پروژه قتل‌های زنجیره‌ای هنوز پروژه ادامه دارد - Gooya News

آرش عزیزی - ایران وایر

در پاییز سال ۱۳۷۷، جامعه ایران پر از جنب‌و‌جوش بود. یک سال و نیم از انتخاب شدن «محمد خاتمی» می‌گذشت و امید به تغییر همه‌جا را فرا گرفته بود. در همین اوضاع اما چند رویداد خونین نه‌تنها جامعه را تکان داد، که نوری بر تاریخ جمهوری اسلامی انداخت تا برخی نقاط کور و باورنکردنی آن روشن‌تر شوند؛ قتل‌های زنجیره‌ای که از اول آذر با قتل «داریوش فروهر» و «پروانه اسکندری»، از چهره‌های جریان جبهه ملی آغاز شد و به‌سرعت با قتل «محمد مختاری» و «محمدجعفر پوینده»، دو نویسنده و مترجم متمایل به چپ، ادامه یافت.

به‌زودی معلوم شد که این قتل‌های سازمان‌یافته توسط وزارت اطلاعات و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی انجام می‌شوند و سابقه‌شان به چندین سال قبل باز می‌گردد. جمهوری اسلامی مشخصا جامعه ادبی و روشن‌فکری سکولار و دگراندیش ایران هدف گرفته بود.

برای گروهی از جامعه روشن‌فکری ایران اما این قتل‌ها نه‌تنها بی‌سابقه نبودند، که رویدادی آشنا محسوب می‌شدند. دو سال و اندی قبل بود که ۲۱ شاعر و نویسنده تا پای مرگ دسته‌جمعی رفته بودند. آنان به دعوت اتحادیه نویسندگان ارمنستان عازم سفری با اتوبوس به ایروان بودند، غافل از اینکه در میانه سفر، راننده از ماشین بیرون می‌پرد تا اتوبوس آن‌ها به سمت دره حرکت کند، دخالت سریع دو نویسنده بود که در لحظه آخر این پروژه شوم را به ناکامی رساند؛ «مسعود توفان» و «شهریار مندنی‌پور.»بعدها معلوم شد که نام مندنی‌پور که از مهم‌ترین نویسندگان ایران معاصر است،‌ در برخی فهرست‌هایی بوده که قرار بود در قتل‌های زنجیره‌ای کشته شود.

مندنی‌پور اهل شیراز و متولد بهمن ۱۳۳۵ است. وقتی واقعه اتوبوس ارمنستان پیش آمد، هنوز چهل سالش هم نشده بود و جزو جوان‌ترهای گروهی بود که بزرگترهایش از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات معاصر ایران بودند، «از محمد محمدعلی» و «بیژن نجدی» تا «محمدعلی سپانلو»؛ مندنی‌پور اما تا همان موقع با رمان «هشتمین روز زمین»، جزو چهره‌های درخشان نثر فارسی محسوب می‌شد و در سال‌هایی که در پی آمد، با رمان‌های دیگری همچون «دل دلدادگی»، «شرق بنفشه» و «عقرب‌کشی»، جایگاه خود را رفیع‌تر از پیش نیز ساخته. کتاب‌هایش به زبان‌های دیگری همچون انگلیسی، عربی و کُردی ترجمه شده‌اند.

این نویسنده که اکنون در لس‌آنجلس زندگی می‌کند، در گفت‌وگویی تلفنی به «ایران‌وایر» گفت: «به‌نظر من پروژه قتل‌های زنجیره‌ای هیچ‌وقت تعطیل نشده. در دوره آقای (محمد) خاتمی به چهار قتل محدودش کردند، در‌حالی‌که بیشتر از هشتاد مورد است. در خارج هم ادامه داشته، مانند ایران. زنده یاد داریوش مهرجویی و همسرش که به قتل رسیدند، همان روز اول خبر، گفتم این ادامه قتل‌های زنجیره‌ای است. یکی-دو مثلا قاتل را هم معرفی کردند برای مه‌آلود کردن جنایت. به‌نظر من ماشین قتل‌های زنجیره‌ای خاموش نشده و هر‌موقع احساس نیاز و وحشت کنند، فعال‌ترش می‌کنند.»

👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

چنان‌که پیش‌تر هم نوشتیم، مندنی‌پور تنها هنرمندی نیست که قتل مهرجویی را «بودار» می‌داند و «مانی حقیقی» که از دوستان نزدیک این کارگردان بزرگ بود نیز در همان اولین واکنش خود، از این گفت که یاد قتل‌های زنجیره‌ای افتاده. مندنی‌پور در‌ضمن به واقعه دیگری اشاره می‌کند که قرابتی روشن‌تر با آن قتل‌ها دارد، سوءقصد به جان «سلمان رشدی»،‌ نویسنده‌ای که در اوت ۲۰۲۲، مورد ضرب جوانی لبنانی-آمریکایی قرار گرفت که خود را به روشنی طرفدار جمهوری اسلامی می‌دانست. مندنی‌پور می‌گوید:«چرا ترور سلمان رشدی را همه ادامه همین ندانیم؟ در همان خط است. ترور مخالفین یا قتل­های تکفیری.»