تشکیل کارگروه مشترک ایران و افغانستان برای حقابه هامون

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، حال و هوای این روز‌های هامون خوب نیست، گرد و غبار دست از سر مردمان منطقه سیستان و بلوچستان بر نمی‌دارد، زمانی هامون پر آب و سرسبز بود، زندگی و امید در میان اهالی منطقه با هر موجی از بستر این تالاب بیشتر و بیشتر می‌شد، تالاب با سرزندگی سوار بر موج، معیشت مردم منطقه را به دوش می‌کشید، تالابی که زمانی منبع درآمد مردم منطقه بود اکنون به بلای جانشان تبدیل شده است، کم آبی و خشکسالی امان هامون را بریده و نفسش را به شماره که نه بند آورده است، این تالاب در دو دهه اخیر با خشکسالی و نرسیدن حقابه به بسترش برای زنده ماندن تقلا کرد، اما در نهایت تسلیم شد و اکنون دیگر مرده است و چیزی جز هزاران هزار متر مکعب خاک از آن بر جای نمانده که با هر بادی به هوا بلند می‌شود و در ریه و گلوی مردم جای می‌گیرد.

هامون تالابی مرزی بین ایران و افغانستان در استان سیستان و بلوچستان است که گستردگی آن در زمان پرآبی ۵ هزار و ۶۶۰ کیلومتر بود که از این وسعت ۳ هزار و ۸۲۰ کیلومتر مربع آن در خاک ایران و بقیه در خاک افغانستان است، این پهنه وسیع در گذشته‌ای نه چندان دور سومین دریاچه پرآب کشور ما بود، اکنون هامون به علت اینکه حقابه آن از رودخانه هیرمند رها سازی نمی‌شود و سیلاب‌ها هم پشت سد انحرافی کمال خان در ولایت نیمروز افغانستان گرفتار می‌شود، کاملا خشک شده و زندگی مردم این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است. کشاورزی و دامپروری نابود شد، صیادی از بستر تالاب پر آب به تاریخ پیوست و نیزار‌ها خشک و نابود شدند، دیگر قایقی پارو زنان سینه تالاب را نمی‌شکافد بلکه سالهاست که با صورت به زمین چسبیده اند، گویی با پشت کردن به آسمان ناراحتی خود را از قهر طبیعت نشان می‌دهند، دیگر به آسمان نگاه نمی‌کنند، پشتشان پوسته پوسته شده و شاید هم به امید روزی که دوباره به آب بزنند در خواب فرو رفته اند.

در حالی حقابه هامون به بستر آن نمی‌رسد که بنابر توافق ایران و افغانستان معروف به معاهده ۱۳۵۱، مقرر شده بود در سال نرمال آبی به طور متوسط ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب در قالب حقابه از رودخانه هیرمند به تالاب هامون برسد که چند سالی است به علت خشکسالی، آبی از هیرمند به هامون نمی‌رسد و مشکلاتی را برای معیشت مردم منطقه ایجاد کرده است.

البته مساله دیگری هم در این میان وجود دارد که باید حل و فصل شود و آن انحراف آب هیرمند است، در چند سال اخیر علاوه بر اینکه آبی از هیرمند به سمت هامون رها سازی نشده بلکه در دو دوره آب از هیرمند منحرف و به سمت منطقه‌ای بیابانی و بدون کشت و زرع به نام گودزره هدایت شده است.

دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن در صدد رفع این مشکل و احقاق حقابه هامون بر آمده است که در راستای دیپلماسی محیط زیست، تاکنون جلسات، دیدار‌ها و نشست‌های مختلفی با مسوولان دو کشور برگزار شده است و بار‌ها رییس جمهور تاکید کرد که در احقاق حق مردم سیستان بدون اغماض عمل خواهیم کرد و محمد مخبر معاون اول را مامور بررسی و حل مشکل مردم سیستان و بلوچستان در تامین انرژی و امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشور را مکلف به رایزنی با هیات حاکمه افغانستان برای پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد. ابراهیم رئیسی تاکید کرد: حقابه ایران از هیرمند مساله با اهمیتی است، این مساله را با جدیت پیگیری کنید.

معاون اول رئیس جمهور در نشستی با مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی گفته بود: دولت سیزدهم با جدیت موضوع حقابه رودخانه هیرمند را از افغانستان و از طریق مجامع بین‌المللی تا حصول نتیجه پیگیری می‌کند.

