معمای بازگشت مرد بازنده‌ به دولت/ کامرون بریتانیا را از منجلاب مشکلات نجات می‌دهد؟

رسول سلیمی: ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، دومین تغییر کابینه نخست‌وزیری خود را انجام داد. هفته گذشته دولت انگلیس دیوید کامرون را به‌عنوان وزیر امور خارجه منصوب کرد. از زمان انتخاب او به‌عنوان رهبر حزب توری، ریشی سوناک تلاش کرده است بر دو اسب‌سوار شود. یکی از جریان اصلی محافظه‌کار، و دیگری گرایش راست افراطی که نسبت به حضور انگلیس در اتحادیه اروپا تردید داشتند و با آن مخالفت کرده بودند. ظهور مجدد کامرون البته بخشی از تصمیم سوناک برای اخراج سوئلا براورمن، نماینده پوپولیست‌های محافظه‌کار و لیبرترین ها بود. برآورمن، پس از جنجالی که در پی راهپیمایی حمایت از فلسطین به راه افتاده بود، از سوی ریشی سوناک از مقام وزارت کشور کنار گذاشته شد.

سرپیچی سوئلا برآورمن از دستور دفتر نخست‌وزیر برای تغییر لحن مقاله‌ای که قرار بود پنجشنبه در روزنامه تایمز لندن به نام او منتشر شد و در آن پلیس لندن را به جانب‌داری از هواداران فلسطین و تبعیض علیه گروه‌های راست‌گرا متهم کرده بود، مهم‌ترین دلیل برکناری‌اش از وزارت خارجه بود.

انتقاد از کامرون بر سر چه مسائلی است؟

انتقادها در انگلیس از کامرون به دوره تصدی او بر نخست‌وزیری انگلیس باز می‌گردد. برگزیت در صدر لیست انتقادات قرار دارد، آنجا که کامرون برای ماندن در اتحادیه اروپا پافشاری کرده بود و بعداً برای تصمیمش برای برگزاری رفراندوم استعفا داده بود، هنوز هم مورد انتقاد است. این در حالی است که یک گزارش کمیته انتخاب امور خارجه انگلیس در سال ۲۰۱۶ از تصمیم او برای مداخله در لیبی در مارس ۲۰۱۱ انتقاد کرده و او را به دلیل عدم توسعه یک استراتژی منسجم در آنجا متهم کرده است. اما قدرت او زمانی در سال ۲۰۱۳ آسیب دید که نمایندگان مجلس، از جمله بسیاری از اعضای حزب او، علیه طرح او برای شرکت در حمله نظامی به سوریه رأی دادند.

بیشتر بخوانید:

دورنمای روابط تهران ـ لندن با تغییرات جدید در بریتانیا/ کامرون صاحب کرسی نخست‌وزیری می‌شود؟

تحلیل مجید تفرشی از پشت‌پرده زلزله سیاسی در کابینه بریتانیا/ دیوید کامرون مأمور پیشبرد «پلن بی» شد/ تهران ـ لندن بر مدار بهبود روابط؟

آنچه کامرون با آن مواجه است

وزیر امور خارجه جدید با چالش‌های متنوعی در سیاست خارجی انگلیس که در بیش از دو دهه گذشته تلمبار شده، مواجه است. درگیری‌های ویرانگر در اروپای شرقی و خاورمیانه، انگلستان را در موقعیت حساسی قرار داده است. او مسئول اداره‌ای خواهد بود که پس از ادغام بحث‌برانگیز با اداره توسعه بین‌المللی، هنوز نتوانسته وزارتخانه خود را حول دو ساختار جدید منظم کند. او همچنین با این واقعیت مواجه است که جایگاه بریتانیا در توسعه جهانی از زمان ترک دولت، به طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش‌یافته است. اهداف توسعه پایدار، تغییرات آب‌وهوایی، چالش‌هایی هستند که بریتانیا را از ایفای نقش رهبری در جلسات توسعه بین‌المللی عقب نگه داشته است و این موضوعات مورد انتقاد مردم انگلیس است.

از طرفی کامرون به دلیل اینکه از نمایندگی مجلس عوام در سال ۲۰۱۶ استعفا کرد، قادر به شرکت در جلسات عمومی مجلس عوام نیست. او می‌گوید معاونانش که نماینده مجلس عوام هستند، به نیابت از وی سیاست‌های خارجی دولت را در صحن علنی تشریح خواهند کرد.

