تجربه تکرارنشدنی پروانه معصومی در کنار پرویز پورحسینی

۷ آذر ۱۳۹۹ پرویز پورحسینی برای همیشه چشمانش را بر دنیا بست و یکی از بی‌شمار قربانیان ویروس منحوس کرونا شد. می‌خواستیم به انگیزه این روز برایش مطلبی بنویسیم و یادی از او کنیم اما فرشته مرگ، دوباره ما را غافلگیر کرد.

درگذشت پروانه معصومی سبب شد تا این نوشتار مروری باشد بر تنها همکاری معصومی و پورحسینی بر صحنه تئاتر.

پروانه معصومی برخلاف بیشتر هم‌نسلانش که از تئاتر به سینما راه پیدا کردند، اولین حضور هنری خود را در سینما تجربه کرد. با این حال او تنها یک بار در تئاتر روی صحنه رفت و این اولین و آخرین حضور او در این حوزه بود.

دهه ۵۰ همزمان با موج نو سینمای ایران و با ورود فیلمسازانی چون داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، بهرام بیضایی، ابراهیم گلستان و .. پروانه معصومی هم یکی از بازیگرانی بود که با بازی در فیلم‌های «غریبه و مه»، «کلاغ» و «رگبار» آثار بهرام بیضایی، به یکی از بازیگران مهم جریان موج نو سینما تبدیل شد.

او نیمه دوم دهه ۵۰ برای اولین بار با بازی در نمایش «جنایت و مکافات» به کارگردانی علی رفیعی در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.

این نمایش اقتباسی از رمان مشهور داستایوسکی بود و معصومی در این اثر نمایشی با تعدادی از بازیگران درخشان آن زمان، تانیا جوهری، پرویز پورحسینی، هوشنگ توکلی و ... همبازی شد اما این حضور اولین و آخرین بازی او را در تئاتر رقم زد.

پورحسینی که امروز، سومین سالرور درگذشتش است، اما برخلاف معصومی پیش از بازی در این نمایش هم تجربیات موفق دیگری روی صحنه تئاتر به دست آورده بود.

هرچند زندگی در دوران کودکی با او چندان خوب تا نکرد و در ۱۲ سالگی پدرش را از دست داد و همراه مادر، سرپرستی خواهران و برادران کوچکتر از خود را عهده‌دار شد، با این همه در تنها زمان‌هایی که به دست می‌آورد، وقت خود را صرف تئاتر و ادبیات می‌کرد و مانند بسیاری از بازیگران آن دوره از تئاتر به سینما راه پیدا کرد.

آنها هر دو بازیگران فیلم‌های بهرام بیضایی بودند اما جالب است که در فیلم‌های این فیلمساز با هم همبازی نشدند و اولین همکاری‌شان در نمایش «جنایت و مکافات» رخ داد.

پورحسینی در تمام سال‌های بعد در تئاتر، سینما و تلویزیون به ایفای نقش پرداخت و هرچند بازیگری پرکار به شمار نمی‌آمد، ولی همواره حضوری اثرگذار داشت.

پروانه معصومی اما دیگر در تئاتر روی صحنه نرفت و بیشتر درگیر پروژه‌های تصویری شد. با این حال علاقه‌مند بود که باز هم در تئاتر روی صحنه برود.

او سال‌ها پیش در گفتگویی مطبوعاتی عنوان کرده بود که دوست داشته باز هم بازی در تئاتر را تجربه کند چراکه زنده بودن این هنر و شور و هیجان آن را جذاب می‌دانست و معتقد بود بازی در تئاتر تجربه بازیگر را پربارتر می‌کند.

جالب است که او حتی تا اواسط دهه ۹۰ و در دوره‌ای که پا به سن گذاشته بود، باز هم پیشنهاد بازی در تئاتر داشت اما مشکل اصلی خود را برای بازی در عرصه نمایش، زمان دانسته بود چراکه بازی در یک اثر نمایشی، نیازمند دست‌کم ۳ ماه زمان بود و او که اغلب درگیر بازی در آثار تصویری بود، کمتر چنین فرصتی می‌یافت.

معصومی که چند سالی بود در شمال کشور زندگی می‌کرد اما معتقد بود اگر روزی بخواهد در تئاتر بازی کند، قطعا دوست دارد که این تجربه در یکی از سالن‌های بزرگ تئاتر تهران باشد؛ اتفاقی که هرگز رخ نداد تا نمایش «جنایت و مکافات»، اولین و آخرین حضور او در تئاتر باشد.

حالا هر دو این بازیگران از دنیا رفته‌اند و آنچه از آنان به جای مانده، خاطره‌های زیبایی است که برای ما ساخته‌اند تا در سایه این خاطره‌ها، برای اندک زمانی هم که شده، بی‌رحمی‌های زندگی را فراموش کنیم.

۲۲۰