چالش‌ها و موانع دهکردی در خانه سینما/او هم «رییس سینما» نشده است!

به گزارش خبرنگار مهر، ۱۶ آبان ماه بود که بالاخره استعفای مرضیه برومند از مدیریت خانه سینما رسانه‌ای شد، موضوعی که البته کمی قبل‌تر از آن هم زمزمه‌های کناره‌گیری‌اش شنیده می‌شد. مرضیه برومند چهره‌ای نام‌آشنا برای نسل‌های مختلف است؛ کارگردان خاطره‌سازی که او را بیشتر به واسطه تولیداتش در حوزه کودکان و نوجوانان می‌شناسیم.

هشت ماه پیش بود که به پیشنهاد محمدمهدی عسگرپور رئیس هیات مدیره خانه سینما، مرضیه برومند بر کرسی ریاست این نهاد صنفی نشست تا اولین زنی باشد که راهبری خانه سینما را در طول این سال‌ها برعهده می‌گیرد؛ اتفاقی که البته طیف زیادی از سینماگران از آن استقبال کردند. این را می‌توان از مراسم معارفه‌ای که برای او در خانه هنرمندان و با حضور چهره‌های معتبر سینمایی برگزار شد، دریافت.

مرضیه برومند در همان مراسم بود که گفت: «خوشحالم که همه خوشحال شده‌اند. قول می‌دهم تلاش کنم تا تعادلی بین احساسات و عقلانیت خود برقرار کنم تا در آرامش واقع‌گرایانه و بدون سیاست‌زدگی برنامه‌های خانه سینما را دنبال کنم. به خاطر منافع خانه سینما اهل تعامل و گفت‌وگو هستم و از درون خانه سینما از نظرات تمام صنوف بهره‌مند می‌شوم. تقریباً هیچ چیز نمی‌دانم و باید به کمک دوستان این همه مشکل را حل کنیم. امیدوارم آبروی خانم‌ها را نبرم.»

او حتی خود را در نشست خبری که چند ماه بعد از انتصابش برایش تدارک دیدند، شخصیتی «مهاجم» خواند که می‌تواند با تکیه‌بر عقلانیت بر بخشی از مشکلات فائق آید. اما از همان نشست خبری و در آن سه ماهی که روی کار آمده بود، می‌شد نشانه‌های خستگی از این پست را در او دید؛ همان جایی که می‌گفت از مشکلات مالی خانه سینما شب‌ها کابوس می‌بیند و در این زمینه سازمان سینمایی بودجه ناچیزی در اختیار این تشکل صنفی قرار می‌دهد؛ بودجه‌ای که سهم فرهنگ و هنر است اما پرداخت آن با مشکل مواجه است، او البته در همان نشست به مشکلات اجتماعی بازیگران که ناشی از فضای ملتهب آن روزها هم بود، اشاره کرد که بخشی از توان خانه سینما را به خود اختصاص داده بود.

مرضیه برومند چرا رفت؟

کناره‌گیری زودهنگام مرضیه برومند اما باعث شد عده‌ای دلیل این موضوع را به حواشی سخنرانی او در مراسم تشییع پیکر زنده یاد مهرجویی و در تسویه حسابی شخصی به جنجال «هوکنندگان» منتسب کنند؛ موضوعی که البته خیلی زود با انتشار نامه استعفایش که تاریخ آن به ۱۰ مهر ماه و به پیش از برگزاری این مراسم بازمی‌گشت، خطی بر این شائبه کشید. او کمی بعدتر از انتشار نامه کناره‌گیری‌اش، یادداشتی در فضای مجازی خود منتشر کرد و دلیل این موضوع را «لجبازی، عناد، بی‌مهری و رفتارهای تند و اهانت‌آمیز با هنرمندان»، «اختلاف‌نظرهای درونی خانه سینما» و «خودداری سازمان سینمایی از پرداخت‌های به موقع تکلیفی» توصیف کرد.

یکی از مهمترین ویژگی‌های علی دهکردی که می‌تواند در دوره تازه فعالیت‌های سینمایی او، تأثیر مثبت داشته باشد، دوری او از حاشیه است. دهکردی سینماگری است که در تمام دوران بازیگری و فعالیت صنفی، کمتر تن به حاشیه‌ها داده و وسواس ویژه‌ای در اظهارنظر و موضع‌گیری داشته است

این استعفا اما ردی از افسوس و بهت را برای سینماگران به همراه داشت و با واکنش آنها مواجه شد چون اساساً برومند را به «جنگندگی» می‌شناختند.

