ضوابط و دستورالعمل توزیع کالا‌های اساسی، ضروری و نهاده‌ها اعلام شد

 به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، پشهیاد آبنار دبیر کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی درنامه ای خطاب به روسای سازمان های جهاد کشاورزی استان ها اعلام کرد: با عنایت به تصویب نامه هیات وزیران مورخ 1402/3/21 مبنی بر حصول اطمینان از توزیع کالاهای تامین ارز شده از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خرده‌فروشی (مراحل تامین، پخش، توزیع و رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی) و به استناد بند 3 صورتجلسه کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی مورخ 1402/07/23 در راستای شفاف‌سازی شبکه توزیع و وحدت رویه در فرآیند توزیع هدفمند اقلام مذکور به پیوست دستورالعمل توزیع ایفاد می‌شود.

خواهشمند است در راستای تحقق امنیت غذایی و ثبات بخشی به بازار ضمن پایش مستمر شبکه‌های توزیع کالایی جهت تامین تقاضای واقعی بازار و به تبع آن جلوگیری از هرگونه افزایش قیمت‌ها، نتیجه اقدامات انجام شده را گزارش نمایید.

ضوابط و دستورالعمل توزیع کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌ها

با عنایت به اهمیت تامین، توزیع و عرضه کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌های دام و طیور که به استناد تصویب‌نامه هیات محترم وزیران در مورخ‌های 1402/3/13 و 1402/3/21 مبنی بر حصول اطمینان از توزیع مناسب و هدفمند کالاهای تامین ارز شده با منشاء ارز دولتی از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خرده‌فروشی و همچنین براساس قوانین و اسناد بالادستی مرتبط جهت وحدت رویه در فرآیند توزیع و عرضه کالاهای مذکور در کشور، بدینوسیله ضوابط و دستورالعمل  توزیع کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌های دامی که در جلسه مورخ 1402/07/23 کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی مصوب گردیده جهت اجراء ابلاغ می‌گردد.

ماده 1- هدف و حیطه کاربرد
این دستورالعمل جهت ساماندهی شبکه توزیع و عرضه اقلام مذکور ابلاغ می‌گردد، لذا کلیه توزیع‌کنندگان و فعالین عرصه توزیع  ملزم به رعایت آن است.

ماده 2- تعاریف و  اصطلاحات
به منظور رعایت اختصار و سهولت در اجراء، پاره‌ای از عبارات اصلی مندرج در متن به شرح ذیل اعلام می‌گردد:
1-2- قانون: در این دستورالعمل به تمام قوانین موضوعه و حاکم بر جریان واردات، حمل، توزیع و رصد بازار اطلاق می‌شود.
2-2- وزارت: وزارت جهاد کشاورزی.
3-2- سازمان: عبارت است از سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها.
4-2- مباشر: شرکت بازرگانی دولتی ایران، شرکت پشتیبانی امور دام کشور، سازمان تعاون روستایی، شرکت خدمات حمایتی و شرکت جهاد استقلال.
5-2- شبکه توزیع: مسیری است که پخش، توزیع و عرضه کالا و نهاده‌های دامی، کود و سموم از زمان تامین تا زمان رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی از طریق آن صورت می‌پذیرد. این مسیر توزیع شامل تامین‌کنندگان، پخش‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و عرضه‌کنندگان می‌باشد.
6-2- توزیع‌کننده: عبارت است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که مطابق اخذ  نمایندگی رسمی و قانونی که براساس مقررات از مراجع صدور مجوزها و بر مبنای دستورالعمل‌های صادره به‌عنوان نماینده رسمی توزیع کالا معرفی می‌گردد و به دو  دسته؛ شرکت توزیع‌کننده و اصناف تقسیم می‌شوند و شامل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، شرکت‌ها و فروشگاه‌های تعاونی مصرف (اتحادیه امکان، اسکاد، فرهنگیان)، میادین میوه و تره‌بار و واحدهای صنفی می‌شود.
7-2- مصرف: عبارت است از استفاده از کالاهایی با منشاء ارز دولتی برای تامین نیاز خانوار و همچنین تامین نهاده پایه تولید صنایع و صنوف.
8-2- شرکت پخش: عبارت است از اشخاص حقوقی که دارای نمایندگی رسمی و قانونی از مراجع ذیصلاح جهت توزیع در شبکه رسمی بازار می‌باشند.
9-2- شبکه رسمی: به شبکه‌ای از توزیع اطلاق می‌گردد که کالا در مسیر توزیع به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد و تمام فرآیندهای توزیع از مرحله تحویل انبار تا فروش به مصرف‌کننده قابلیت رصد و پایش توسط واحد بازرسی و نظارت دارد.
10-2- بازرسی: به منظور حصول اطمینان از کمیت و کیفیت کالای توزیعی در شبکه رسمی بازار، واحد بازرسی و نظارت وزارت متبوع و به تبع آن توسط واحدهای بازرسی استانی انجام می‌شود.
11-2- کالای مشمول: عبارت  است از نهاده‌های دامی، محصولات پروتئینی، کالاهای اساسی و ضروری و سایر محصولات کشاورزی.
12-2- عمده‌فروش: کسب‌وکارهای بزرگ، تامین‌کنندگان کالاها، پخش‌کنندگان و توزیع‌کنندگان، بازرگانان تجاری و کلیه بازارهای بزرگ بابت فروش عمده کالا به واحدهای صنفی خرده‌فروشی.
13-2- خرده‌فروش: شخص حقیقی یا حقوقی دارای مجوز از سوی مراجع ذیصلاح که بعد از دریافت کالای مشمول از سوی توزیع‌کننده و عمده‌فروشی، باید آن را به مصرف‌کننده نهایی تحویل دهند.

