هنری کیسینجر؛ مبتکر «دیپلماسی پینگ‌پنگ» و متعهد به «سیاست واقع گرایانه»

از مهمترین دستاوردهای هنری کیسینجر می‌توان به پایان جنگ ویتنام و بهبود روابط واشنگتن با اتحاد جماهیر شوروی و چین اشاره کرد.

وی برای نقش‌آفرینی در مذاکرات آتش‌بس در ویتنام که منجر به امضای توافق پاریس شد در سال ۱۹۷۳ میلادی جایزه صلح نوبل را کسب کرد. جایزه‌ای که به دنبال استعفای اعتراض‌‌آمیز دو عضو کمیته صلح نوبل جنجالی شد.

هنری کیسینجر در خانواده‌ای یهودی در ایالت بایرن آلمان به دنیا آمده بود. او در سن ۱۵ سالگی به همراه خانواده‌اش به دلیل اذیت و آزارهای حکومت نازی به آمریکا مهاجرت کرد. پنجاه و ششمین وزیر خارجه ایالات متحده دو بار ازدواج کرد و از همسر اولش صاحب دو فرزند شد.

او بین سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۷ در دولت‌های ریچارد نیکسون و جرالد فورد حضور داشت. وی بین سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۵ هشتمین مشاور امنیت ملی آمریکا و بین سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷ وزیر خارجه ایالات متحده بود.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

سیاست تنش‌زدایی و گشایش با چین

هنری کیسینجر با دو سفرش به چین در سال ۱۹۷۱ توانست زمینه برگزاری اجلاسی بین ریچارد نیکسون و مائو تسه‌تونگ، رهبر حزب کمونیست چین را فراهم کند. تلاش‌های دیپلماتیک هنری کیسینجر منجر به مبادلات اقتصادی و فرهنگی بین آمریکا و چین (دیپلماسی پینگ پنگ) شد. دو کشور به ۲۳ سال مخاصمه پایان دادند و روابط بین واشنگتن و پکن برقرار شد.

هر چند عادی‌سازی کامل روابط آمریکا با چین تا سال ۱۹۷۹ روی نداد اما تنش‌زدایی در روابط با چین و سفر ریچارد نیکسون به این کشور از جمله دستاوردهای دیپلماتیک هنری کیسینجر محسوب می‌شود.

هنری کیسینجر از مدافعان تنش‌زدایی در روابط با اتحاد جماهیر شوروی نیز بود. سیاستی که زمینه ساز گفتگوهای محدودسازی جنگ‌افزارهای راهبردی (سالت) شد. این گفتگوها در سال ۱۹۷۲ به امضای توافق «سالت-۱» بین ریچارد نیکسون و لئونید برژنف انجامید.

پایان جنگ ویتنام

هنری کیسینجر در ابتدا از هواداران سیاستی تندرو در جریان جنگ ویتنام بود. سیاستی که منجر به بمباران کامبوج از سوی آمریکا در سال‌های ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ شد. با این حال مشاور امنیت ملی وقت آمریکا پس از آن نقشی کلیدی در تدوین سیاست معروف به «ویتنامی سازی» (Vietnamization) داشت.

مبنای این سیاست زمینه‌سازی برای خروج نظامیان آمریکایی از ویتنام جنوبی با حضور نیروهای ویتنام جنوبی به جای آنها بود. هنری کیسینجر در سال ۱۹۷۲ مذاکرات صلح با له دوک تو، سیاستمدار و نظامی ویتنام شمالی را آغاز کرد. توافق پاریس برای برقراری آتش‌بس و خروج نظامیان آمریکایی از ویتنام که در ژانویه ۱۹۷۳ در پاریس به امضاء رسید محصول این گفتگوها بود.

هنری کیسینجر برای نقشی که در مذاکرات صلح ویتنام ایفا کرده بود به همراه له دوک تو برنده جایزه صلح نوبل شد اما این انقلابی کمونیست حاضر به پذیرش جایزه نشد.

روابط نزدیک با نیکسون همراه با تعهد به «سیاست واقع گرایانه» در دیپلماسی

بخشی از دستاوردهای هنری کیسینجر در عرصه سیاست خارجی مدیون روابط نزدیک او با ریچارد نیکسون، سی و هفتمین رئیس‌جمهوری آمریکا بود. بسیاری از تاریخ‌نگاران روابط ریچارد نیکسون با هنری کیسینجر را از نزدیکترین روابط بین رئیس‌جمهوری ایالات متحده و وزیر خارجه دولتش توصیف کرده‌اند.

هنری کیسینجر پس از پیروزی جیمی کارتر در برابر جرالد فورد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۷۶ از مشاغل دولتی کنار رفت اما بعدها در دولت‌های رونالد ریگان و جورج هربرت واکر بوش (بوش پدر) به عنوان مشاور در عرصه سیاست خارجی فعالیت کرد.

هنری کیسینجر را می‌توان از پیروان بارز رویکرد «سیاست واقع‌گرایانه» (Realpolitik) در عرصه دیپلماسی دانست. رویکردی که بدون توجه به عوامل ایدئولوژیک و محدودیت‌های اخلاقی تنها شرایط فعلی و عناصر موجود را درنظر می‌گیرد.

او در دهه‌های پس از فعالیتش در سمت وزیر خارجه آمریکا در میان سیاستمداران و نخبگان این کشور به عنوان فردی پیشکسوت در عرصه دیپلماسی احترام زیادی داشت. به عنوان مثال در جریان یکی از مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ هر دو نامزد دموکرات و جمهوریخواه تلاش کردند تا با نقل قول از هنری کیسینجر و اشاره به او برنامه خود برای مذاکره مشروط یا غیرمشروط با ایران را توجیه کنند.

نقاط تاریک کارنامه هنری کیسینجر که منتقدان وی به آنها اشاره می‌کنند کم و بیش محصول اتخاذ رویکرد «سیاست واقع‌گرایانه» در دیپلماسی است. منتقدان هنری کیسینجر حمایت او از سرنگونی دولت سالوادور آلنده در شیلی، بمباران کامبوج و به رسمیت شناختن اشغال تیمور شرقی از سوی اندونزی را در کارنامه وی نکوهش می‌کنند.