روایت اقتصاددانان از چهار دهه حکمرانی جمهوری اسلامی؛ ۳۰ درصد جامعه را فقیر کردیم

مسعود نیلی، داوود سوری و زهرا کاویانی سه اقتصاددان شناخته شده در ایران ضمن انتقاد از شیوه حکمرانی اقتصادی حکومت ایران در چهار دهه گذشته اعلام کردند که در زمینه کاهش فقر «دستاورد ویژه‌ای» نداشتیم و به جایی رسیده‌ایم که در سال ۱۴۰۲ «حدود ۳۰‌ درصد جمعیت ما زیر خط فقر هستند.»

به باور این اقتصاددانان بعد از انقلاب «تلاش‌های بسیاری» برای کاهش فقر و نابرابری صورت گرفته اما موفقیتی به دست نیامده است.

وب‌سایت «فردای اقتصاد» با کنار هم نشاندن این سه اقتصاددان به روند اقتصادی در حکمرانی جمهوری اسلامی و «توزیع گسترده فقر» پرداخته است.

در این میزگرد موضوعات مختلفی مطرح شده که یکی از آنها تاکید به «آمارسازی» دولت است که اعلام شده دولت مدعی کاهش نرخ بیکاری است «اما آیا با تعریف یک ساعت کار در هفته که نرخ بیکاری با آن محاسبه می‌شود، می‌توان پاسخگوی مخارج یک خانوار بود؟»

از نگاه این کارشناسان اقتصادی بسیاری از افراد شاغل نیز فقیر محسوب می‌شوند.

در این میزگرد بیان شده است که مشاهدات اقتصاد ایران نشان می‌دهد که شیوه حکمرانی اقتصاد ایران بر نامطلوب دانستن سودآوری بنگاه‌ها بنا شده است.

برهمین اساس دولت به‌خاطر «حمایت از فقرا» به‌طور اساسی سودآوری را «ضدعدالت» فرض می‌کند و «نمی‌گذارد مازاد ایجاد شود تا آن مازاد یک نظام تامین اجتماعی را درست کند.»

جمع‌بندی سخنان این افراد تصویر به نسبت «شفافی» از وضعیت امروز ایران به مخاطب ارائه می‌دهد چراکه در این میزگرد اعلام شده است که «امروز پس از چهار دهه سرمایه‌های فیزیکی خود را از دست داده‌ایم، سرمایه‌هایی که مبنای تولید بوده‌اند.»

برهمین اساس تاکید شده است که محیط زیست از بین رفته و سرمایه اجتماعی کاهش پیدا کرده است. این اقتصاددانان می‌گویند با اینکه آموزش در ایران افزایش پیدا کرده، اما سرمایه انسانی کشور نیز بسیار پایین است.

نکته قابل توجهی که داوود سوری، اقتصاددان به آن اشاره می‌کند این است که غالب «فقرای ما فقرای شاغل و یا فقرای تحصیل‌کرده هستند.»

از نظر «سوری» این افراد فقرایی هستند که از نظر سلامت سالم و جوان هستند که به گفته او «حدود ۶۰‌ درصد فقرای ما اینگونه هستند.»

مسعود نیلی هم گفته است که روند درآمد سرانه به سمت کاهش است و این موضوع فقر را به صورت گسترده در جامعه نهادینه می‌کند.

روند گسترش فقر همواره مورد انتقاد همه کارشناسان بوده و نسبت به آن هشدار داده‌اند. در همین رابطه دوشنبه ۱۳ شهریور، فرشاد مومنی اقتصاددان و رئیس «موسسه دین و اقتصاد» نیز تلاش برای «حساسیت‌زدایی» از شرایط کنونی ایران را «قبیح» دانست و گفت: «ما شرایطی را تجربه می‌کنیم که بر اساس داده‌های رسمی، به تقریب از هر سه ایرانی، یک نفر به معنای مطلق، فقیر است.»

مومنی، گفته بود که «بر اساس داده‌های رسمی» تقریبا یک نفر از هر سه ایرانی «به معنای مطلق، فقیر» است و برای نخستین بار در ۱۰۰ سال گذشته، در زمان کمتر از سه سال، جمعیت فقیر ایران دو برابر می‌شود.

سیامک جوادی، مدرس و پژوهشگر اقتصاد مالی در دانشگاه تگزاس، در این رابطه پیش از این به بخش فارسی صدای آمریکا گفته است که جمهوری اسلامی «مثل یک بیماری سیستماتیک، تمام اعضا و ابعاد» ایران را درگیر کرده است.

همچنین جمشید اسدی، اقتصاددان نیز به صدای آمریکا گفته که «ترس نظام ولایی» بزرگ‌ترین امکان جهش ایران در اقتصاد دیجیتال را از بین برده است.