ماده 3- کالاهای مشمول
کالاهای ضروری، اساسی، نهاده‌ها و محصولات پروتئینی که از محل ارز دولتی تامین گردیده و می‌بایست براساس ضوابط و مقررات جاری در شبکه رسمی توزیع شود به شرح ذیل است:
1- کالاهای اساسی؛ گندم، روغن، برنج، شکر، گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیر، محصولات لبنی (4 قلم اصلی) و تخم‌مرغ.
2- نهاده‌های دامی؛ جوز، ذرت، دانه سویا و کنجاله سویا.
3- نهاده‌های تولیدی؛ کود، بذر، سم، واکسن دامی و...
4- کالاهای ضروری؛ حبوبات و...
تبصره: باتوجه به سیاست‌های کلان و تصمیمات ستاد تنظیم بازار کشور در صورتی‌که برای تامین هر کالایی ارز دولتی تخصیص داده شود، مشمول مقررات و ضوابط جاری قیمت‌گذاری و همچنین الزام به توزیع در شبکه رسمی کشور است.

ماده 4- مدیریت نظام تامین و توزیع
باتوجه به ماهیت کالاها، نهاده‌ها و مرجع تامین آنها، لذا فرآیند توزیع به شرح زیر هستند:
1-4- مرجع تامین؛ مباشرین دولتی
تمام کالاها و نهاده‌ها که توسط بخش دولتی وارد کشور می‌شوند باید براساس آئین‌نامه اجرایی تامین، ذخیره‌سازی، برداشت و ذخائر راهبردی در شبکه رسمی و تحت نظارت توزیع شود.
2-4- مرجع تامین؛ تامین‌کنندگان بخش خصوصی و تعاونی
از آنجایی‌که تامین‌کنندگان بخش خصوصی و تعاونی کالاهای مزبور از ارز دولتی استفاده نموده‌اند. لذا مکلف‌اند براساس ضوابط، دستورالعمل‌ها و مقررات جاری و همچنین باتوجه به سیاست‌های ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی نسبت به توزیع کالا و نهاده‌ها اقدام نمایند.
تبصره 1: تمام واردکنندگان مکلف‌اند طبق قانون و ضوابط جاری نسبت به ثبت عملیات واردات در سامانه جامع تجارت و همچنین سامانه جامع انبارها اقدام نمایند.
تبصره 2: مباشرین دولتی و تامین‌کنندگان بخش خصوصی مکلف‌اند نسبت به عرضه تمام نهاده‌های دامی وارداتی در سامانه بازارگاه براساس قیمت‌های مصوب و ابلاغی از سوی وزارت و ستاد تنظیم بازار اقدام نمایند.
تبصره 3: عرضه خارج از سامانه بازارگاه و شبکه رسمی و عدم رعایت قیمت مصوب ابلاغی، تخلف محسوب شده و متخلقین به مراجع قانونی و ذیصلاح معرفی خواهند شد.
تبصره 4: کالاهای اساسی و ضروری که توسط بخش خصوصی وارد کشور شده است باید با قیمت مصوب در شبکه رسمی بازار و تحت نظارت واحد بازرسی و نظارت توزیع شود.

ماده 5- جامعه هدف
در راستای تامین تقاضا و به منظور تحقق مدیریت تنظیم بازار و همچنین جلوگیری از وقوع شوک‌های قیمتی ناشی از کمبود کالا به خصوص در ایام پرمصرف و مناسبتی، جهت توزیع کالاهای مشمول بین آحاد مصرف‌کنندگان، مسیرهای توزیع به شرح ذیل است:
1- واحدهای صنفی دارای مجوز رسمی توزیع و کد شناسه از اتحادیه‌های صنفی با سیستم توزیعی قابل رسد و پایش.
2- غرف میادین میوه و تره‌بار شهرداری‌ها.
3- شرکت‌های پخش (پخش مویرگی) دارای پروانه فعالیت از مراجع رسمی.
4- فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های مصرف.
5- اتحادیه‌های تعاونی روستایی و عشایری برای تامین نیاز جامعه تحت پوشش.
6- دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، پادگان‌ها، مراکز نظامی، بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره) و...
تبصره: چنانچه در ستاد تنظیم بازار مصوبه‌ای مبنی بر نحوه توزیع ابلاغ شود ملاک و مبنای اجراء قرار می‌گیرد.

