آمادگی سازمان پژوهش‌ها برای ارائه راهبرد‌های اکتشافی عناصر استراتژیک به وزارت صنعت

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از وزارت علوم، حسن زمانیان در نشست با معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت، با اشاره به راه‌اندازی پژوهشکده جدید اکتشاف و فرآوری عناصر استراتژیک در مرکز پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، گفت: امیدواریم بتوانیم در این پژوهشکده با یک هم‌افزایی، خدمت ارزنده‌ای در مورد عناصر استراتژیک ارائه دهیم.

وی با بیان اقدامات انجام‌شده در پژوهشکده اکتشاف و فرآوری عناصر استراتژیک، خاطر نشان کرد: اختصاص ساختمان، جذب هیئت‌علمی و به‌روزسازی تجهیزات برای این پژوهشکده انجام شده است و با توجه به این‌که این پژوهشکده متعلق به کشور است، از هر کمکی برای آن استقبال می‌کنیم.

معاون وزیر علوم با اشاره به تفاوت تعداد عناصر استراتژیک در هر کشور گفت: تعداد عناصر استراتژیک در هر کشور بر اساس نیاز‌های آن کشور، متفاوت است. ما آماده‌ایم که بر اساس نیاز‌هایی که در داخل کشور وجود دارد، بازتعریفی از عناصر استراتژیک انجام دهیم.

وی ادامه داد: همچنین آمادگی داریم که در تدوین راهبرد‌های اکتشافی این عناصر نیز برنامه خوب و مدونی تهیه کنیم. برای عناصری همچون گالیوم، جرمنیوم و ایندیوم نیز می‌توانیم راهبرد‌های اکتشافی ارائه کنیم.

همچنین در این نشست رضا محتشمی‌پور معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران یکی از نقاط امید و نقاط اتکای کشور است و کشور سال‌هاست که از برونداد این سازمان استفاده کرده است.

وی با بیان این‌که ما در کشور از نظر سطح فناوری و دسترسی به فناوری وضعیت خوبی داریم، گفت: این موضوع، نتیجه کار نهاد‌هایی مثل سازمان پژوهش‌ها و در مقاطعی نهاد‌هایی مثل جهاد دانشگاهی بوده است. همتی که در این مجموعه‌ها وجود داشته، باعث شده که دسترسی خوبی به فناوری در کشور وجود داشته باشد و این را به عنوان یکی از افتخاراتمان در دنیا مطرح می‌کنیم.

معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت با بیان این‌که سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، یکی از ارکان توسعه فناوری و تامین فناوری در کشور بوده است، خاطر نشان کرد: ما دورادور با ظرفیت‌های این سازمان آشنا بودیم و همواره با احترام به این مجموعه نگاه کرده‌ایم.

وی اظهار کرد: ما به عنوان یک نهاد حاکمیتی، ورورد مستقیم به کسب و کار‌ها نداریم، ولی به عنوان نهاد سیاست‌گذار، در قاعده‌گذاری نقش داریم و می‌توانیم در توسعه فناوری کشور نقش مثبتی بازی کنیم. همچنین از سمت دیگر، تنظیم‌کننده روابط هستیم و بخشی از بار تامین نیاز‌های مختلفی که در کشور وجود دارد مثل فناوری، خدمت یا کالا یا ماده اولیه، به عهده ماست و ما باید بتوانیم این حرکت را متناسب جلو ببریم.

محتشمی‌پور با بیان این‌که در عناصر راهبردی و استراتژیک ما در کشور بضاعت‌هایی داریم که بر روی آن‌ها کار نشده است، خاطر نشان کرد: ما باید در مورد این موضوع نگران باشیم؛ چرا که اگر بخواهیم با همین غفلت پیش برویم، در آینده ممکن است این مسائل گلوگاه توسعه صنعتی کشور شود.

وی ادامه داد: از سمت دیگر مجموعه‌ای مثل معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صمت، محل ارتباط شبکه بازیگران این حوزه است. صنعتگران، معدن‌کاران، ارائه‌دهنگان خدمات و دستگاه‌های حاکمیتی این ارتباط را با ما دارند. ما ممکن است متقاضی و استفاده‌کننده از دانش‌های فنی نباشیم. ولی با شرکت‌ها یا نهاد‌هایی که به این دانش فنی احتیاج دارند، در ارتباط هستیم.

وی به نیاز‌های حاکمیتی در بخش معادن پرداخت و گفت: بخشی از فناوری‌های مورد نیاز، فناوری‌های حاکمیتی هستند. برای مثال در بخش پایش و نظارت در جا‌هایی به دانش فنی‌هایی نیاز داریم. الان یکی از نیاز‌های ما موضوع نقشه‌برداری است که بتوانیم هزینه نقشه‌برداری در کشور را پایین بیاوریم و گسترده نقشه‌برداری را بالا ببریم. پیگیر موضوع نقشه‌های ماهواره‌ای بودیم، ولی هنوز آن که می‌خواهیم در دسترس نیست. انشالله با فعالیت مجموعه‌هایی مثل شما، کیفیت تصویربرداری در کشور بالاتر رود.

معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت با بیان این‌که یکی از موضوعات مورد نیاز در کشور، پایش معادن از طریق نقشه‌برداری است، اظهار کرد: ما ۱۲ هزار محدوده معدنی فعال داریم که در کل کشور توزیع شده است و پایش آن‌ها از بعد زیست محیطی، ایمنی، تضییع ماده معدنی، حفظ حقوق بیت المال و میزان برداشت، برای حاکمیت یک مسئله است.

