اتمسفر زمین در اثر این انفجار سهمگین آشفته شد

مهسا منصوری: انفجار فوق‌العاده درخشان و قدرتمند پرتو گاما «GRB» باعث ایجاد اختلال در یونوسفر فوقانی در فاصله ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین شد. انفجارهای پرتو گاما انفجارهای قدرتمند و کوتاه تابش پرتو گاما هستند که اغلب در اثر رویدادها در کهکشان‌های دور ایجاد می‌شوند، همچنین یونوسفر ناحیه‌ای از جو زمین است که حاوی ذرات باردار است.

دانشمندان دانشگاه اکویلا در ایتالیا بر این باورند که این انفجار شدید اختلالات قابل توجهی در میدان الکتریکی درون یونوسفر ایجاد کرده است. علاوه بر این، این انفجار که GRB ۲۲۱۰۰۹A نام دارد، ممکن است یکی از قوی‌ترین نمونه‌هایی باشد که تاکنون در جو زمین شناسایی شده است. این GRB احتمالاً در اثر انفجار ابرنواختر در کهکشانی که نزدیک به دو میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد، ایجاد شده است و آنقدر قدرتمند بوده است که نور آن توانسته به عنوان GRB از زمین عبور کند.

در حالی که تأثیر GRBها بر یونوسفر پایینی زمین قابل درک است، تأثیرات آنها بر یونوسفر فوقانی تاکنون مشاهده نشده است. پایداری یونیزاسیون جو زمین نقش اساسی در تکامل و استقامت حیات ایفا می‌کند و در معرض تأثیر انفجارهای کیهانی مولد GRB با انرژی بالا قرار دارد.

این GRBها ممکن است باعث اختلالات یونوسفر شوند زیرا ذرات پرانرژی آزاد شده می‌توانند به طور غیر طبیعی یونوسفر را یونیزه کنند. تحقیقات قبلی نشان داد که این GRB باعث ایجاد اختلال در یونوسفر پایینی زمین می‌شود، اما تأثیر آن بر یونوسفر بالایی هنوز به خوبی ثابت نشده است. برای این مطالعه، تیم داده‌های ماهواره‌ها و ایستگاه‌های زمینی را برای تجزیه و تحلیل شرایط یونوسفر ایجاد شده توسط این GRB بررسی کردند.

آنها شواهدی پیدا کردند که در ۹ اکتبر ۲۰۲۲، یک آشفتگی یونوسفری شدید و طولانی مدت، تنوع زیادی در بخش الکتریکی یونوسفر فوقانی ایجاد کرد که با GRB۲۲۱۰۰۹A مرتبط بود. رصدخانه سوئیفت نیل گرلز ناسا GRB ۲۲۱۰۰۹A را در ۹ اکتبر ۲۰۲۲ شناسایی کرد. این GRB حدود هفت دقیقه دوام آورد اما به طور شگفت انگیزی بیش از ۱۰ ساعت پس از کشف قابل مشاهده بود. پیش از این، دانشمندان اظهار داشتند که GRB به روشنی GRB ۲۲۱۰۰۹A تنها یک بار در هزاران سال رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

• چرا در فضا همه چیز گرد است؟

• فالکون9 دو ماهواره دیگر را در مدار قرار داد!

دانشمندان گزارش می‌دهند:«جو زمین که پایداری یونیزاسیون آن نقش اساسی در تکامل و استقامت حیات ایفا می‌کند، در معرض تأثیر انفجارهای کیهانی است که انفجارهای پرتو گاما با انرژی بالا تولید می‌کنند. با توانایی افزایش ناگهانی یونیزاسیون اتمسفر، ممکن است ازن استراتوسفر را در مقیاس جهانی تخریب کنند. در طول دهه‌های گذشته، به طور متوسط بیش از یک انفجار پرتو گاما در روز ثبت شده است. با این وجود، اثرات قابل اندازه‌گیری بر روی یونوسفر به ندرت مشاهده شده است، یعنی حداقل در قسمت پایین آن از حدود ۶۰ کیلومتر تا حدود ۳۵۰ کیلومتر از ارتفاع، به این صورت بوده‌است.»

منبع: interestingengineering

۵۸۳۲۳