طرح پژوهشی قرآن اروپایی چیست؟

ایسنا/اصفهان دومین پیش نشست علمی همایش بین‌المللی مطالعات قرآنی و سیره نبوی از منظر اروپاییان به همت دو گروه علوم قرآن و حدیث و تاریخ دانشگاه اصفهان به‌صورت مجازی در دانشگاه اصفهان برگزار شده است.

پروفسور جان تولن، استاد تمام تاریخ دانشگاه نانت فرانسه و عضو کمیته علمی همایش و یکی از هماهنگ کنندگان پروژه قرآن اروپایی در این پیش‌نشست که با موضوع «طرح پژوهشی قرآن اروپایی چیست؟» برگزار شد، اظهار کرد: قرآن به واژه ام‌الکتاب (مادر کتاب‌ها)(آیات ۳۹ سوره رعد و ۴ سوره زخرف) اشاره می‌کند، کتاب مقدس ازلی که تورات، انجیل و قرآن از آن برگرفته شده‌اند. روابط میان کتب مقدس یهودیان، مسیحیان و مسلمانان از آغاز تاکنون موضوع بحث و اختلاف میان پیروان سه دین ابراهیمی بوده است. من علاقه‌مندم که ببینم مسیحیان اروپایی چگونه کتاب مقدس مسلمانان را از قرن دوازدهم الی شانزدهم درک و بازنمایی می‌کردند.

وی افزود: پژوهش مذکور بخشی از یک نوآوری پژوهشی گسترده اروپایی به نام طرح هم‌افزایی "قرآن اروپایی"(euqu.eu)، و به ابتکار شورای پژوهش اروپا (ERC) است که می‌کوشد برداشت‌های اروپاییان از قرآن و اسلام را در چشم‌انداز مذهبی، سیاسی و فکری گسسته‌وارِ مابین قرن دوازدهم تا اوایل قرن نوزدهم قرار دهد. ارائه من با مروری بر این طرح به پایان خواهد رسید و اعضای تیم تحقیقاتی نانت (مرتبط با طرح Euqu)، پژوهشگران پسادکترا و دانشجویان دکتری را معرفی خواهد کرد.

استاد تمام تاریخ دانشگاه نانت فرانسه بیان کرد: نویسندگان مسیحی قرون میانه که به زبان لاتین می‌نوشتند، اغلب قرآن را مکاشفه‌ای ساختگی می‌خواندند که"محمد" (Mahomet)، شیادی مدعی وحی، برساخته بود که معجزاتی جعل می‌کرد تا «ساراسن‌ها» را فریب دهد تا به او ایمان آورند. نویسندگان مختلف قرن دوازدهمی آورده‌اند که او کتاب «قوانین» (شریعت) ("Alcoran"  به تعبیر برخی از آنان) خود را نوشته و به شاخ گاوی نر بست که «به‌طرزی معجزه‌آسا» هنگام موعظه کردن او برای ساراسن‌ها ظاهر شد. شمایل‌نگاری گاو نر با "قرآنی" روی شاخ، در نسخ  خطی و کتب چاپی قرن ۱۳ الی ۱۷ میلادی مکرر دیده می‌شد. کارکرد این نمونه از "خبرسازی" قرون میانه‌ای هم تحقیر دین رقیب و هم توضیح موفقیت آن بود.  

ویپروفسور جان تولن گفت: در این اثنا، برخی از مسیحیان اروپایی رویکردی علمی‌تر نسبت به قرآن داشتند. رابرت کِتونِ انگلیسی برای آموختن زبان عربی و نجوم به آندلس(اسپانیا) رفته بود. پتر، راهب اعظم دِیرِ کلونی او را استخدام کرد تا قرآن را به لاتین برگرداند. ترجمه قرآن در سال ۱۱۴۳ میلادی به پایان رسید و به مهم‌ترین متن لاتین برای شناخت اسلام تبدیل شد. این ترجمه چهار قرن بعد، در سال ۱۵۴۳، در بازل با مقدمه‌ای از مارتین لوتر منتشر شد و به‌طور گسترده در دسترس روشنفکران اروپایی قرار گرفت.

وی افزود: در متون حاشیه‌ای (مقدمه‌ها، پیش گفتارها، تحشیه‌ها و غیره) که با ترجمه کتون در نسخه‌های خطی قرون وسطی و نسخه‌های چاپی قرن شانزدهم همراه شده‌اند، شاهد دوگانگیِ عمیقی نسبت به کتاب مقدس مسلمانان هستیم. در حالی که محکوم کردن آن به مثابه وحی ساختگی از سوی پیامبری دروغین امری رایج بود، جدی هم گرفته شد. صفحه‌آرایی "Alcoran" در بسیاری از نسخه‌های خطی و در نسخه‌های چاپی همانند صفحه‌آرایی کتاب مقدس بود که از نظر بصری آن را همتراز کتاب مقدس می‌کرد.

وی افزود: علاوه بر این، متن آن مانند متن کتاب مقدس، با عناوین و واژه‌نامه همراه بود که به خواننده کمک می‌کرد تا متن را بفهمد. در حالی که برخی از این تفاسیر خواننده را به سوی برداشت‌های خصمانه از قرآن سوق می‌داد (مثلاً ذکر تفاوت‌ بین تبیینِ قرآنی و مسیحی از مسیح)، برخی دیگربه شباهت‌ها اشاره کرده و آن را تحسین می‌کردند."قرآن" در خوانندگان اروپایی خصومت و عدم درک بر میانگیخت، اما در مواردی نیز موجب کنجکاوی و تحسین می‌شد.

انتهای پیام