از ساخت کلبه‌های سوئیسی تا مهاجرت معکوس به بهشت گمشده ایران

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: بدون اغراق بهشت گمشده است. بهشتی که بسیاری از ایرانی‌ها حتی نام آن را نشنیده‌اند و به آنجا سفر نکرده‌اند. در میان ارتفاع‌های کوه قرار دارد، دسترسی به آن تا حدودی سخت است و تنها از طریق جاده پرپیچ و خم کوهستانی امکانپذیر است.

«کلات» یا «کلات نادری» همان بهشت گمشده است. این منطقه در شمال شرقی‌ترین نقطه ایران و در مرز ترکمنستان قرار دارد. کلات در میان کوه‌های هزار مسجد است و در ایام قدیم موقعیتی استراتژیک داشته همچنین کلات نادری از شمال به وسیله تپه‌ماهورهایی با طول ۱۸۰ کیلومتر به کشور ترکمنستان، از شرق به سرخس، از غرب به درگز و از جنوب به کوه‌های هزار مسجد و شهر مشهد منتهی می‌شود.

کاخ خورشید هم در زمان نادرشاه افشار در شهر کلات ساخته شده و علاوه بر اینکه اقامتگاه نادرشاه بود به عنوان خزانه‌ای برای نگهداری جواهرها و غنایم هم مورد استفاده قرار می‌گرفت. از همین رو کلات نادری از قدیم سرزمین گنج‌های ایران هم نام داشته است. کاخ خورشید در سال ۱۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

اما در همین محدوده سرزمین گنج‌ها به دلیل بی‌توجهی یا غفلت از صنعت گردشگری و بوم‌گردی بسیاری از ساکنان روستاها به شهرها جهت کسب درآمد و معیشت مهاجرت کرده‌اند و آنها که در روستاها مانده بودند یا به دلیل سن بالا پای راه رفتن نداشته یا نتوانسته‌اند با زندگی شهری، خود را به اجبار مطابقت دهند و با اندک‌ترین درآمد به زندگی ادامه داده‌اند.

اما طی سال‌های اخیر اتفاق‌های خوبی افتاده و کمیته امداد امام خمینی (ره) مددجویان را شناسایی و در جهت اشتغال زایی آنها و بهبود وضعیت این منطقه و روستاهای آن اقداماتی را انجام داده است. به همین منظور با تیمی از اهالی رسانه اعم از خبرنگاران و عکاسان راهی منطقه کلات و برخی روستاهای اطراف شدیم.

در طی مسیر چند ساعتی در بوم‌گردی خورشید ماندگار بودیم و از چند پروژه کمیته امداد بازدید کردیم. همچنین از خانواده‌ای که با گرفتن تسهیلات موفق به ساخت مسکن شده آشنا شدیم و بازدیدی هم از خانه های قدیمی و جدید آنها داشتیم.

خانه‌ای که با عشق ساخته شده بود و پیرمرد از اینکه توانسته خانواده خود را خوشحال کند بسیار خرسند بود. آب، برق، گاز و فرش و سایر ملزومات زندگی هم به این خانواده هدیه شده است.

مددجویان زیادی از کمیته امداد حالا با وام‌هایی که از این مجموعه دریافت کرده اند صاحب مسکن و یا اشتغال پایدار شده‌اند.

۲۰۰۰ طرح و پروژه در نقاط مختلف کلات با هدف ایجاد اشتغال پایدار

به گفته علی صلاحی، فرماندار کلات با همت کمیته امداد امام خمینی (ره) ۲۰۰۰ طرح و پروژه در نقاط مختلف شهرستان کلات با هدف ایجاد اشتغال پایدار و تولید کلید خورده و در دست اجرا است.

وی در جمع خبرنگاران از آبشارهای این شهرستان از جمله ارتکند، آبگرم و قره‌سو و همچنین جنگل‌های ارس و جنگل پسته وحشی و وجود ۲۰۰ هزار هکتار مرتع بسیار خوب به عنوان بهترین نقاط دیدنی و پتانسیل‌های شهرستان در حوزه گردشگری نام برد و گفت: کلات شهرستانی کوهستانی و بسیار زیبا با طبیعتی بکر است.

صلاحی همچنین با اشاره به وجود ۵ رودخانه پر آب و ۳۰۰۰ هکتار باغاتی که در حاشیه این رودخانه‌ها قرار دارند، افزود: ظرفیت دامداری، دامپروری و گردشگری کلات در خراسان رضوی بی‌نظیر است.