آنچه مردم انگلیس از کامرون انتظار دارند

ناظران سیاسی می‌گویند مردم انگلیس بعد از روی کار آمدن کامرون در پست وزارت خارجه، مجموعه مطالباتی را از او انتظار دارند که ارتباط مستقیمی با رویدادهای امروز جهان دارد. از جمله این انتظارات، پایان‌دادن به درگیری‌های جاری بین اسرائیل و حماس در غزه است. شمار کشته‌شدگان غیرنظامی در این درگیری‌ها به‌سرعت در حال افزایش است و کارشناسان انگلیسی این خطر را احساس می‌کنند که یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر رخ دهد. بخشی دیگر از افکار عمومی در انگلیس معتقدند دولت باید فوراً خواستار پایان‌دادن به جنگ شود تا بتوان از غیرنظامیان محافظت کند. آنها انتظار دارند دولت بریتانیا موضع رهبری جهانی را برای پایان‌دادن به این درگیری اتخاذ کند.

رهبری تغییرات آب‌وهوایی، هدف دیگری است که انگلیسی‌ها انتظار دارند دیوید کامرون پیگیری کند. نشست بعدی سازمان ملل متحد برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی که در امارات متحده عربی است. اعضای این نشست پیش‌بینی می‌کنند با روی کارآمدن دیوید کامرون، دولت بریتانیا سیاست خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از سر گیرد و رویکرد جدیدی در راستای تعهدات مالی آب‌وهوایی اتخاذ کند. موضوع دیگر بودجه تخصیص‌داده‌شده به پناهندگان است. در سال ۲۰۲۲، یک‌سوم بودجه کمک‌های انگلیس که در سال ۲۰۲۱ میلیاردها دلار کاهش‌یافته بود، صرف حمایت از پناهندگان مستقر در انگلستان شد. اثرات این کاهش‌ها ویرانگر و نتیجه آن تزلزل محبوبیت حزب متبوع کامرون در نظرسنجی‌ها بود.

توسعه انگلیس در میانه چالش های داخلی

کارشناسان اقتصادی بازگشت کامرون به قدرت را به‌عنوان یک پیروزی برای طرف‌داران ایده توسعه انگلیس ارزیابی می‌کنند. کامرون به دلیل نفوذ بین‌المللی و تجربه سیاست‌ورزی و تجارت در بخش خصوصی، امیدواری مردم برای دستیابی انگلیس به اهداف توسعه‌ای خود را افزایش داده است. کارشناسان سیاسی در انگلیس معتقدند او بسیاری از بازیکنان کلیدی بین‌المللی را می‌شناسد و همکاری قبلی او با اندرو میچل، وزیر توسعه، امیدها برای شدت یافتن توسعه در انگلستان را افزایش داده است.

از سوی دیگر دیوید کامرون قبل از تصدی وزارت خارجه با ابتکار عملی برای تأمین پول برای صندوقی خصوصی، تجارت یک‌میلیارددلاری بریتانیا با چین را تسهیل کرده بود. تجارتی که قرار بود نخست‌وزیر سابق را به یک سرمایه‌گذار ثروتمند تبدیل کند و روابط بین لندن و پکن را تقویت کند. انتقاد به او از آنجا آغاز شد که حرفه بحث‌برانگیز او شامل کار برای یک شرکت نرم‌افزاری که بنیان‌گذار آن پس از اتهامات آزار و اذیت جنسی مجبور به کناره‌گیری شد. کامرون همچنین در بزرگ‌ترین رسوایی لابی‌گری بریتانیا در سال‌های اخیر پس از استفاده از ارتباطات شخصی خود برای تلاش در جهت تغییر قوانین بریتانیا در مورد وام‌های بانکی Covid-گرفتار شد.

روابط گرم کامرون با چین کارگشا خواهد شد؟

کامرون به‌عنوان نخست‌وزیر بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ به دنبال ایجاد روابط نزدیک‌تر بین انگلیس و چین بود. او در سال ۲۰۱۵ میزبان شی جین پینگ در جریان سفر به بریتانیا بود. جورج ازبورن، صدراعظم کامرون، در همان سال اعلام کرد که روابط چین و انگلیس وارد "دوران طلایی" شده است. کامرون در زمانی که هیچ مسئولیت دولتی نداشت و به عنوان یک شهروند عادی محسوب می‌شد، هنوز از دسترسی سطح بالا به چهره‌های ارشد دولت چین برخوردار بود.

این موضوع باعث شد تا در سپتامبر ۲۰۱۷، کامرون در شبکه اجتماعی X اعلام کرد که او به پکن سفر کرده تا "دوران طلایی" بین دو کشور را تقویت کند. هدف او از این سفر اجرای ایده صندوق بریتانیا و چین بود که آن را با معاون نخست وزیر ما کای مورد بحث قرار داد. مدت کوتاهی پس از ان کامرون در ژانویه ۲۰۱۸ سفر دیگری به چین داشت و یک جلسه خصوصی و شام با شی داشت. در آن جلسه هم صندوق بریتانیا و چین مورد بحث قرار گرفت.

