دخل و خرج زاینده رود بهم خورده است

ایسنا/اصفهان در سیزدهمین همایش نکوداشت اصفهان، حشمت‌الله انتخابی، عضو هیئت‌مدیره انجمن دوستداران اصفهان گفت: مسئله خشکی زاینده رود پیچیده نیست بلکه بسیار ساده است، دخل و خرج زاینده رود بهم خورده و بین منابع و مصارف فاصله افتاده است.

سیزدهمین همایش نکوداشت اصفهان با یادبود سیروس شفقی، اصفهان شناس و بنیان‌گذار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان، عصر روز پنج شنبه، ۲ آذرماه، در کتابخانه مرکزی اصفهان برگزار شد. در این مراسم، شاهین سپنتا، نماینده انجمن دوستداران اصفهان، اظهار کرد: ۱۸ سال از زمانی که شماری از دوستداران اصفهان و اصفهان شناسان روزی را به‌عنوان شهر تاریخی اصفهان نام‌گذاری کردند تا در آن روز بیش از روزهای دیگر سال به بیان مسائل مهم فرهنگی، زیست‌محیطی، هنری، میراثی و اجتماعی این شهر کهن‌سال بپردازند، گذشته است. ثمره آن‌ هم‌اندیشی، نام‌گذاری یکم آذر ماه هر سال، به منظور نکوداشت اصفهان و برگزیدن نقش صورت فلکی قوس بر کاشی‌کاری سر در قیصریه به‌عنوان نماد تاریخی اصفهان و هم‌چنین پایه‌گذاری انجمن دوستداران اصفهان بود که خوشبختانه آن انتخاب فرخنده در سال ۱۳۹۷ با تصویب شورای شهر اصفهان مورد تایید دوباره قرار گرفت.

او اضافه کرد: در همه این سال‌ها انجمن دوستداران اصفهان با برگزاری ۱۲ همایش سالانه، نشست‌های متعدد با مدیران و نمایندگان شهر، بیانیه‌های مختلف، پژوهش‌های علمی و فعالیت‌های رسانه‌ای متنوع، کوشیده است تا ضمن نکوداشت پیشینه تاریخی و فرهنگی اصفهان، به اطلاع رسانی و بررسی مسائل و مشکلات این شهر نیز بپردازد. چرا که ما بر این باور هستیم که رهانیدن این پیکر کهن‌سال از رنج بحران‌های متعدد، از جمله بحران آب زاینده‌رود، فرونشست، آلودگی هوا و ...، بدون آگاهی از منشأ درد امکان‌پذیر نخواهد بود. بی‌شک یکایک شهروندان و مسئولان اصفهان برای این شهر تاریخی با قابلیت‌های طبیعی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فراوان باید تمام توانمندی مدنی خود را به میدان عمل‌آورده تا در سایه خرد جمعی و مسئولیت اجتماعی برای دستیابی به توسعه پایدار این شهر، گام بردارند. در این راستا چاره‌اندیشی فوری دولت، نمایندگان مجلس و مدیران استان برای برقراری جریان دائمی آب در شریان حیاتی اصفهان یعنی زاینده‌رود و جلوگیری از انتقال غیرقانونی آب، مطالبه‌ای جدی است.

سپنتا خاطرنشان کرد: امسال در حالی سیزدهمین همایش نکوداشت اصفهان برگزار می‌شود که یک سال پیش در چنین روزهایی، دکتر سیروس شفقی، رئیس انجمن دوستداران اصفهان برای همیشه از میان ما رخت بربست؛ پس این همایش را با بزرگداشت جایگاه او آغاز کرده و آرزومندیم همان‌گونه که او خواستار بود، اصفهان جایگاه شکوهمند گذشته خویش را بازیابد.

 در ادامه این

همایش، مهری اذانی، پژوهشگر جغرافیا و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، معتقد بود: در علم جغرافیا، واژه مکان یکی از پایه‌های این دانش و عشق به مکان به مثابه الفبای واژه‌ جغرافیا است که چون با انسان در هم آمیزد، هویت مکان و احساس تعلق به آن را چندین برابر می‌کند. درواقع، چنین بود که استاد شفقی به تألیف کتاب «جغرافیای اصفهان» همت گمارد و این کتاب هنوز هم به‌عنوان کتاب مرجع مورد توجه و استفاده شهرسازان، معماران، برنامه ریزان، جغرافی‌دانان، مهندسان علوم مختلف و نیز علاقه‌مندان به این شهر است. اصفهان او را در آغوش کشید تا ذرات تاریخی این شهر تاریخی و اسلامی با خِرد او تندیس‌های علم و شکوفایی را تنومند سازند و با درایت و مدیریت نگذارند زاینده‌رود که منشأ حیات اوست، بخشکد و در تداوم توسعه پایدار این امانت نفیس گذشتگان را ارج نهند و به نسل‌های آینده بسپارند.

همچنین، حشمت‌الله انتخابی، کنشگر محیط‌زیست، پژوهشگر زاینده‌رود و عضو هیئت‌مدیره انجمن دوستداران اصفهان با اشاره به اینکه بیش از دو دهه (حدود ۲۳ سال) از اولین خشکی زاینده‌رود می‌گذرد، یادآور شد: مساله زاینده‌رود مساله پیچیده‌ای نیست، بلکه یک مساله بسیار ساده‌ای است، اما مشکل اینجا است که دخل‌وخرج زاینده‌رود به‌ هم‌ ریخته و بین منابع و مصارف فاصله افتاده است. ما در خصوص زاینده‌رود با دو مسئله مواجه هستیم؛ یکی متفاوت بودن پراکنش بارش که گاهی در ۴ ماه از سال ما بیش از ۶۰ درصد بارش را داشته و دیگر اینکه از نظر زمانی و مکانی تعادل بارش نداریم. ما در سرچشمه‌های زاینده‌رود که در حوزه کارون است، ۲ تونل از ۱ و ۲ کوهرنگ را وارد کرده که تونل اول در سال ۱۳۳۲ و تونل دوم در سال ۱۳۶۱ بهره‌برداری شد و پایدارترین آبی که ما از سمت کارون داریم، تونل اول است. در بسیاری از سال‌ها ما از تونل دوم آبی نداریم اما در منطقه چلگرد در حوزه زاینده‌رود تعدادی سرچشمه داریم.