وزیر امورخارجه ایران هم که برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه همسایگان به سمرقند رفته بود اعلام کرد که حقابه ایران در دیدارش با امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه هیات حاکمه موقت افغانستان مورد تاکید قرار گرفته و افغانستان هم بر پایبندی خود به حقابه ایران تاکید داشت.

همچنین علی اکبر محرابیان وزیر نیرو اعلام کرد که به هیچ وجه از حق مسلم خود در معاهده سال ۱۳۵۱ با کشور افغانستان کوتاه نخواهیم آمد، حقابه هیرمند حق قانونی ما است و در این رابطه پیگیر هستیم.

هیات افغانی از انحراف آب به سمت گودزره ابراز تاسف کردند و گفتند که خودشان را مکلف می‌دانند که اگر آب باشد حتما آنرا به سمت هامون رهاسازی می‌کنندبا توجه به اهمیت موضوع رییس سازمان حفاظت محیط زیست ۹ آبان ماه به سیستان و بلوچستان سفر و در هوایی توفانی از گرد و غبار با مردم دیدار کرد و قول پیگیری احقاق حقابه را داد، علی سلاجقه در نشستی با موضوع گرد و غبار در سیستان و بلوچستان گفت: پیگیری اختصاص حقابه هامون در اولویت است، مرطوب سازی دریاچه هامون در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد، مردم سیستان و بلوچستان نگران تامین آب آشامیدنی نباشند چرا که دولت به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد مردم با سختی مواجه شوند.

بلافاصله پس از سفر معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به استان سیستان و بلوچستان و بازدید از تالاب هامون، پیگیری حصول حقابه تالاب از طرف افغانستانی در دستور کار سازمان محیط زیست قرار گرفت و به همین منظور علی سلاجقه با ملا برادر عبدالغنی، معاون رییس‌الوزرا طالبان که به منظور مذاکرات اقتصادی به ایران سفر کرده بودند، درخصوص حقابه ایران از رودخانه هیرمند دیدار و گفتگو کرد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره نتیجه این نشست درخصوص تامین حقابه تالاب هامون به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: البته این دیدار باید زودتر انجام می‌شد، اما به هر حال توانستیم با بزرگان کشور همسایه دیدار خوبی داشته باشیم و منجر به این شد که حقابه تالاب هامون باید حتما داده شود، آن‌ها هم به این مساله اذعان داشتند و خودشان را مکلف می‌دانند که باید این اتفاق بیفتد، اما اعلام کردند که الان آبی پشت سد وجود ندارد.

علی سلاجقه افزود: ما حتی گفتیم با توجه به شرایطی که اکنون در منطقه سیستان وجود دارد و با وجود باد‌های شدید ۱۸۰ روز است که مردم زابل از گرد و غبار مرارت می‌کشند، حداقل آب را تا حدودی رها کنند که مرطوب سازی بستر تالاب انجام شود تا گرد و غبار به هوا بلند نشود که آن‌ها گفتند آب باشد حتما این اتفاق می‌افتد.

وی تاکید کرد: همچنین برای اولین بار مقرر شد تا مسوولان محیط زیست کشور افغانستان به ایران بیایند و کارگروهی از مسوولان محیط زیست دو کشور تشکیل شود تا بتوانیم در قالب آن کارگروه هم در بحث مسائل مربوط به حقابه به توافقاتی برسیم و هم اگر آبی وجود داشته باشد رها سازی شود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: همچنین مقرر شد در قالب پروژه‌های مشترکی کانون‌های گرد و غبار کشور افغانستان مدیریت شود که قرار شد در راستای این کارگروه با همکاری دو کشور انجام شود، در تلاشیم که این کارگروه هر چه زودتر تشکیل شود و جلسات آن به طور مرتب تشکیل و خروجی‌ها مشخص خواهد شد.

سلاجقه درباره اینکه آیا دیگر آب به سمت منطقه گودزره منحرف نمی‌شود، گفت: خودشان هم از اینکه آب به سمت گودزره منحرف شده بود نگران و متاسف بودند، اما گروه کارشناسی ما از ایران رفتند و منطقه را بازدید کردند، وزارت نیرو از منابع آب سد‌ها بازدید و اعلام کرد که وضعیت مناسبی از لحاظ منابع آبی وجود ندارد، آن‌ها باز هم تاکید کردند که اگر بحث بارش‌ها انجام شود رها سازی آب صورت خواهد گرفت.