پیروزی پرحاشیه برای عربستان

آفتاب‌‌نیوز :

ریاض با ۱۱۹ رأی ۱۸۲ عضو دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی در پاریس (BIE) بر دو رقیب دیگر خود؛ بوسان از کره جنوبی (۲۹ رأی) و رم از ایتالیا (۱۷ رأی) غلبه کرد و میزبان اکسپو ۲۰۳۰ شد. اختلاف زیاد آرا، واکنش‌های ایتالیا و گروه‌های حقوق بشر، چرخش اسرائیل از حمایت از عربستان و تبلیغات و نمایشگاه جاه‌طلبانه محمد بن سلمان در پاریس همزمان با این رأی‌گیری، انتخاب عربستان به عنوان میزبان اکسپو ۲۰۳۰ را پرحاشیه کرد. 

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان درخواست برای میزبانی اکسپو را در اکتبر ۲۰۲۱ ارائه و از آن زمان برای حمایت از نامزدی این کشور تلاش کرد. وزیر امور خارجه این کشور نیز گفته است: «تیم فوق‌العاده‌ای از وزیران داشتیم که در سراسر جهان می‌رفتند و همتایان خود را به شیوه‌ای بسیار بسیار فعال درگیر می‌کردند تا بفهمند چه انتظاراتی دارند، به دنبال چه چیزی هستند و برای جلب اعتماد آن‌ها چه چیزی باید ارائه دهیم.»

نیویورک تایمز نیز درحالی‌که میزبانی اکسپو را «پیروزی دیگری برای ولیعهد عربستان» دانسته، از تبلیغات گسترده و جاه‌طلبانه ولیعهد پادشاهی سعودی در سراسر پاریس گزارش داده است. محمد بن سلمان نیز در ادامه رایزنی‌های شدیدی که برای کسب این میزبانی داشت، در ماه ژوئن هم در مراسمی در پایتخت فرانسه برای تبلیغ نامزدی خود برای میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ شرکت کرد و توانست حمایت امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه را جلب کند؛ اقدامی که باعث عصبانیت ایتالیا، رقیب دیگر عربستان شد. 

پیش از برگزاری اجلاس پاریس نیز ۱۵ گروه حقوق بشر با استناد به گزارش‌های عفو بین‌الملل، نامه‌ای سرگشاده به اعضای دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی در پاریس فرستادند و از آن‌ها خواستند به دلیل «سابقه نقض حقوق بشر و محدود کردن آزادی‌ها» به عربستان رأی ندهند.

برداشت مقامات برخی کشور‌ها از جمله ایتالیا و گروه‌های حقوق بشر این است که محمد بن سلمان می‌خواهد از رویداد اکسپو، که حدود هفت سال دیگر برپا می‌شود، برای بهبود وجهه کشورش پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی در سال ۲۰۱۸ استفاده کند، برای همین رویداد‌های پرشور و لابی‌ها زیادی را در پاریس، مقر دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی (BIE) راه انداخته است.

رویترز نیز نوشته است پس از واکنش ایتالیا به حمایت فرانسه از میزبانی عربستان برای اکسپو ۲۰۳۰، مشاوران امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه گفتند که حمایت فرانسه در ازای کمک عربستان در سایر موضوعات و در ارتباط با اولویت‌های دیپلماتیک فرانسه بوده است. یک مقام اروپایی هم بدون اشاره به جزئیات ماجرا گفته است که این موضوع به لبنان مربوط می‌شود.

خبرگزاری‌های رسمی عربستان به نقل از شاهزاده سعودی نوشته‌اند که این میزبانی بر نقش تاثیرگذار و پیشرو عربستان و جلب اعتماد بین‌المللی تاکید می‌کند. عربستان در سالی قرار است میزبان اکسپو باشد که پایان برنامه جاه‌طلبانه و چشم‌انداز ۲۰۳۰ این کشور است و این شانس را به عربستان می‌دهد که برنامه تنوع‌بخشی اقتصادی خود را در کانون توجه جهانی قرار دهد.

نیویورک تایمز نوشته است: پیروزی محمد بن سلمان برای گرفتن حق میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ همچنین نشان می‌دهد که چگونه یک بار دیگر، او توانسته است از قدرت، پول و نفوذ پادشاهی خود برای غلبه بر تلاش‌هایی، که به منظور منزوی کردن عربستان سعودی به خاطر نگرانی‌های حقوق بشری انجام شده است، استفاده کند. بن سلمان سعی دارد عربستان را به عنوان مقصد اصلی تجارت و گردشگری معرفی کند.

کریستین دیوان ـ محقق ارشد در مؤسسه کشور‌های عربی خلیج فارس در واشنگتن ـ به نیویورک تایمز گفته است: اکسپو جذابیت زیادی برای رهبری عربستان سعودی دارد. سعودی‌ها مصمم هستند در سال ۲۰۳۰ یک مهمانی بزرگ برگزار کنند تا موفقیت «چشم‌انداز ۲۰۳۰» را نشان دهند. هدف این چشم‌انداز آن است که عربستان از وابستگی به نفت خارج شود.