ماده 6- وظایف  و اختیارات مباشر و سازمان
1-6- مباشر
1-1-6- مباشرین مکلف‌اند نسبت به رعایت اصول صحیح انبارداری براساس ضوابط، پروتکل‌های بهداشتی، دامپزشکی و فنی در راستای صیانت از کالاها و نهاده‌های ذخیره شده و تحت کلید اقدام لازم به عمل آورند.
2-1-6- مباشرین مکلف‌اند براساس آئین‌نامه ذخائر راهبردی و مجوز صادره از وزارت نسبت به تخصیص و فروش کالا از طریق سامانه ذخائر راهبردی که قابلیت رصد دارند به عاملین توزیع جهت پخش در شبکه مویرگی اقدام نمایند.
2-6- سازمان
روسای سازمان‌ها مکلف‌اند به منظور مدیریت و ساماندهی نظام توزیع کالاهای مشمول نسبت به موارد ذیل اقدام نمایند:
1-2-6- رصد و پایش وضعیت بازار و نیازسنجی کالایی.
2-2-6- شناسایی شبکه‌های توزیع به منظور دسترسی گسترده به شبکه‌های مویرگی جهت توزیع کالا در راستای شفاف‌سازی اطلاعات کالاها و بازیگران نظام توزیع.
3-2-6- تخصیص کالا به شبکه‌های پخش و توزیع استانی، شهرستانی، بخش‌ها، روستاها و... و همچنین پیگیری لازم جهت جذب هدفمند کالا برای تامین تقاضای آحاد جامعه.
4-2-6- بررسی عملکرد عاملین توزیع و صورت وضعیت کالاهای توزیعی در شبکه بازار به منظور تقویت جریان انتقال کالا به سمت خانوارها.
5-2-6- نظارت بر کالاهای تحت کلید انبارهای مباشرین جهت حصول اطمینان از صحت و سلامت نحوه نگهداری و توزیع کالا.
6-2-6- گسترش و نفوذ استفاده از فناوری‌های نوین و ظرفیت استارت‌آپ‌ها در تنظیم بازار.
7-2-6- کاهش هزینه‌های مبادله در فرآیند توزیع.
8-2-6- تعامل مستمر با رسانه‌ها و افزایش نقش آنها در همراهی افکار عمومی با سیاست‌های توزیعی و تنظیم بازاری.
9-2-6- ذخیره‌سازی راهبردی و احتیاطی در کالاهای مشمول با استفاده از پیش‌بینی روند تحولات مقداری و قیمتی.
10-2-6- تقویت، نوین‌سازی و توسعه زیرساخت‌های نظام توزیع (انبارها، سردخانه‌ها، پایانه‌های توزیع، لجستیک و...) و یکپارچه‌سازی اطلاعات حمل‌ونقل، موجودی انبارداری، جابجایی وتوزیع کالا.
تبصره: اجرای دستورالعمل‌های ذخیره کالاهای پرمصرف (میوه، سبزیجات، صیفی‌جات و سایر کالاهای پرمصرف در ایام خاص).

ماده 7- بازرسی و نظارت
باتوجه به ضرورت نظارت و کنترل بازار و لزوم اجرای ضوابط و مقررات قیمت‌گذاری و همچنین جلوگیری از انحراف کالای توزیعی از شبکه رسمی اجرای موارد زیر الزامی است:
1-7- رصد و پایش موجودی و قیمت کالا به عنوان دو شاخص کلیدی مدیریت بازار توسط واحد بازرسی، نظارت و پیش‌بینی روند قیمت‌ها.
2-7- تسهیل دسترسی به آمار و اطلاعات با تکمیل سامانه‌های مرتبط.
3-7- تاکید بر نظارت و بازرسی با هدف پیشگیری از تخلفات در بازار و اجرای طرح‌های نظارتی و بازرسی ویژه در مناسبت‌ها.
4-7- افزایش شفافیت و اطلاع‌رسانی در بازار با استفاده از ابزارهایی همچون برچسب، قیمت‌گذاری و...
5-7- در صورت احراز تخلف در فرآیند توزیع و فروش براساس قانون تعزیرات حکومتی نسبت به تشکیل پرونده و معرفی متخلفین به مراجع ذیصلاح اقدام نماید.
این دستورالعمل در 7 ماده و 7 تبصره تهیه، تنظیم و جهت اجراء ابلاغ گردید.