وی ادامه داد: موضوع دیگر بحث دورسنجی در اکتشافات معدنی که حاکمیت به آن نیاز دارد. این‌که گاهی عنوان می‌شود که در کشور عملیات اکتشافی انجام نشده، حرف درستی نیست، ولی می‌توان گفت که بخش زیادی از اکتشافات ما از گذشته تا امروز اکتشافات سطحی بوده و اکتشافات عمقی را در حد خوبی انجام ندادیم و امروز نیاز داریم که این پوشش اکتشافی توسعه پیدا کند.

وی افزود: قبل از انقلاب، مگنتومتری بخش اعظم کشور را انجام دادیم، ولی این مگنتومتری با فاصله حدود ۷ کیلومتری انجام شده است و با آن ذخایر بزرگ کشور را شناسایی کردیم. اما به دلیل این‌که مگنتومتری با رزولوشن و دقت بالاتر انجام نشده، امروز که این ذخیره‌ها در حال اتمام است، با نگرانی در مورد آینده صحبت می‌کنیم. امروزه نمی‌توان با فناوری‌های قدیمی، سرعت کم و هزینه بالا ادامه داد؛ بنابراین استفاده از فناوری‌های دورسنجی و سرعت دادن به فرآیند‌ها و تولید اطلاعات پایه از تقاضا‌های حاکمیت است.

محتشمی‌پور در مورد فناوری‌هایی که اهمیت ملی و راهبردی دارند، گفت: از طرف دیگر؛ برخی از فناوری‌ها به‌ویژه در بحث فرآوری ممکن است که ماهیت حاکمیتی نداشته باشد، ولی اهمیت ملی و راهبردی دارد. ما اگر بخواهیم تصویر عمومی از بخش فراوری معدن بدهیم می‌توانیم بگوییم که ما در محصولات و فلزات پایه مثل آهن و آلومینیوم سرمایه‌گذاری‌های حجیم و زیادی انجام داده‌ایم و امروز بیشتر از ظرفیت تولید خود کارخانه داریم؛ و در برخی بخش‌ها مثل بخش‌های مختلف آهن، بیش از دو برابر ظرفیت تولیدمان کارخانه داریم. جنس این مسائل عدم توازن است. همچنین در بخش‌هایی، حلقه‌های گلوگاهی داریم و در بخش‌هایی حلقه‌های مازاد وجود دارد.

وی افزود: بخش زیادی از نقره، نیکل و کبالت کشور یا همراه با کنستانتره‌ها از کشور خارج می‌شود و یا همراه با باطله‌ها دور ریز می‌شود؛ بنابراین یکی از موضوعات اصلی در کشور مسئله فرآوری و فناوری فرآوری است. ما به دلیل کمبود در تامین تکنولوژی، نتوانستیم این را توسعه دهیم. باید بنشینیم قواعدمان را بررسی کنیم. به نظر می‌رسد که در برخی موضوعات باید تغییراتی در قواعد انجام دهیم.

وی با اشاره به مسئله انرژی برای تامین فلزات پایه گفت: به دلیل ارزانی انرژی در کشور تقاضایی در مورد فناوری‌های کاهش مصرف انرژی در کشور ما وجود نداشته و هنوز هم ندارد. کم‌کم این تقاضا در حال ایجاد است که به سمت کاهش مصرف انرژی در صنایع بزرگ مثل فولاد، آلومینیوم برویم.

معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت با اشاره به این‌که برخی مسائل به این دلیل است که مجموعه‌هایی مثل سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، ارتباط لازم با صنایع را ایجاد نکردند، گفت: توانمندی‌های شما باید به شرکت‌ها معرفی شود تا بتوانیم آن‌ها را قانع کنیم تا در این موضوع سرمایه‌گذاری کنند.

وی با تاکید بر این‌که سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران باید بازیگران حوزه معدن را بشناسد و با آن‌ها ارتباط برقرار کند، گفت: ما باید این سازمان را به شبکه همکاران حوزه معدن وارد کنیم تا بتوانیم همکاری مشترک تعریف کنیم. در حوزه معدن سازمان زمین‌شناسی و پژوهشکده علوم زمین و مجموعه ایمیدرو وجود دارد که معادن دولتی به دست اینهاست و می‌توان مشارکت‌های خوبی با آن‌ها تعریف کرد.

محتشمی‌پور به ظرفیت‌های نهادی و قانونی موجود برای شکل‌گیری این همکاری اشاره کرد و توضیح داد: در تبصره ۱۰ ماده ۱۴ قانون معادن کشور، این ظرفیت دیده شده که اگر پژوهش‌های کاربردی با معادن تعریف شود می‌توان آن را در قالب بخشش و تخفیف در حقوق دولتی پرداخت کرد. در صورتی که همکاری در این زمینه ایجاد شود، معادن نیز از آن استقبال می‌کنند.

وی ادامه داد: همچنین در تبصره ۵ همان ماده قانونی عنوان شده که اگر معدنی مشکلی از مسائل خودش را حل کرد (مانند مسائل زیست‌محیطی، افزایش راندمان مصرف انرژی) می‌توان تا ۲۰ درصد حقوق دولتی را به آن تخفیف داد.

معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت با بیان اینکه با این وجود؛ از ظرفیت این دو تبصره استفاده لازم نمی‌شود، گفت: بخشی از این مشکل مربوط به قاعده‌گذاری‌ها است که می‌توان آن را اصلاح کرد. بخش دیگر مربوط به این موضوع است که نتوانستیم سه ضلعی نهاد حاکمیتی، معدن و پژوهشگر را به خوبی شکل دهیم. اگر این به خوبی شکل می‌گرفت می‌توانستیم به خوبی منابع را به این بخش هدایت کنیم.