فلسطین را شدیدا عصبانی کرد.
برآورمن صریحا تظاهرات چند صدهزار نفری حامی فلسطین و ضداسراییل را تظاهرات نفرت خواند، تظاهرکنندگان را اوباش حامی فلسطین خطاب کرد، از تندروان افراطی تژادپرست حمایت کرد و بدتر از همه پلیس را متهم به جانبداری از تظاهرکنندگان حامی فلسطین و حامی آتش بس غزه متهم کرد.

در حالی که وزیر کشور باید حامی پلیس باشد، این اظهارات او موجب خشم نیروهای پلیس بریتانیا و فرماندهی آنان شد. مواضع برآورمن در مورد پناهجویان نیز قابل توجه و عجیب بود. در مورد افراد بی خانمان و حتی افرادی که قانونی به بریتانیا مهاجرت کرده بودند مواضع تندی داشت که در برکناری او موثر بود. سیاست او در اعزام پناهجویان به رواندا با شکست و تحقیر دولت مواجه شد.

>>>بیشتر بخوانید:

دیوید کامرون وزیر خارجه انگلیس شد

وزیر کشور انگلیس برکنار شد

از سوی دیگر نگاه تند تحقیرآمیز او به مهاجران و خارجی ها، به خصوص از سوی کسی که خودش و رییس دولتش خارجی تبار هستند به شدت مورد تقبیح واقع شد. او حتی افراد بیخانمان و کارتن خواب را اشخاصی خطاب کرد که نه به دلیل فقر بلکه به عنوان سبک زندگی، بی خانمانی را شخصا برگزیده اند.

این شرایط نه تنها موجب خشم سیاستمداران رقیب، نخبگان، رسانه ها و افکار عمومی نسبت به وزیر کشور برکنار شده گشت، بلکه موجب از دست رفتن حمایت سوناک از برآورمن نیز شد.

تفرشی با اشاره به اینکه طرف دیگر برکناری ها در کابینه ریشی سوناک مربوط به جیمز کلورلی بود گفت: سیاست های او در قبال جنگ اوکراین، وضعیت روابط با اتحادیه اروپا و ناکامی و عدم پیشرفت در روابط، مدیریت روابط با آمریکا و همچنین جنگ غزه که مخالف برقراری آتش بس بود سبب شد تا از ریاست وزارت خارجه کنار برود. یکی از مسائل پرچالش در زمان حضور او مساله قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه هایی تروریستی بود که کلورلی تحت فشار زیادی قرار داشت .چرا که روابط تهران و لندن برای او حائز اهمیت بود و اعتقاد داشت با چنین اقدامی خشم تهران برانگیخته خواهد شد و تنش در روابط دو کشور یا قطع احتمالی روابط دوجانبه، در صورت قرار دادن سپاه در فهرست تروریستی لندن، در نهایت به ضرر بریتانیا خواهد بود. در واقع سوناک با برکناری برآورمن و جایگزینی کلورلی در وزارت خارجه، عملا تلاش کرد تا دو مشکل امور داخلی و خارجی را رفع و رجوع کند. اولی با برکناری صریح برآورمن و دومی با برکناری محترمانه کلورلی و جایگزینی او در یک مقام بالا در وزارت کشور.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه مساله مهم دیگری که در خبرها بازتاب زیادی داشت مساله روی کار آمدن دیوید کامرون بود گفت: ناکامی های متعدد دولت سوناک سبب شد تا وارد دولت او شود. مساله قابل توجهی که در مورد او وجود دارد این است که تصور می شد که کامرون سیاستمداری است که دوره او تمام شده و صرفا یک نماینده ساده است. اما او در اظهارات امروز خود با اعتماد به نفس گفت که با تمام اختلافات موجود با سوناک به همکاری با دولت او تمایل دارد و از دولت حمایت کرد. از همین رو به نظر می رسد که انتصاب دیوید کامرون به سمت وزیر خارجه جدید، هم کمکی به معضلات لندن در بالکان، خاورمیانه، اتحادیه اروپا و روابط با چین و آمریکا شده و هم پلن بی احتمالی بریتانیا برای انتخابات سراسری آینده باشد.

باید توجه داشت که کامرون در زمان نخست وزیری خود، مخالف خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود و این نگاه یقینا در تنظیم و تعدیل روابط کنونی و آینده لندن با اروپا تاثیرگذار خواهد بود. در شرایط کنونی به نظر می رسد نخست وزیر بریتانیا فردی چندان موثر و تاثیرگذار در آینده حزب محافظه کار نیست و قادر نخواهد بود تا حزبش را در انتخابات آتی به پیروزی برساند.

تفرشی در ادامه تصریح کرد: ادبیات اغلب رسانه های بریتانیا در مورد سوناک نیز از این جهت قابل توجه است. در اغلب رسانه ها مطرح شد حضور اخیر پادشاه چارلز سوم در پارلمان بیانگر آن بود که سوناک شانس چندان بالایی برای هدایت سکان نخست وزیری در آینده نزدیک را ندارد. در چنین شرایطی بازگشت کامرون به سطح نخست سپهر سیاسی کشورش از یک سو می تواند کاستی های مدیریتی موجود در دولت را برطرف کند و ضمنا خلاء ناشی از نبود یک بدیل احتمالی قدرتمند، بانفوذ و باتجربه برای سوناک در رهبری حزب محافظه کار در آینده نزدیک را هم رفع کند.

سوناک طی این دوره از تصدی خود بی چون و چرای خود از سیاست های آمریکا پیروی کرده و بیشتر طرف ثروتمندان و قدرتمندان را گرفته و در زمینه اصلاحات داخلی با توجه به شرایط اقتصادی موجود ناکام عمل کرده است. وضعیتی که روز به روز به سمت بدتر شدن می رود و ممکن است وضعیت موجود تا زمان برگزاری انتخابات تداوم نداشته باشد.

این سند پژوه اضافه کرد: سوناک و عملکرد اقتصادی و اجتماعی او، در شرایطی زیر ضربه منتقدان دولت قرار دارد که از یک سو او و همسرش جزو ثروتمندترین اشخاص در سپهر سیاسی بریتانیا هستند و ساز و کارهای دولت عمدتا، اوضاع را برای فرودستان و طبقه متوسط سخت تر کرده و به سود ثروتمندان بوده. به خصوص آن که شرایط فعلی اقتصادی و دورنمای قابل تصور بریتانیا در بین کشورهای اصلی اقتصادی جهان از همه بدتر و ناامیدکننده تر است. در چنین وضعیتی حتی کلورلی نیز تصمیم گرفت تا به صورت محترمانه برکنار شود و فعالیت خود را در وزارت کشور ادامه دهد.

تفرشی در پایان درباره تاثیر این تغییرات بر روابط تهران ـ لندن گفت: در ارتباط با ایران، کامرون می تواند نسبت به کلورلی و سوناک سیاست های معقولانه تری را با توجه به تجربیات پیشین اتخاد کند.با این تغییرات و در صورت هوشمندانه عمل کردن، جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند به سمت بهتر شدن تدریجی روابط با بریتانیا گام بردارد. به ویژه آن که سایمون شرکلیف سفیر بریتانیا در تهران به پایان ماموریت خود نزدیک می شود و ایران نیز اخیرا سفیر جدید خود را در این کشور تعیین و معرفی کرده است. تغییر وزیر خارجه بریتانیا و سفیر آن کشور در تهران و معرفی سفیر جدید ایران در لندن، میتواند گشایشی، ولو اندک در روابط دوجانبه ایجاد کند.

۳۱۱۳۱۱