اولویت کامرون برای دیدار با وزرای خارجه کشورهای عربی

کامرون در نشست خود با وزرای خارجه کشورهای عربی از ایده «دو دولت» برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین دفاع کرد که اورشلیم شرقی پایتخت آن است و محکومیت بریتانیا از افزایش خشونت شهرک‌نشینان در کرانه باختری را تکرار کرد.

همچنین او متعهد به ادامه حمایت انگلیس برای جلوگیری از تشدید گسترده‌تر منطقه ای از جمله در لبنان و یمن شد. کامرون گفته بود: «امروز من ریاست نشست رهبران کشورهای عربی و دیگر کشورهای اسلامی را در مورد وضعیت اسرائیل و غزه بر عهده داشتم. توافقی که حاصل شد، فرصت مهمی برای بیرون اوردن گروگان‌ها و کمک بیشتر به غزه برای کمک به مردم فلسطین بود. این نشست که از تلاش‌های مشترک میانجیگری مصر، قطر و ایالات متحده بود در نهایت منجر به اتش بس بین حماس و اسرائیل شد.

روابط کامرون با اسرائیل؛ منتقد یا تحسین برانگیز؟!

سیزده سال پس ازآنکه کامرون اسرائیل را به‌خاطر سیاستش در قبال غزه محکوم کرد، به نظر می‌رسد که بعید است حمایت بریتانیا از اسرائیل به‌زودی متزلزل شود. در ژوئیه ۲۰۱۰، مدت کوتاهی پس ازآنکه کامرون برای اولین‌بار در ۱۳ سال گذشته حزب محافظه‌کارش را به قدرت رساند، به آنکارا سفر کرد و اسرائیل را در سخنرانی محکوم کرد.

آن زمان در انتقاد به سیاست‌های اسرائیل گفته بود «وضعیت در غزه باید تغییر کند و غزه نمی‌تواند و نباید اجازه داده شود که یک اردوگاه زندان باقی بماند.» بااین‌حال، در طول شش سال نخست‌وزیری کامرون، موضع عمومی او نسبت به دولت اسرائیل ملایم شده تا آنجا که در سال ۲۰۱۵ او به عنوان نخست وزیری که بی سابقه ترین حمایت‌ها را از اسرائیل داشته توسط مقامات اسرائیلی تحسین شد. موضوعی که خود او یکی از دلایل قرابت فکری با اسرائیلی‌ها را پدر بزرگ یهودی اش می‌داند که ۱۵۰ سال قبل از آلمان به انگلیس مهاجرت کرده است.

بازگشت کامرون برای تغییر سیاست داخلی انگلیس

در بریتانیا دو حزب اصلی چپ و راست در زمینه سیاست خارجی با هم اختلاف ندارند؛ در نتیجه احتمالاً هدف از این انتصاب، نه سیاست خارجی بلکه تغییر شرایط سیاسی داخلی بریتانیا است. از سوی دیگر در بریتانیا نخست‌وزیر و وزرا از بین نمایندگان حزب حاکم در مجلس انتخاب می‌شوند. تصمیم ریشی سوناک برای انتصاب دیوید کامرون - که هفت سال است دیگر نماینده نیست - این پیام را به نمایندگان حزبش داده که آنها را شایسته تصدی پست وزارت خارجه نمی‌داند.

ناظران سیاسی معتقدند بخشی از رأی‌دهندگان حزب محافظه‌کار که خواهان کاهش مالیات‌ها ولی مخالف برگزیت بودند، از افزایش مالیات‌ها و سیاست‌های اجتماعی به‌شدت محافظه‌کارانه دولت سوناک دل‌زده شده‌اند. ریشی سوناک با کنارگذاشتن سوئلا براورمن تندرو و برگرداندن دیوید کامرون معتدل می‌خواهد محبوبیت حزبش و احتمال پیروزی در انتخابات پارلمانی پیشرو را بالا ببرد. ولی به نظر می‌رسد او که با نماد تغییر به نخست‌وزیری آمد، حالا با بازگشت کامرون، پایگاه اجتماعی خود را نزد هم‌حزبی‌هایش ازدست‌داده است. این در حالی است که به دلیل عضویت دیوید کامرون در مجلس اعیان که حالا عنوان رسمی‌اش به «لُرد کامرون» تغییر داده، احتمال ائتلاف هم‌حزبی‌هایش برای بازگرداندن او به ریاست حزب افزایش‌یافته است. از سوی دیگر سوناک امیدوار است با برگرداندن کامرون به کابینه، بخشی از رأی‌دهندگان که منتقد سیاست‌های مهاجرستیزانه و راست‌گرایانه دولت او هستند، نظرشان را تغییر دهند.

۳۱۱۲۱۳