کره جنوبی، ایتالیا و عربستان که برای رویداد ۲۰۳۰ رقابت می‌کردند، در ماه‌های اخیر رویداد‌های پرهیاهویی را ترتیب داده بودند، اما ظاهرا هیچ کدام به اندازه عربستان سعودی، مجلل به نظر نمی‌آمد. نشریه پولیتیکو گزارش کرده است که عربستان در نمایشگاهی که در نزدیکی برج ایفل در پاریس برگزار کرد با شامی از «خاویار اوسترا» از مهمانانش پذیرایی کرد، درحالی‌که کمپین گسترده‌ای را با تمرکز بر پروژه‌های کلان راه انداخته بود ویدئو‌های تبلیغاتی را با عنوان «دروازه‌ای به دنیای دیگر» در پاریس به نمایش گذاشت.

در اجلاس انتخاب میزبان اکسپو نیز درحالی که کره جنوبی از ستاره‌های کی‌پاپ و بان کی مون ـ دبیرکل سابق سازمان ملل ـ و ایتالیا از ستاره‌های سینمایی همچون «راسل کرو» ـ بازیگر گلادیاتور ـ کمک گرفتند، عربستان با یک پیام ویدئویی از «کریستیانو رونالدو» ستاره فوتبال پرتغال، که اکنون با قراردادی به ارزش حدود ۲۰۰ میلیون دلار برای تیم النصر ریاض بازی می‌کند، خودنمایی کرد و ۱۱۹ رأی موافق را برای میزبانی اکسپو گرفت.

جیامپیرو ماسولو، دیپلمات ایتالیایی، اما این نتیجه را «غیرمنتظره» دانست و به فرانس ۲۴ گفت: «این پیروزی قاطعِ پروژه‌های کشور‌ها نیست، بلکه رأی دادن به روش معاملاتی و یک رویکرد سوداگرایانه است.» با این حال، یون سوک یول ـ رئیس‌جمهور کره جنوبی ـ به عربستان سعودی برای برنده شدن در این مناقصه تبریک گفت و کشور‌های خلیج فارس را «شریک کلیدی» خواند و حتی گفت که کشورش منابع و تجربیات به‌دست‌آمده را برای کمک به ریاض در برگزاری یک رویداد موفق به اشتراک خواهد گذاشت.

اما برخی منابع خبری گزارش کرده‌اند اسرائیل که پیش‌تر غیررسمی از پیشنهاد عربستان سعودی برای میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ حمایت کرده بود، این حمایت را پس گرفته و احتمالا به ایتالیا رأی داده است. چنین تحلیل شده است که چرخش در حمایت‌ها متأثر از درگیری‌های رژیم صهیونیستی در غزه و واکنش‌های عربستان بوده است.

پیروزی عربستان، اما به تعبیری نقطه عطف دیگری برای خلیج فارس و خاورمیانه است؛ چرا که میلیون‌ها بازدیدکننده و سرمایه‌گذار را به خود جلب می‌کند، همانطور که در اکسپو دبی اتفاق افتاد؛ در امارات پرزرق و برق در خلیج فارس، که گفته می‌شود محمد بن سلمان در رقابت با آن است.

عربستان اعلام کرده است ۷.۸ میلیارد دلار برای میزبانی از اکسپو ۲۰۳۰ اختصاص خواهد داد و امیدوار است ۴۰ میلیون بازدیدکننده را به ریاض جذب کند. این کشور متعهد شده است روی پروژه‌هایی با تمرکز بر نوآوری‌ها در عین حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و اقلیم تلاش کند.

نمایشگاه اکسپو ۲۰۳۰ ریاض با موضوع «عصر تغییر: همه با هم برای فردایی آینده‌نگر» به مدت شش ماه از اول اکتبر ۲۰۳۰ تا ۳۱ مارس ۲۰۳۱ در ریاض برگزار می‌شود. علاوه‌بر اکسپو، عربستان میزبان بازی‌های زمستانی آسیایی ۲۰۲۹ و جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ است و برای برگزاری رویداد‌های سینمایی و هنری با حضور چهره‌های هالیوودی و همچنین جذب ستاره‌های لیگ‌های فوتبال و گلف و فرمول یک تا کنون هزینه‌های زیادی صرف کرده است.

پیش از اکسپو ریاض، اوزاکای ژاپن در سال ۲۰۲۵ با موضوع «طراحی جامعه آینده برای زندگی ما» میزبان این نمایشگاه جهانی خواهد بود. روسیه نیز درحالی‌که پیش‌تر یکی از نامزد‌های اکسپو ۲۰۳۰ بود، اعلام کرده است که به دلیل نگرش «غرض‌آمیز» کشور‌های عضو دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی (تحت‌تأثیر جنگ در اوکراین)، در اکسپو اوزاکای ژاپن شرکت نخواهد کرد.

اکسپو، که تاریخچه آن به سال ۱۸۵۱ در لندن و پس از آن به سال ۱۸۸۹ در پاریس، بازمی‌گردد، یک رویداد ویترینی شش‌ماهه است که هر پنج‌سال یک‌بار برگزار می‌شود و میلیون‌ها بازدیدکننده را جذب می‌کند. این رویداد محل رونمایی از نخستین اختراعات و سازه‌های بشر همچون برج ایفل بوده است.