وی خاطرنشان کرد: طول رودخانه‌های کلات ۳۰۰ کیلومتر است و می‌توان از این ظرفیت در بخش شیلات و آبزی‌پروری به درستی استفاده کرد، همچنین بر اساس بررسی‌ها می‌توان در این شهرستان سالانه ۴۰۰۰ تن محصولات آبزی و حتی ماهی‌های خاویاری تولید کرد.

فرماندار کلات در ادامه با بیان اینکه گلیم‌بافی، تابلو فرش، گیوه‌بافی، نوار بافی و ابرشیم باقی از جمله مهمترین صنایع‌دستی این شهرستان هستند، گفت: پارسال شهرهای لائین و زاوین به عنوان شهرهای ملی نوار بافی و ابریشم‌بافی و روستای آقداش به عنوان روستای ملی گلیم‌بافی به ثبت رسید.

وی با تأکید بر اینکه این شهرستان قابلیت تبدیل شدن به قطب صنایع‌دستی خراسان رضوی را دارد، بیان کرد: کاخ خورشید متعلق به زمان افشاریه، بند و کتیبه نادری نیز از جمله ابنیه و آثار تاریخی بسیار زیبای کلات محسوب می‌شوند.

ثبت ملی ۶۰ اثر و ابنیه تاریخی در شهرستان کلات

صلاحی با اشاره به اینکه تاکنون ۶۰ اثر و ابنیه تاریخی شهرستان کلات ثبت ملی شده‌اند، گفت: با توجه به اینکه در حوزه گردشگری، کشاورزی، دامپروری، باغات و زنبورعسل استعداد و ظرفیت‌های بسیار فراوانی در نقاط مختلف شهرستان داریم، جای هیچ توجیهی نیست که در این منطقه جوان بیکار و یا افرادی که برای معیشت شأن با مشکل مواجه باشند داشته باشیم.

وی در ادامه با تقدیر از حمایت‌های کمیته امداد کشور در ایجاد بسترهایی برای اشتغال پایدار و تولید در شهرستان کلات افزود: برای پروژه‌های دام سبک و سنگین و زنبورعسل و … در شهرستان حدود ۲۷۰ میلیارد تومان اعتبارات اشتغال‌زایی برای ۲۰۰۰ طرح و پروژه در نظر گرفته شده است.

فرماندار کلات با اعلام اینکه این طرح‌ها و پروژه‌ها در نقاط مختلف شهرستان و روستاها اجرا می‌شود، توضیح داد: بر اساس طرح آمایش سرزمینی، ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که می‌تواند در هر منطقه وجود داشته باشد بررسی و تعریف شده است و این اعتبارات در نقاط مختلف به افراد تخصیص داده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اکنون در حال معرفی افراد به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات و اعتبارات هستیم، گفت: اعتبارات در نهایت باید منجر به ایجاد اشتغال پایدار و خودکفایی خانواده‌ها شود.

صلاحی اذعان کرد: همچنین برای پشتیبانی از رسته‌های مختلف شغلی که در نظر گرفته شده افراد متخصصی مشخص شده و تمامی پروژه‌ها را پشتیبانی خواهند کرد.
در ادامه مسیر با طرح راهبران شغلی آشنا شدیم طرحی که کمیته امداد بیشتر برای زنان سرپرست خانوار جهت امرار معاش در نظر گرفته است. تهیه گلیم، کیف، کفش و لباس‌های سنتی از جمله محصولاتی است که زنان در طرح‌های راهبری در مسیر تردد گردشگران با راه اندازی مغازه‌های هرچند کوچک معاش خود را تأمین می‌کنند و البته کارآفرین هم می‌شوند و کمیته امداد از طریق حمایت آنها و ارائه تسهیلات سعی کرده از مشکلات این افراد بکاهد و اشتغال زایی آنها را در نظر گیرد.

راهبران شغلی، موفق و کارآفرین

در طرح راهبران شغلی، فردی که از او بنام هدایتگر و راهبر شغلی یاد می‌شود در واقع فعال اقتصادی و کارآفرینی بوده که در یک عرصه خاص تولیدی در حال فعالیت است که پس از تأیید صلاحیت و اهلیت فردی و حقوقی، زمینه همکاری کمیته امداد با وی فراهم می‌شود.

راهبران شغلی در حوزه صنایع دستی و ایجاد شبکه فروش صنایع دستی در سطح شهرستان و استان و نمایش محصولات صنایع دستی، مددجویان را همراهی می‌کنند که می‌توان به احیای گلیم بافی روستای آقداش و احیای جاجیم بافی لاین نو اشاره کرد.

