رونمایی از یک پروژه در خانه موسیقی و شهرهای دیگر/جزییات یک آزمایش

مهرداد کریم خاوری نوازنده و مدرس دف‌نوازی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح تازه‌ترین فعالیت‌های خود در عرصه موسیقی بیان کرد: حدود ۳۸ سال است که مشغول جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد ساز دف هستم. یکی از مشکلاتی که در سازهای کوبه‌ای وجود دارد این است که پوست در برابر رطوبت شُل می‌شود، به همین دلیل، سال‌ها در پی حل این مساله بودم و توجهم از پوست به کمان ساز معطوف شد. بنابراین روی کمان‌ سازی که در کودکی در مجالس عرفانی می‌نواختم، این مساله را امتحان کردم و مشاهده کردم زمانی که دف را گرم می‌کنند، روی کمان این کار را انجام می‌دهند و گرما به چوب انتقال داده می‌شود و این چوب گرما را به پوست انتقال می‌داد و پس از گذشت زمان طولانی، پوست شُل می‌شد. به مرور زمان سعی کردم سازی بسازم که مشکل سازهای کوبه‌ای حل شود.

وی افزود: متاسفانه یا خوشبختانه در سال ۱۳۸۰ برخی دوستان سازی ساختند که جنس آن از طلق بود و به‌ لحاظ کوک متغیر است. علاوه بر این، به تمام تاندون‌های دست آسیب می‌زند؛ در صورتی که نوازندگانی داشتیم که ۸۰ سال ساز می‌نواختند اما هیچ مشکل فیزیکی نداشتند. به همین جهت، روی کمانِ ساز کار کرده و آن را گرم کردم و این گرما را به پوست انتقال دادم. «اِلِمنتی» هم که از آن استفاده شده از کشور آلمان تهیه کردم و بین برق و ساز، دیمِر قرار دادم؛ دیمرها دارای سه درجه حرارتی ملایم، متوسط و شدید هستند. حتی این ساز را جای مرطوب گذاشتم تا شُل شود اما پس از حدود نیم ساعت پوست، فرم خود را گرفت و ظرف حدود ۴۰ دقیقه صدای طبیعی خود را پیدا کرد. پس از آن، این کار را بر روی سازهایی چون دُهُل و تمبک نیز انجام دادم و نتیجه خوبی حاصل شد. در حال حاضر نیز مشغول تحقیق روی سازهای تار و کمانچه هستم.

خاوری درباره این فعالیت پژوهشی توضیح داد: ۲ هفته پیش در خانه موسیقی ایران از این ساز رونمایی کردم. در روزهای آینده نیز در شهرهای تبریز، قزوین و مشهد ورکشاپ‌هایی را برگزار و این ساز را معرفی خواهم کرد. ساز دف، ساز اصیلی است و امیدوارم با این پژوهش به این ساز رونق دوباره دهم. متأسفانه سازهایی که با طلق ساخته می‌شوند صدای تیزی دارند و شنونده و حتی نوازنده از آن لذت نمی‌برد، به همین دلیل تمام سعی بنده بر این بود که مجدداً این ساز را احیا کنم.

وی که طی روزهای گذشته به عنوان داور بخش موسیقی کوبه‌ای در پنجمین جشنواره موسیقی «امیرجاهد» فعالیت داشت درباره کم و کیف برگزاری این جشنواره هم گفت: پنجمین دوره جشنواره سراسری موسیقی «امیرجاهد» برگزار شده و به نظرم این دوره به نسبت دوره‌های گذشته از کیفیت بهتری برخوردار بود. برخی نوازندگان به قدری زیبا اجرا کردند که هیات داوران را نیز به وجد آوردند. این نوازندگان نسل آینده موسیقی ما هستند و باید موسیقی را به آن‌ها سپرد. به مسئولان برگزاری این جشنواره نیز تبریک می‌گویم که زحمات زیادی برای برگزاری این جشنواره کشیدند. با این رویکرد نسل آینده موسیقی را به مردم و جامعه هنر نشان می‌دهند تا همواره موسیقی پویا و زنده نگاه داشته شود.