با آنکه منوچهر شاهسواری مدیرعامل اسبق خانه سینما شهریور ماه ۱۴۰۱ در نامه‌ای محرمانه از سمت خود کناره‌گیری کرد و هرچند مرضیه برومند گزینه‌ای بود که اکثریت قریب به اتفاق سینماگران بر سر انتخاب او اجماع نظر داشتند اما باز هم فاصله این جابه‌جایی ۶ ماه به طول انجامید و برومند از اسفند ماه همان سال سکان هدایت این خانه را به عهده گرفت حالا به فاصله ۷ روز از استعفای مرضیه برومند و در شرایطی که کمتر کسی تصور می‌کرد به سرعت جایگزینی برای او برگزیده شود، سرانجام ۲۳ آبان ماه و به صورت شبانه خبر مدیرعاملی علی دهکردی که پیش‌تر هم مسئولیت‌های صنفی در همین خانه داشت، رسانه‌ای شد.

از علی دهکردی چه می‌دانیم؟

برای بسیاری از علاقه‌مندان سینمای ایران، نام علی دهکردی هنوز یادآور یکی از قهرمانان به یادماندنی سینمای ابراهیم حاتمی‌کیا یعنی «سعید» در فیلم «از کرخه تا راین» است. فیلمی که اولین حضور علی دهکردی بر پرده سینما بود و تا به امروز به‌رغم نقش‌آفرینی او در نزدیک به ۲۰ فیلم سینمایی، ماندگارترین‌شان هم بوده است.

دهکردی اما نقش‌آفرینی در مقابل دوربین را پیش از سینما، در قاب تلویزیون تجربه کرده بود و اتفاقاً طی سه دهه حضور فعال در حوزه بازیگری، سهم آثار تلویزیونی در کارنامه‌اش پررنگ‌تر از فیلم‌های سینمایی بوده است. فارغ از آنچه در مقام بازیگر در کارنامه حرفه‌ای علی دهکردی ثبت شده، او از چهره‌هایی است که در حوزه فعالیت‌های صنفی هم همواره حضوری فعال در بدنه سینمای ایران داشته است.

دهکردی سابقه عضویت در هیأت مدیره خانه سینما و مهم‌تر از آن ریاست انجمن بازیگران سینمای ایران را در رزومه صنفی خود دارد و از این منظر یکی از سینماگران آشنا به فعالیت‌های صنفی در سینمای ایران محسوب می‌شود.

یکی از مهمترین ویژگی‌های علی دهکردی که می‌تواند در دوره تازه فعالیت‌های سینمایی او، تأثیر مثبت داشته باشد، دوری‌اش از حاشیه است. دهکردی سینماگری است که در تمام دوران بازیگری و فعالیت صنفی، کمتر تن به حاشیه‌ها داده و وسواس ویژه‌ای در اظهارنظر و موضع‌گیری داشته است.

علی دهکردی چه ماموریت‌هایی دارد؟

«مدیرعامل صرفاً یک مدیر اجرایی است.» در ماده ۳۹ اساسنامه خانه سینما و در سرفصل مربوط به «وظایف و اختیارات مدیرعامل» این جمله به صراحت درج شده است تا مشخص شود، مدیرعامل این نهاد صنفی قرار است «مجری» تصمیمات و مصوبات هیأت مدیره باشد.

وظایف و اختیارات مدیرعامل بیشتر جنبه اداری و داخلی دارد و از این منظر شاید بتوان بیشتر به عمق این جمله به‌ظاهر مزاح‌آمیز مرضیه برومند در آئین معارفه‌اش فکر کرد که در واکنش به تبریک متواتر اهالی سینما به خود گفت: «فکر می‌کنند رئیس سینما شده‌ام!»

جالب است بدانید در همین بند این توضیح آمده است که «انجام امور اجرایی اعم از اداری، فرهنگی و مالی خانه سینما در چارچوب مصوبات هیأت رییسه و امضای قراردادهای استخدامی کارکنان مورد نیاز خانه سینما جزو وظایف اجرایی مدیرعامل است» و در قالب یک تبصره به صراحت تاکید شده است: «مصاحبه‌ها، اظهارنظرها و صدور بیانیه‌ها نیز مشمول مصوبه هیأت رییسه است.»

باقی سرفصل‌های درج شده در بخش وظایف و اختیارات مدیرعامل هم بیشتر جنبه اداری و داخلی دارد و از این منظر شاید بتوان بیشتر به عمق این جمله به‌ظاهر مزاح‌آمیز مرضیه برومند در آئین معارفه‌اش فکر کرد که در واکنش به تبریک چندباره اهالی سینما به خود گفت: «فکر می‌کنند رئیس سینما شده‌ام!»

علی دهکردی حالا عهده‌دار همین مسئولیت شده است، او مدیرعامل یک نهاد صنفی است و اصلی‌ترین مأموریتی که براساس اساسنامه برایش تعیین شده است، سامان دادن به امور صنفی و اداری مربوط به صنوف سینمایی است. او باید قدرت اجرایی بالایی برای تعامل با مجموعه‌های بالادستی همچون سازمان سینمایی داشته باشد که احتمالاً در دوره مسئولیت محمد خزاعی، شکل‌گیری چنین تعاملی دور از انتظار نباشد.