کشت موسیر و زعفران در بخش زاوین و طرح نیروگاه خورشیدی و تولید و پرورش ماهی قزل‌آلا از دیگر اقدامات کمیته امداد کلات در حوزه اشتغال است.

در کمک به قشر آسیب‌پذیر جامعه دو نگاه اصلی حاکم است، یکی نگاه صدقه‌ای که به دنبال کمک‌رسانی امدادی و خیریه‌ای به نیازمندان است و دیگری نگاهی که به دنبال توانمندسازی برای رفع اساسی نیاز افراد به حمایت است، اگر چه هر دو این دیدگاه‌ها ارزشمند و دارای پاداش الهی است اما توانمندسازی علاوه بر آنکه منجر به حفظ کرامت انسانی می‌شود، افزایش توان مالی و کیفیت زندگی را نیز به دنبال دارد.

شناسایی دقیق ظرفیت‌های هر منطقه توسط کارشناسان خبره و فعال کردن ظرفیت‌های بومی با کمک مددجویان می‌تواند زمینه‌ساز بی‌نیازی افراد تحت پوشش کمیته امداد باشد، چرا که در شرایط امروز اقتصاد کشور، کمک‌های نقدی کمیته در قالب مستمری نمی‌تواند حداقل‌های نیاز یک خانواده را تأمین کند.

در ادامه مسیر به روستای بابا رمضان در ۴۰ کیلومتری شهرستان کلات رفتیم تعدادی از بوم گردی‌ها به سبک خانه‌های سوئیسی ساخته شده که در واقع کمیته امداد امام خمینی (ره) با ارائه تسهیلات به ساکنان این روستا برایشان اشتغال آفرینی کرده است به طوری که سالانه گردشگران زیادی برای اقامت و اسکان و لذت بردن از طبیعت بکر به آنها مراجعه می‌کند.

شکوه طبیعت در چهارراه

در ادامه مسیر به سمت روستای چهار راه رفتیم مسیری تقریباً صعب العبور ولی بسیار زیبا که توجه کوهنوردان و طبیعت‌گردان را جلب کرده است. اینجا دیگر خبری از آنتن تلفن همراه و اینترنت نیست. با فراغ بال از طبیعت لذت می‌برید. هوا بسیار پاک و سرشار از اکسیژن ناب است، گویی میان ابرها قدم می‌زنید.بر دامنه‌های هزار مسجد یک روستای زیبا و دیدنی جا خوش کرده است که «چهار راه» نام دارد.

این روستا در ۵۰ کیلومتری کلات نادری قرار دارد و مردمانش همچون بسیاری از روستاهای دیگر منطقه، کرد زبان بوده و به کار دامداری و کشاورزی اشتغال دارند. البته مدت‌ها بود چراغ خانه‌های این روستاها خاموش بود و جوانان برای تحصیل و کار راهی شهرها شده بود ولی اکنون مهاجرت معکوس رخ داده و یکی پس از دیگری روستاها فعال شده است.

خانه پدری اقامتگاه سنتی شد

اقامتگاه بوم گردی خانه پدری از جمله اقامت‌گاه‌ها در این روستا است که با کمک کمیته امداد برای خانواده اشتغال زایی شده به عبارتی خانواده وام دریافت کرده و خانه پدری را بازسازی و تبدیل به مکانی برای استراحت و اسکان گردشگران کرده‌اند.

این محل در واقع یک خانه بومی قدیمی با قدمت حدود ۲۵۰ سال و معماری قاجاری است و خواهران و برادران از نسل چهارم این خانه از شهر برگشته و مشغول شغل جدید شده‌اند شغلی که با استقبال گردشگران همراه شده و سبب شده است که دیگر اهالی روستا هم به این سمت و سو پیش روند و خانه‌های خود را تبدیل به بوم گردی و اقامت گردشگران کنند.

مهاجرت معکوس به بهشت گمشده ایران

سعید رمضان پور، معاون حمایت و توانمندسازی کمیته امداد امام خمینی در منطقه کلات نادری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره اقدامات کمیته امداد در زمینه اشتغال پایدار گفت: در روستای چهارراه بخش هزار مسجد در منطقه کلات، مردم همه مهاجرت و روستا خالی از سکنه و تخریب شده بود که با تسهیلات گردشگری کمیته امداد همه روستا تقریباً بازسازی و پذیرای گردشگران شده است.