انتخابی اضافه کرد: دریاچه سد زاینده‌رود در سال‌های پرآبی دارای طول ۲۵ کیلومتر تا پشت سد بود، در حالی که طول آن در حال حاضر به یک‌ سوم این مقدار و حتی کمتر رسیده است. سال ۱۳۹۷، ما با بحرانی‌ترین سال مواجه بودیم و حجم آب در پشت سد به ۹۰ میلیون مترمکعب رسید. طبیعت به ما رحم کرد و سال ۱۳۹۸ ما وفور آب را داشتیم. اگر سال ۹۸ هم مانند سال ۹۷ سپری می‌شد، اصفهان از بی‌آبی آتش می‌گرفت.

۶۰۰ میلیون مترمکعب از آب زاینده‌رود پیش از رسیدن به اصفهان، برداشت می‌شود

عضو هیئت‌مدیره انجمن دوستداران اصفهان با بیان اینکه بیش از ۵۰۰ الی ۶۰۰ میلیون مترمکعب از آب زاینده‌رود پیش از رسیدن به اصفهان، برداشت می‌شود، افزود: در گذشته، مادی‌ها، جوی‌ها و صدها جویبار، آب را به تمام پیکره شهر اصفهان می‌رساندند که در حال حاضر خشک هستند. تا ۵۰ الی ۶۰ سال پیش، ما آب‌ لوله‌کشی نداشتیم و تمام باغات و مزارع سطح این شهر با آب این مادی‌ها آبیاری می‌شد. اکنون، شمال و شمال غربی اصفهان دچار فرونشست است، متأسفانه بر اساس سیاست‌های اشتباهی که در حوزه کشاورزی و حفر چاه داشته‌ایم، نتیجه این خشکی فرونشست شده است.

سازه‌های تاریخی، مادی‌ها، نهرها و رودخانه‌ها میراث فرهنگی ملموس ما هستند

بهرام نادی، پژوهشگر عمران ژئوتکنیک لرزه‌ای و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، یادآور شد: با مطالعه‌ای که در شهر انجام شد، مشخص شد که در اصفهان برخی از ساختمان‌ها، حتی سازه‌های بتنی جدید، دچار اعوجاج شده است و برخی از آن‌ها تقریباً ۱۵ یا ۱۶ سانتی‌متر چرخیده‌اند و سازه‌هایی نیز دچار ترک شده است.

او ادامه داد: منظور از میراث فرهنگی ملموس، سازه‌های تاریخی یا پهنه‌های آبی (شامل مادی‌ها، نهرها، رودخانه، آب زیرزمینی) است که در اختیار ما قرار گرفته است. منظور از میراث فرهنگی ناملموس آن چیزی است که ما به‌عنوان هنر و دانش در حال انتقال آن بوده و تا زمانی که زنده هستیم این میراث وجود دارد. تمدن بشری وابسته به آب و نیاز به آب برای زیستن، رفاه، فرهنگ و توسعه است که زاینده‌رود منشأ این تغییر و تحول یا توسعه است.

او اضافه کرد: پل خواجو، هنر طراحی پل و ترکیبی از هنر معماری، مهندسی سازه، هیدرولوژی و هیدرولیک است و قاعدتاً ما باید تخصص چگونگی ساخت و دوام آن‌ها در طی ۴۰۰ سال را داشته باشیم. مسجد جامع عباسی نیز ترکیبی از هنر کاشی‌کاری، سرامیک و رنگ است که به ما منتقل و مورد استفاده ما قرار گرفته است؛ همه این‌ها هنرهای بی‌بدیلی هستند که در مجاورت رودخانه اتفاق افتاده و باید شکر گذار باشیم که زاینده‌رود توانسته این توسعه را ایجاد کند. اگر ما در این ساختمان‌ها شاهد هنر معماری و ژئوتکنیک هستیم، تمام آن‌ها ناشی از منشایی است که توانسته در اینجا آبادی را ایجاد کند و آن آب است. اگر آب نبود هیچ‌کدام از این‌ها پیدا نمی‌شد.

او در خصوص وضعیت فرونشست در استان اصفهان و محل استقرار سازه‌های تاریخی، افزود: بخشی از شهر سنگی و بخشی دیگر نیز آبرفتی است. مطالعات به این صورت است که ما در طول این سال‌ها، دهانه‌های بسیاری را در این شهر حفاری و گودبرداری‌های زیادی نیز انجام داده‌ایم. گودبرداری‌ها گاهی با توجه به عمقی که دارند، اطلاعاتی را به ما می‌دهند. بعضی‌اوقات ما فکر می‌کنیم که زاینده‌رود منشأ یا تنها رودخانه‌ای‌ ست که فصلی بوده است. همچنین، کوچه‌های اصلی یا فرعی به‌موازات مادی‌ها ساخته شده‌اند. ما ابتدا مادی‌ها را از بین بردیم و در حال حاضر نیز رودخانه در حال آسیب دیدن است و پهنه آبی از ۳۱۰ کیلومتر مادی، به ۱۵ کیلومتر رودخانه رسیده است.

انتهای پیام