علی دهکردی چه موانعی دارد؟

در تبصره اول از ماده ۳۷ اساسنامه خانه سینما تاکید شده است «مدیرعامل نمی‌تواند از میان اعضای هیأت رییسه انتخاب شود» و براساس همین تبصره احتمالاً انتخاب علی دهکردی برای مسئولیت مدیرعاملی این نهاد صنفی همزمان با کناره‌گیری‌اش از هیأت مدیره بوده است.

در حال حاضر محمدمهدی عسگرپور رئیس هیات مدیره، علی لقمانی نایب رئیس و رسول صدرعاملی عهده‌دار مسئولیت سخنگویی خانه سینما هستند. مسعود امینی تیرانی، حبیب اسماعیلی و علیرضا حسینی هم دیگر اعضای هیأت مدیره هستند که طبق قانون و با خروج علی دهکردی از این جمع، جابر قاسمعلی به‌عنوان عضو علی‌البدل به این جمع افزوده شده است.

علی دهکردی باید مجری مصوبات و تصمیمات این گروه باشد و اگر بخواهیم به مهمترین چالش‌ها و موانع پیش روی او در این مسیر اشاره کنیم، بهترین مرجع، نامه‌ای است که مرضیه برومند برای استعفا نوشت.

برومند در متن استعفای خود صراحتاً به برخی ناهماهنگی‌ها و اختلاف‌نظرها در میان اعضای صنوف سینمایی اشاره کرده بود که می‌توان توقف برگزاری جشن خانه سینما را اصلی‌ترین بروز آن‌ها تا به امروز دانست اما در طول چند دهه گذشته، همواره این اختلافات برای مدیریت این نهاد صنفی چالش‌آفرین بوده است

در میان اهالی سینما گروهی پرچم‌دار انتقاد از هر گونه عملکرد هیأت مدیره خانه سینما در دوره جدید بوده‌اند که احتمالاً در برابر علی دهکردی هم موضع‌گیری‌هایی داشته باشند اما نکته مهم‌تر آن اتفاقاتی است که خارج از فضای رسانه‌ای و به تعبیری در پشت درهای بسته خانه سینما جریان دارد.

برومند در متن استعفای خود صراحتاً به برخی ناهماهنگی‌ها و اختلاف‌نظرها در میان اعضای صنوف سینمایی اشاره کرده بود که می‌توان توقف برگزاری جشن خانه سینما را اصلی‌ترین بروز آن‌ها تا به امروز دانست اما در طول چند دهه گذشته، همواره این اختلافات برای مدیریت این نهاد صنفی چالش‌آفرین بوده است.

همین چند روز پیش بود که گروهی از تهیه‌کنندگان در نامه‌ای عنوان کردند که از چتر واحد صنف تهیه‌کنندگان خارج می‌شوند؛ این مسأله‌ای است که وجهی تازه به آن اختلافات و شکاف‌های قدیمی می‌دهد و احتمالاً دامنه آن در آینده هم ادامه‌دار خواهد بود؛ همان چیزی که تعاملات را با چالش مواجه و مشکلاتی افزون بر گذشته را عیان می‌کند.

از این رو علی دهکردی علاوه‌بر مدیریت این چالش‌های داخلی در زمینه تعامل «خانه سینما» با نهاد بالادستی خود یعنی سازمان سینمایی و وزارت ارشاد هم چالش‌های مهمی پیش رو دارد که باید دید این سینماگر چقدر می‌تواند در ترمیم این تعاملات، ایفای نقش کند؛ موضوعی که مرضیه برومند در طول هشت ماه مدیریتش بر آن صحه گذاشت و هر هنگامی که تریبونی در اختیار داشت آن را عنوان کرده بود.

در این مقال اما طیفی از سینماگران، حمایتی تام و تمام از علی دهکردی دارند که این را می‌توان از روحیه تعامل‌پذیر او و همانطور که در ابتدای این گزارش اشاره شد از گریزش از حواشی، دریافت. انتخاب زودهنگام او هم نشان می‌دهد حمایت‌های هیأت مدیره خانه سینما که پیش از این تشویق و ترغیب بی‌دریغشان به سوی مرضیه برومند روانه شده بود، حالا سویی دیگر پیدا کرده و به سمت علی دهکردی متمایل شده است.

هر چند در زمان انتصاب مرضیه برومند هم تصورات این بود که روحیه «جنگندگی» و به تعبیر خودش «تهاجمی» او می‌تواند بخش زیادی از چالش‌های مدیریت این نهاد صنفی را مرتفع کند اما اینگونه نشد. حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم قدرت تعامل و حاشیه‌گریزی علی دهکردی چقدر به کار این نهاد می‌آید؛ آیا او می‌تواند دوره یک ساله مسئولیت خود را به پایان برساند؟