نبرد در تونل‌های غزه؛ این مؤلفه عامل بقای حماس خواهد بود

رسول سلیمی: مسئله تونل‌های حماس از سال‌ها قبل به مسئله اساسی ارتش اسرائیل در مواجه با این گروه قرار گرفته است. تحلیلگران غربی می‌گویند هدف قراردادن تونل‌ها تنها راه مطمئن برای اسرائیل برای دستیابی به هدف خود برای خنثی‌کردن توانایی‌های نظامی حماس است، اما خطر بزرگ پیشروی آنها، تهدید جانی گروگان‌هایی است که در این تونل‌ها قرار دارند. اعتقاد بر این است که سیستم تونل که در محاوره به‌عنوان "مترو غزه" می‌گویند، بیش از ۱۶۰ کیلومتر طول دارد و بسیاری از گذرگاه‌ها بیش از ۳۰ متر زیر زمین هستند.

تونل‌ها مهم‌ترین دارایی حماس است که به این گروه اجازه می‌دهد محور مقاومت بتواند سلاح‌ها را آزادانه به زیر زمین منتقل کند. این تونل‌ها به حماس مزیتی تاکتیکی می‌دهد، زیرا با ورود نیروهای اسرائیلی به غزه به حماس فرصت داد تا از طریق تونل‌ها علیه اسرائیلی‌ها کمین کنند. رویترز گزارش داد که تونل‌ها به آنها اجازه می‌دهد، به‌عنوان‌مثال، «یک موشک را از یک خروجی کوتاه تونل شلیک کنند و سپس پنهان شوند، سپس در ورودی تونل دیگری ظاهر شوند و دوباره حمله می‌کنند.»

بیشتر بخوانید:

چهار سناریو درباره آینده غزه / سرنوشت فلسطینی‌ها چه خواهد شد؟

چرا سلاح‌های حماس برای صهیونیست‌ها ترسناک است؟

حماس بیشتر قدرت خود را حفظ کرده‌ است/ رژیم صهیونیستی توان مقابله با جنبش را ندارد

استراتژیست‌های نظامی معتقدند جنگ در تونل، مانند مبارزه در زیر آب است زیرا رادیوهای مخابراتی و تجهیزات دید در شب در آن کار نخواهد کرد. سربازان باید سلاح‌ها و تجهیزات مختلفی را برای جادادن در فضاهای کوچک حمل کنند. اکسیژن ممکن است محدود باشد. همچنین مبارزه در تونل شامل یک مبارزه خطرناک است که اکثر سربازان به آن عادت ندارند و چون اسرائیل تصوری از مقیاس کامل و نقشه تونل‌ها ندارد، آسیب‌پذیری آنها را افزایش می‌دهد. همچنین این مأموریت زمانی پیچیده می‌شود که تونل‌ها در زیر مناطق غیرنظامی متراکم قرار داشته باشند. همه اینها باعث می‌شود که اسرائیل با بمباران، مهروموم یا حمله به شبکه تونل‌ها، جان گروگان‌ها به مخاطره اندازد.

چگونه امریکایی‌ها با تونل‌ها در جنگ ویتنام مقابله کردند؟

حفر تونل برای اهداف نظامی مفهومی است که در زمان اختراع باروت، تونل‌ها را به ظرفیتی برای ورود به قلعه‌های دشمن یا ترک شهرهای محاصره شده امکان‌پذیر می‌کرد. تحول تونل‌ها در جنگ جهانی اول به اوج خود رسید و تونل‌ها در جنگ میان بریتانیا و المان در جبهه غربی و ایتالیا و اتریش - مجارستان در جبهه شرقی، نقش مؤثری ایفا کردند. این در حالی بود که چین از تونل‌ها برای دفاع از خود در مقابل تهاجم ژاپن در دهه ۱۹۳۰ استفاده کرد. ژاپنی‌ها از تونل برای دفاع از جزایر اشغالی اقیانوس ارام در برابر تهاجم متفقین استفاده کردند و تلفات زیادی را به تفنگداران دریایی امریکا و نیروهای متفقین تحمیل کردند. در آخرین نمونه استفاده تونل‌ها در جنگ، ویتنامی‌ها زمانی که با ایالات متحده می‌جنگیدند، از تونل‌هایی برای حرکت در اطراف یا زیر دشمنان خود، فرار از محاصره در یک نقطه و حملات غافلگیرانه در نقاط دیگر استفاده می‌کردند.

هر ارتشی که مجبور بود در تونل‌ها با دشمن بجنگد، به‌سرعت متوجه شد که سربازان معمولی برای این کار تخصصی مؤثر نیستند. برای نمونه در سال ۱۹۱۴، بریتانیا شروع به استخدام معدنچیان و آموزش انها برای وظایف نظامی کرد. سپس نیروهای ویژه ای متشکل از سربازانی را ایجاد کرد که قد آنها زیر ۱۶۰ سانتی متر بود و آنها به جای خدمت در احدهای منظم در جنگ‌های نامنظم به کارگیری می‌شدند. یکی از معروف‌ترین این واحدها، متخصصان جنگ زیرزمینی – به موش‌های تونل معروف شدند- که ایالات متحده از آنها در ویتنام استفاده کرد.

در همین راستا اسرائیل برای اولین‌بار تونل‌های غزه را در طول انتفاضه اول در سال ۲۰۰۵-۲۰۰۰ کشف کرد و تصمیم گرفت واحدهای مناسب برای این موقعیت ایجاد کند. این تحول مشخصاً در ساختار واحدهای مهندسی رزمی ایجاد شد. مهندسان رزمی به سرعت متوجه شدند که با وجود مهارت‌های فنی و تجهیزات تخصصی، حتی نیروهای مسلح و اموزش دیده نیز باید آموزش‌های تخصصی را برای جنگ در تونل‌ها ببینند. از این رو ارتش اسرائیل در سال ۲۰۰۴ واحدی به نام راسوها (سامور) که اولین کماندوهای جنگ تونل در اسرائیل بودند ایجاد کرد.

تونل‌ها در غزه؛ از انتقال کالا تا کاربرد نظامی

تونل‌های غزه قبل از حماس و در دهه ۱۹۸۰ ایجاد شد. زمانی که برای اولین‌بار در زیر مرز مصر از آن برای انتقال کالا استفاده می‌شد. اما به‌مرور فلسطینی‌ها دریافتند که به جز امتداد ساحل که خاک شنی و کاملاً نامناسب برای حفاری بود، بقیه زمین غزه سرشار از خاک رس است و در آن به‌طورکلی حفاری نیازی به پشتیبانی پیچیده نداشت و آسان بود. این ماجرا باعث شد تا فلسطینی‌ها با گذشته زمان دریابند که تونل‌ها می‌توانند استفاده نظامی داشته باشند و از تونل‌ها برای گسترش شبکه در زیر غزه استفاده کردند. هنگامی که حماس قدرت را به دست گرفت، این تلاش نقش استراتژیکی پیدا کرد و تونل‌ها بیشتر گسترش یافتند.

در چنین شرایطی حماس در حال حاضر دست بالا را در برابر اسرائیل دارد؛ زیرا آنها خودشان تونل‌ها را حفر کردند، بنابراین آنها بیش از هر کسی می‌دانند گسترش تونل‌ها از چه نواحی بوده است. این مزیت برای حماس، نقشه‌برداری از تونل‌ها را برای اسرائیل به سربازان بیشتری نیازمند کرده تا به داخل آنها بروند و آنها را بررسی کنند.

اجزای زیرساختی یک تونل جنگی

اسرائیلی‌ها مدعی اندکه ۱۳۰۰ تونل در غزه وجود دارد و از عناصر زیر تشکیل شده است:

واحد فرماندهی و ارتباط مخابراتی: این واحد که قلب تونل است از طریق تلفن‌های سیمی ارتباط بین فرماندهی و نیروها را برقرار می‌کند.

تدارکات و محل اقامت: سوخت، آب، غذا، اما همچنین سلاح و قطعات موشک وظیفه دومی است که تونل‌ها بر عهده دارند. تدارکات از شمال سینا وارد تونل‌ها شده و ذخیره می‌شود. ژنراتورها برق را برای روشنایی، تهویه و سایر سیستم‌های حیاتی فراهم می‌کنند. در این شرایط، ذخایر جیره‌بندی شده تا چهار ماه تخمین زده می‌شود.

پایگاه موشکی: در شرایطی که فقط پرتاب‌های واقعی در بالای زمین انجام می‌شود، از تونل‌ها به‌عنوان انبارها و آزمایشگاه‌هایی که راکت‌ها در آن مونتاژ می‌شوند، استفاده می‌کنند. اگرچه هنوز برای ارتش اسرائیل این پرسش مطرح است که حماس با مونوکسید کربنی که از موشک‌ها آزاد می‌شود چه می‌کند.

ساختار دفاعی تونل‌ها: ویدئوهای حماس نشان می‌دهد که آنها با سلاح‌های ضدتانک نشان می‌دهد که از داخل تونل‌ها ظاهر می‌شوند و با پیاده‌نظام ارتش اسرائیل می‌جنگند. یافته‌های اسرائیل در مورد تونل‌ها نشان داده که حماس هسته زیرساخت‌های خود را در برابر انفجار محافظت کرده است. تونل‌ها در یک خط مستقیم اجرا نمی‌شوند، بلکه در یک مسیر زیگزاگ قرار دارند. به‌این‌ترتیب، فشار امواج انفجار را بدین‌وسیله کنترل می‌کنند.

پاشنه آشیل اسرائیل در حمله به غزه چیست؟

یک مقام نظامی اسرائیلی به رسانه‌ها گفته طرح ارتش اسرائیل برای تونل‌ها شامل توسعه اطلاعات کافی برای هدف قراردادن ژنراتورها و سیستم‌های تهویه است. علاوه بر این، با قطع سوخت به غزه، آنها استدلال کردند که با این روش می‌توانند سیستم‌های تهویه تونل‌ها را از بین ببرند. ناظران سیاسی می‌گویند ارتش اسرائیل می‌خواهد جنگ در شهر غزه را برای مدت ۳۰ روز ادامه دهد و سپس به سمت جنوب برگردد. چه آنکه جنگ در جنوب ماه‌ها طول خواهد کشید.

در چنین شرایطی کارشناسان معتقدند فشار جامعه بین‌المللی نقش مهمی در نتیجه نهایی جنگ خواهد داشت. صدها هزار نفر در سراسر جهان علیه حملات هوایی اسرائیل در غزه تظاهرات کردند و خواستار آتش‌بس شدند. استراتژیست‌ها نظامی می‌گویند جنگ فقط در مورد شکست دشمن نیست، بلکه اراده دشمن است نوعی از شکست است. بر همین مبنا تونل‌ها به برای حماس ظرفیتی خواهد بود تا فشار جامعه بین‌المللی اسرائیل را با طولانی‌شدن جنگ به سمت توقف آن نزدیک کند.

این مؤلفه عامل بقای حماس خواهد بود.

۳۱۱۲۱۳